Της Χριστίνας Φλωράκη,
Η Αθήνα είναι μια πόλη με ιστορία χιλιάδων χρόνων, αντίστοιχες είναι και οι ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν σε αυτή την πόλη με τα στίγματά τους να βρίσκονται ακόμα γύρω μας. Σε αυτό το άρθρο θα γνωρίσουμε την Αθήνα, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Αττικής, μέσα από μία άλλη πλευρά, μέσα από γνωστούς αστικούς της θρύλους. Μία πλευρά μέσα από τα κτήρια που πέρασαν από την αίγλη στην εγκατάλειψη, μέσα από τις γνωστές λεωφόρους, αλλά και τα δρομάκια που πέρασαν απαρατήρητα, στα μέρη που «χάθηκαν» και όμως οι θρύλοι τους, έμειναν μέχρι σήμερα…ολοζώντανοι.
Η νεκρική πομπή της οδού Πειραιώς
Έναν από τους παλαιότερους αστικούς θρύλους για την Αθήνα, τον συναντάμε ήδη από την δεκαετία του ΄30 και για περίπου μια δεκαετία στην περιοχή της Καλλιθέας, στην οδό Πειραιώς, πίσω από τον παλαιό ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. Λέγεται πως για αρκετούς μήνες οι κάτοικοι της περιοχής συναντούσαν πομπή κηδείας…πνευμάτων! Συγκεκριμένα, οι μάρτυρες επέμεναν πως υπήρχαν άυλες οντότητες που απάρτιζαν μια ολόκληρη κηδεία με εξαπτέρυγα, παπάδες, πλήθος που έκλαιγε και έπονταν πεζοί, μέχρι και φέρετρο. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι, που συνέδεαν στον συγκεκριμένο θρύλο και έναν γνωστό μακαρίτη αθλητή του συνοικισμού, τον Πατουλίδη. Ο άντρας αυτός είχε δολοφονηθεί στην Πειραιώς από μερικούς ναύτες, επειδή προσπάθησε να προστατέψει κάποια κορίτσια της γειτονιάς, που επέστρεφαν το βράδυ από τη δουλειά τους και οι ναυτικοί είχαν επιχειρήσει να τα κακοποιήσουν. Από τότε λέγεται πως η ψυχή του Πατουλίδη στοιχειώνει το μέρος μέχρι να βρει ξανά τους δολοφόνους του και να πάρει εκδίκηση για την δολοφονία του. Αρκετοί μάρτυρες υποστηρίζουν πως το φάντασμα αυτό συνοδεύεται μαζί με ένα αγριογούρουνο, το οποίο περιμένει να κατασπαράξει τους δολοφόνους που θα του υποδείξει ο αφέντης του… Η μαρτυρία μια γυναίκας, βεβαιώνει την παρουσία αυτή, καθώς μια μέρα όταν έμπαινε στο σπίτι της είδε μια μορφή με άσπρα ρούχα που μετά από λίγα δευτερόλεπτα εξαϋλώθηκε.
«Ευτυχώς που το φάντασμα που είδα, ανήκε σε γυναίκα. Αν έβλεπα κι εγώ το φάντασμα του παπά με τα πετραχήλια του, όπως τον είχε δει η γειτόνισσά μου, θα μου ερχόταν κόλπος!» Δήλωση στην εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ».
Οι μυστήριες φιγούρες εμφανιζόντουσαν το βράδυ με μορφή οράματος, ενώ πέρα της οδού Πειραιώς, η εικόνα εξαφανιζόταν Η εκδοχή του πνεύματος του Πατουλίδη και του αγριογούρουνου, θυμίζει μια παραλλαγή του θρύλου, κατά την οποία, μετά τις δύο τα ξημερώματα, αντί για την κηδεία, μπορούσε κανείς να δει χιλιάδες ζώα, όπως βόδια και πρόβατα να τρέχουν κυνηγημένα στον δρόμο. Η εκδοχή αυτή των φαντασμάτων της οδού Πειραιώς βασίζεται στο γεγονός πως στην περιοχή υπήρξαν πολλά σφαγεία, ωστόσο η αγωνία και ο τρόμος των νεκρών ζώων έχουν μείνει ως στίγμα στην οδό Πειραιώς…
Οι υπόγειες στοές της Αθήνας
Ένας από τους γνωστότερους θρύλους της Αθήνας, είναι αυτός της «υπόγειας πόλης». Υπάρχει λοιπόν η θεωρία πως η πόλη των Αθηνών συνδέεται με υπόγειες στοές οι οποίες έχουν τρεις βασικές πύλες. Η πρώτη λέγεται πως είναι στη λεγόμενη «φυλακή του Σωκράτη» στη σκιά της Ακρόπολης, που όμως είναι κλειδωμένη με σιδερένια κάγκελα, άλλη μία υπάρχει στη ρωσική εκκλησία της οδού Φιλελλήνων στην Πλάκα και η τρίτη ενδέχεται να είναι πίσω από το πέταλο του Καλλιμάρμαρου. Σχετικά με την «υπόγεια Αθήνα» υπάρχουν πολλές εκδοχές και διαφορετικές παραλλαγές σχετικά με τις εισόδους της.
Στο Καλλιμάρμαρο συγκεκριμένα, πράγματι κάτω από το ανατολικό ανάλημμα υπήρχε υπόγεια σήραγγα, από την οποία εισέρχονταν στον στίβο οι αθλητές. Παρά τις συνεχείς ανακατασκευές του σταδίου, η συγκεκριμένη στοά είναι το μοναδικό κομμάτι του αρχαίου σταδίου που διατηρείται μέχρι σήμερα. Ήταν διακοσμημένο από μαρμάρινα και χρυσά αγάλματα και δωρικούς κίονες. Τα μετέπειτα χρόνια συνδέθηκε με τις λαϊκές προλήψεις περί μαγισσών και διάφορους μύθους που έλεγαν, ότι εκεί κατοικούσαν οι Μοίρες και γίνονταν «μαντολόγια». Γι’ αυτό ονομάστηκε «τρύπα της μοίρας» και κατέληγε στο βάθος του σταδίου, στην αριστερή πλευρά του πετάλου…
Τα πιο γνωστά περάσματα έχουν μάλιστα και έναν θρύλο που τα ενώνει όλα μαζί, με το υπόγειο ταξίδι ξεκινάει από τις «γνωστές εισόδους» του κέντρου της πόλης. Αυτές είναι τα υπόγεια της Βουλής στο Σύνταγμα, η εκκλησία της Αγίας Δυνάμεως δίπλα στο Υπουργείο Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως, η Ρωσική Εκκλησία στην οδό Φιλελλήνων ή το κτήριο της οδού Ακαδημίας 58α με τον θρυλικό και απομακρυσμένο πλέον υπέρθυρο δράκο. Λέγεται μάλιστα πως αν προχωρήσεις για ώρα μέσα στις σκοτεινές στοές μπορείς να φτάσεις ως το μοναστήρι της Καισαριανής στον Υμηττό, ή φυσικά στην σπηλιά «του Νταβέλη» στην Πεντέλη περνώντας και κάτω από το σπίτι της Δουκίσσης της Πλακεντίας. Η λαϊκή φαντασία ήθελε τον Νταβέλη να μπαινοβγαίνει απαρατήρητος στην πόλη των Αθηνών χρησιμοποιώντας ένα εκτεταμένο δίκτυο στοών που με κομβικό σημείο την Πεντέλη οδηγούσε σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, ενώ επέτρεπε και την διαφυγή σε μακρινά σημεία εκτός της πόλης.
Οι νεράιδες του Λυκαβηττού
Ανεβαίνοντας προς τον λόφο του Λυκαβηττού κανείς αντικρίζει κλειδωμένες εισόδους προς το εσωτερικό του, εκκλησάκια κτισμένα πάνω στον βράχο και πάνω από στοές, ημιτελή έργα, ενώ λέγεται πως υπήρχαν μέχρι και στρατιωτικές εγκαταστάσεις και υπόγεια καταφύγια της δεκαετίας του 1930. Στα 1885 ο αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ αντικρίζοντας τον λόφο του Λυκαβηττού σκέφτηκε να τον ονομάσει «Αερικόν Θεραπευτήριον», κάτι που από πολλούς έχει θεωρηθεί πως ανταποκρίνεται με έναν λησμονημένο θρύλο για τον τόπο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις, λέγεται πως ότι μεταξύ των λόφων Λυκαβηττού και Στρέφη, κάποτε υπήρχε δάσος με νεράιδες, καθώς στο παρελθόν δεν χτίζονταν σπίτια εκεί.
Ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος και η γυναίκα με το αναμμένο κερί
Ο Ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος είναι μέχρι σήμερα ένα από τα επιφανέστερα μνημεία της αρχαίας Αθήνας, σχεδιασμένος από τον Καλλικράτη, στην περιοχή του Μετς, κοντά στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Εκεί, οι Αθηναίοι τελούσαν το τάμα τους στη θεά για τη νίκη στη Μάχη του Μαραθώνα, ενώ στην ίδια περιοχή, στον λόφο του Αρδηττού, τελούνταν και τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια. Ένας αστικός θρύλος που συντροφεύει τη φήμη του ναού, λέει πως μια ηλικιωμένη γυναίκα με ένα αναμμένο κερί στο χέρι, γυρνά τα βράδια στην περιοχή και προειδοποιεί τους περαστικούς πως η περιοχή είναι καταραμένη εξαιτίας της βεβήλωσης -κάποιοι μάλιστα προσθέτουν πως πρόκειται για την ίδια τη θεά. Η ιστορία αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη στους κατοίκους της συνοικίας του Μετς.
Τα μυστήρια της Πεντέλης
Ένα βιβλίο δεν φτάνει μόνο για να καλύψει τα μυστήρια και τους θρύλους που έχουν ειπωθεί γύρω από την Πεντέλη. Ένα από αυτά είναι το φαινόμενο της «αρνητικής κλίσης». Σύμφωνα με αυτόν τα σταματημένα οχήματα κινούνται προς την ανηφόρα, παρά το γεγονός ότι το έδαφος είναι κατηφορικό, με τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα να είναι ένας τρόπος ερμηνείας. Ωστόσο πέπλο μυστηρίου καλύπτει ακόμα και το πεντελικό μάρμαρο, καθώς από την αρχαιότητα ακόμα υπήρχε η εντύπωση πως διαθέτει «ιερές» ιδιότητες, γι’ αυτό και δεν κάθεται ποτέ πάνω του πουλί. Τέλος, ξακουστός είναι και ο μύθος των Βριλ, ενός υποχθόνιου λαού που έμενε στην περιοχή και έδωσε το όνομά του στα σημερινά Βριλήσσια. Αντίστοιχα, μία εναλλακτική εκδοχή για το όνομα της Πεντέλης υποστηρίζει πως προέρχεται από τη φράση «Πύλη εν τέλος» που παραπέμπει στη θεωρία της κούφιας γης.
Το ενδιαφέρον για τα μυστήρια της Πεντέλης αναζωπυρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 και τις αρχές του ΄80, όταν ξεκίνησαν τα θρυλικά στρατιωτικά έργα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της σπηλιάς με άκρα τότε μυστικότητα. Οι θεωρίες συνωμοσίας της εποχής μιλούσαν για δημιουργία υπογείων αποθηκών πυρηνικών. Τα έργα σταμάτησαν κατά την δεκαετία του ΄90.
Γνωστή στην λαογραφία της Αττικής, είναι η και «κρυφή» λίμνη της Πεντέλης, η οποία υπήρξε μέχρι το 1964, καθώς η λίμνη μπαζώθηκε. Πολλές είναι οι ιστορίες για την περιοχή. Μια εξ αυτών θέλει το κοίλωμα να πραγματοποιήθηκε από έναν μετεωρίτη. Αυτόν το ισχυρισμό προβάλει και ο πρώην διευθυντής του Αστεροσκοπείου Πεντέλης, Κ. Χασάπης.
Κατά την Δεκαετία του ΄50, μαρτυρίες λένε ότι μυστηριωδώς κάθε 4 χρόνια τα νερά της «τραβιούνταν» και αποκαλύπτονταν ο βυθός της. Τότε τα παιδιά έβρισκαν ευκαιρία να παίξουν χτίζοντας σπιτάκια με τα φύκια. Το διάστημα που υπήρχε νερό ήταν ένας ξακουστός τόπος για μπάνιο, αλλά και για βαρκάδα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Δ. Καμπούρογλου η Δούκισσα της Πλακεντίας συνήθιζε τα βράδια να κάνει βαρκάδα στη λίμνη, ολομόναχη. Όπως αναφέρει το βιβλίο «Ιστορία, θρύλοι και παραδόσεις του Πεντελικού Βουνού», η λίμνη «ήταν γιομάτη από λάμιες και νεράιδες. Λίμνη κακιά, αφού καταπίνει ή πνίγει ανθρώπους. Οι βοσκοί που περνούσαν από εκεί τις νύχτες αντίκριζαν έντρομοι τις λευκοντυμένες Θεότητες να αστράφτουν στο σκοτάδι, να χορεύουν, να σιγοτραγουδούν και να λούζονται. Για αυτό έλεγαν πως αυτοί που μπαίνουν στη λίμνη, τους παίρνουν μαζί τους οι Νεράιδες ή τους πνίγουν μια και καλή!»
Το Σανατόριο της Πάρνηθας και η «Πηγή της Κυράς»
Η ιστορία του Σανατορίου ξεκινά το 1914, όταν η Μονή Πετράκη δώρισε στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός μία συγκεκριμένη έκταση προκειμένου να δημιουργηθεί φθισιατρείο-σανατόριο για την φροντίδα ασθενών που έπασχαν από τη θανατηφόρα φυματίωση της εποχής. Το 1961 η φυματίωση θεραπεύεται πια με αντιβιοτικά και τα σανατόρια παύουν να έχουν λόγο ύπαρξης. Έτσι, αποφασίζεται η μετατροπή του κτιρίου σε ξενοδοχείο με το όνομα «Ξενία», το οποίο όμως σύντομα να οδηγείται σε εμπορική αποτυχία και ο ΕΟΤ αποφασίζει να στεγάσει εκεί την Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, η οποία όμως κλείνει το 1980. Από τότε, το κτήριο άρχισε να ρημάζει και να θυμίζει μια τοποθεσία φάντασμα, βγαλμένο μέσα από βικτωριανές νουβέλες τρόμου. Οι σκισμένες σαπισμένες μοκέτες, οι πεταμένες και μισοδιαλυμένες καρέκλες, τα ανοιγμένα στρώματα, τα μπάζα και όσα έχουν ακόμα απομείνει από αυτό συνθέτουν το σκηνικό της εγκατάλειψης, κάνοντας τους λάτρες του φανταστικού, του τρόμου και των αστικών θρύλων αγαπημένο προορισμό για ανακάλυψη. Πέρα από τις πάμπολες μαρτυρίες των επισκεπτών του Σανατορίου για φαντάσματα, ασταθείς θερμοκρασίες εντός του κτηρίου, ανατριχιαστικές φωνές και λοιπά δείγματα υπερφυσικής δραστηριότητας, υπάρχουν και κάποιοι αστικοί θρύλοι, κάπως πιο συγκεκριμένοι.
Λέγεται λοιπόν πως όταν ο ήλιος χαθεί και έρθει το σκοτάδι, ο οδοιπόρος δεν θα πρέπει να βρεθεί κοντά στην «Πηγή της Κυράς» στην Πάρνηθα, γιατί θα συναντήσει ένα λευκοντυμένο κοριτσάκι με γαλάζια κορδέλα στη μέση. Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, το κοριτσάκι ξεκίνησε από το σανατόριο της Πάρνηθας, ενώ ήταν βαριά άρρωστο, με σκοπό να πιει από το ιαματικό νερό της πηγής, κάτι το οποίο δεν κατάφερε καθώς ξεψύχησε στα μέσα της διαδρομής. Η εικόνα του κοριτσιού έρχεται προς το μέρος του οδοιπόρου με απλωμένα χέρια και δάκρυα στα μάτια.
Ένας άλλος θρύλος λέει πως εμφανίζεται και μια γυναίκα γύρω στα σαράντα, φορώντας κι αυτή ρούχα μιας περασμένης εποχής, ψάχνοντας στους γύρω θάμνους και πίσω από τους βράχους επισταμένα. Όταν δει τον επισκέπτη της πηγής ταχύνει το βήμα και τον πλησιάζει. Όταν συνειδητοποιήσει πως δεν είναι το πρόσωπο που αναζητά είτε παίρνει μια τρομερή όψη είτε βάζει τα κλάματα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Έθνος», Σανατόριο: Ιστορίες φαντασμάτων στην χιονισμένη Πάρνηθα, Διαθέσιμο εδώ
- Από την «Μηχανή του Χρόνου», Η λίμνη της Πεντέλης και οι νεράιδες των θρύλων, Διαθέσιμο εδώ
- Από την «Μηχανή του Χρόνου», Η τρύπα της μοίρας, Διαθέσιμο εδώ
- 7 Κτήρια φαντάσματα της Αττικής: Η τρομερή ιστορία τους και οι αστικοί τους μύθοι, Διαθέσιμο εδώ
- Οι Αστικοί θρύλοι της οδού Πειραιώς, Διαθέσιμο εδώ
- Η Αθήνα των θρύλων και 9 στοιχειωμένα μέρη στην Αττική, Διαθέσιμο εδώ
- Υπόγεια Αθήνα: Στα όρια της Νέο-μυθολογίας, Διαθέσιμο εδώ
