Της Κατερίνας Κάκου,
H ταινία «Μήλα», σε σκηνοθεσία του Χρήστου Νίκου και με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη, φαίνεται και επισήμως ότι θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στις διαδικασίες της 93ης διοργάνωσης των Όσκαρ, διεκδικώντας το βραβείο Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας Μεγάλου Μήκους.
Ο σκηνοθέτης το περασμένο καλοκαίρι είδε την ταινία του να γίνεται η πρώτη που «ανοίγει» το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα Ορίζοντες (“Orizzonti”) στο 77ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, ένα από τα λίγα φεστιβάλ που κατάφεραν να διεξαχθούν δια ζώσης. Μια παγκόσμια πρεμιέρα που άνοιξε τον δρόμο για μια πολύ καλή διεθνή πορεία, η οποία συνοδεύτηκε από πωλήσεις σε περισσότερες από 35 χώρες σε όλο τον κόσμο. Λίγους μήνες μετά, τη στήριξη στην ταινία εξέφρασε έμπρακτα η διπλά οσκαρική ηθοποιός, Κέιτ Μπλάνσετ, που ανέλαβε η ίδια προσωπικά την προώθηση της ταινίας στις ΗΠΑ ως executive producer. Ενδεικτικό του πόσο άρεσε στην ηθοποιό η ταινία το γεγονός πως την χαρακτήρισε «μια αξέχαστη κινηματογραφική εμπειρία», προτού σχολιάσει τα «Μήλα» ως «μοναδικό όσο και πρωτότυπο ντεμπούτο», το οποίο είναι περήφανη να εκπροσωπήσει, «βοηθώντας να μοιραστεί το χιούμορ, η ζεστασιά και η μοναδική αυτή ματιά για τον κόσμο εκεί έξω».
Τα «Μήλα», παραγωγή του Ηρακλή Μαυροειδή (Boo productions) και μία συμπαραγωγή Ελλάδας, Πολωνίας, Σλοβενίας, επικράτησαν κατά πλειοψηφία μετά από διεξοδική συζήτηση των μελών της αρμόδιας επιτροπής Πολιτισμού, σύμφωνα με το δελτίο τύπου, όπου διευκρινίζεται πως η ταινία «επελέγη για την καλή φωτογραφία, την οικουμενικότητα και την επικαιρότητα του θέματος που τη διακρίνει». Όπως επιβάλλεται για την έγκυρη συμμετοχή της χώρας μας στα βραβεία Όσκαρ και έπειτα από ενημέρωση του ΥΠΠΟΑ, το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού θα μεριμνήσει για την έγκαιρη ολοκλήρωση των διαδικασιών εκπροσώπησης της Ελλάδας στην 93η διοργάνωση των Βραβείων OSCAR, σύμφωνα με τους κανονισμούς της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Ως προς την πλοκή, τα πραγματικά περιστατικά της ταινίας διαδραματίζονται σε μια περίοδο αναπάντεχης επιδημίας που προκαλεί ακούσια αμνησία, όπου ένας άντρας (Άρης Σερβετάλης) ακολουθεί το ενδεδειγμένο πρόγραμμα αποκατάστασης μνήμης με σκοπό να ξεκινήσει μία νέα ζωή. Οι γιατροί του του στέλνουν ηχητικά μηνύματα με αποστολές καθημερινής ρουτίνας που πρέπει να ολοκληρώσει και εκείνος βγάζει μία φωτογραφία polaroid ως αποδεικτέο στοιχείο. Καθώς η θεραπεία συνεχίζεται, η γνωριμία με μία νεαρή γυναίκα (Σοφία Γεωργοβασίλη) που βρίσκεται στο ίδιο πρόγραμμα θα τον φέρει αντιμέτωπο με το παρελθόν.
Τα «Μήλα», το κινηματογραφικό ντεμπούτο μεγάλου μήκους του Χρήστου Νίκου («ΚΜ»), είναι ένα ιδιαίτερο κινηματογραφικό «φρούτο», μία υπερρεαλιστική ρομαντική τραγικωμωδία που διατηρεί μια, θα λέγαμε, αλληγορική επίστρωση. Από την πρώτη σκηνή των ακίνητων, άψυχων στιγμιοτύπων μέχρι το τελευταίο λεπτό, που εμβαθύνει σε έναν τρυφερό πυρήνα, ο Νίκου «ξεφλουδίζει» μεθοδικά στα «Μήλα» την ιστορία ενός άντρα (Σερβετάλης) που επιθυμεί να αποκτήσει νέες μνήμες για να επουλώσει το τραύμα των παλιών.
Απέναντι στην επίκαιρη ψηφιακή καταπίεση, τα «Μήλα» μιλούν αναλογικά για την ταυτότητα και το παρόν. Το κάδρο του Νίκου συλλαμβάνει την Αθήνα των νεοκλασικών κτιρίων και δημιουργεί ένα άχρονο περιβάλλον, ενώ η σκηνογραφία συνεπικουρεί με λιτές ευθείες στους εσωτερικούς χώρους. Μία ενδιαφέρουσα οπτική αναλογία για την αρχή και το τέλος, για την τετελεσμένη «γραμμικότητα» της ζωής. Η επιδημία της αμνησίας αποδεικνύεται σταδιακά μία συνθήκη ευλογίας ή κατάρας για τους ήρωες των «Μήλων». Κάποιοι ξεχνούν αθέλητα και προσβλέπουν σε ένα νέο μέλλον, κάποιοι άλλοι ξεχνούν εκούσια για να σβήσουν το παρελθόν. Η εύστοχη επιλογή του Άρη Σερβετάλη στον βασικό ρόλο λειτουργεί, γιατί ανακαλεί τη μνήμη (καίριο εργαλείο της ταινίας) ενός ποιοτικού, καλλιτεχνικού βιογραφικού, συνδέει τον tabula rasa χαρακτήρα του με το κοινό και την ίδια ώρα ως Άρης των «Μήλων» ερμηνεύει τον περιηγητή μιας δανεικής ζωής.
Η ταινία ήδη με τις πρώτες προβολές της εξασφάλισε πληθώρα θετικών κριτικών: O Xan Brooks της Guardian χαρακτηρίζει την ταινία «υπέροχα καυστική και ως μια τρομερά ανατριχιαστική αναπαράσταση μιας επιδημίας, αποτελώντας την πιο ταιριαστή επιλογή για το άνοιγμα του τμήματος του φεστιβάλ (της Βενετίας) που διακρίνεται για την ευγένεια των εικόνων της και τη διάθεσή της να ταξιδεύει». Ο Peter Debruge του Variety κάνει λόγο για «μια μεταφορική περίπτωση αμνησίας που βρίσκει αντίκρισμα στον πραγματικό κόσμο μέσα από την τόσο ευγενικά παράλογη σκηνοθετική ματιά του Χρήστου Νίκου», συγκρίνοντας τον πυρήνα της ταινίας με μια αντιστροφή της ιδέας της «Αιώνιας Λιακάδας ενός Καθαρού Μυαλού» του Τσάρλι Κάουφμαν.
Από την άλλη, η Wendy Ide του ScreenDaily μένει για «το αξέχαστο ντεμπούτο του Χρήστου Νίκου, που διαχειρίζεται άψογα έννοιες, όπως η μνήμη, η ταυτότητα, η θλίψη και η απώλεια, με την αφηγηματική πρόφαση μιας επιδημίας, που, ενώ στην όψη της μοιάζει κάτι σκληρό και αδιαπέραστο, καταλήγει να είναι κάτι πολύ μοναδικό». Ο David Rooney του Hollywood Reporter εξαίρει τον Χρήστο Νίκου ως «μια εντυπωσιακή νέα κινηματογραφική φωνή που με τα «Μήλα» παρουσιάζει μια αλληγορία […] ανέκφραστη, σκοτεινή και σουρεαλιστική, που με προσεκτικό τρόπο καταλήγει ως μια τρομακτική περισυλλογή πάνω στη χειραγώγηση της μνήμης και που είναι δύσκολο να πάρεις τα μάτια από πάνω της». Υπογραμμίζει δε πως «ο Νίκου είναι τόσο οικονόμος και αυθεντικός στο σενάριο που στήνει την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στην ειρωνική παρατήρηση των γεγονότων και στη μελαγχολία της πραγματικότητας, σε μια στιγμή που δεν θα μπορούσε να φαντάζει ιδανικότερη».
O Phil De Semlyen από το Time Out αναρωτιέται ρητορικά στην κριτική του «αν τα Μήλα είναι ένα σχόλιο για τη σχέση της Ελλάδας με το ένδοξο παρελθόν της ή τελικά αφορά έναν κόσμο που παρασύρεται από τα ένστικτα και τα πείσματά του». Όπως και να έχει, καταλήγει πως «ο Νίκου αφήνει το κοινό να ερμηνεύσει τη μεταφορά, που, με πρόφαση τη μοναξιά, θέλει να μιλήσει για ζητήματα…καρδιάς». Τέλος, ο Andreas Wiseman από το Deadline έγραψε πως τα «Μήλα» είναι «μια ταινία δυνατή, συγκινητική και ευαίσθητη, αστεία παράλληλα, που καταπιάνεται με το πώς οι άνθρωποι και οι κοινωνίες διαχειρίζονται τη μνήμη και τη θλίψη».
Ανακοινώθηκε, ύστερα από ιδιαίτερη ανυπομονησία των ένθερμων υποστηρικτών της, ότι η ταινία επρόκειτο να προβληθεί στους κινηματογράφους στις αρχές του Νοεμβρίου από την Feelgood. Όμως, κατά πάσα πιθανότητα αυτό δεν συνέβησε ποτέ λόγω έκτακτου lockdown, το οποίο αποτέλεσε ανάχωμα σε αυτή την ενέργεια, ενώ η διαδικτυακή της προβολή είναι προς το παρόν άγνωστη. Σε κάθε περίπτωση, αναμένουμε την προβολή της και περιμένουμε με ιδιαίτερη αγωνία τα Όσκαρ του 2021 (και -γιατί όχι;- το βραβείο…).
