Της Ευφροσύνης Κουκουφιλίππου,
Λίγες μέρες πριν, δυστυχώς, αναβίωσαν οι εικόνες του 2015 και του 2016, με τις νέες βίαιες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία (Νίκαια και Παρίσι) και στην Αυστριακή πρωτεύουσα, τη Βιέννη. Η Ευρώπη ξαναζεί τον τρόμο κι άλλη μία πληγή ξανανοίγει, ενώ έχει να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα και πολυάριθμες άλλες προκλήσεις. Αυτή τη φορά η επίθεση δεν είναι προϊόν της τεταμένης κατάστασης στη Συρία. Ο γνωστός σε όλους μας πλέον ISIS έχει αποδυναμωθεί αισθητά σε εθνικό και διεθνές κατ’ επέκταση επίπεδο, γι’ αυτό και ενστερνίζεται κάθε τρομοκρατική ενέργεια που συμβαίνει. Τώρα είναι ο «πολυαγαπημένος» γείτονας της Ευρώπης που βάζει λάδι στη φωτιά, η Τουρκία.
Η στάση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ξεπεράσει πλέον κάθε όριο και ο τούρκος ηγέτης φαίνεται να φλερτάρει με την εναπομείνασα υπομονή της Ευρώπης. Πέρα από τα τόσα μέτωπα έντονης αντιπαράθεσης και σύγκρουσης που έχει δημιουργήσει ο τούρκος ηγέτης, (πόλεμος στην Αρμενία όντας στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν, πολεμική ανάμειξη στη Λιβύη, ελληνοτουρκικές προκλήσεις, διαταραγμένες ρωσο-τουρκικές σχέσεις, πιέσεις στη Συρία) αποφάσισε «να βάλει κι αλλού το χεράκι του», όχι, όμως, τελείως αδικαιολόγητα. Επόμενο θύμα του: η Γαλλία. Οι σχέσεις της Γαλλίας με την Τουρκία δεν είναι καλές τον τελευταίο καιρό. Πιο δόκιμα, δεν ήταν ποτέ· καθώς η Γαλλία έχει συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και οι τουρκικές κινήσεις αποτελούν απειλή, και αντίστροφα. Εξ’ ου κι ένας από τους λόγους υποστήριξης της ελληνικής θέσης εκ μέρους της Γαλλίας στο φλέγον ελληνοτουρκικό ζήτημα σχετικά με τα νησιά και τις θαλάσσιες ζώνες στην «αμφισβητούμενη» -εκ Τουρκίας- περιοχή.
Η σκληρή κριτική του προέδρου Μακρόν σίγουρα πρέπει να είναι ένα ενοχλητικό αγκάθι στον Ερντογάν, και να που βρήκε την καλύτερη δυνατή ευκαιρία για να αντεπιτεθεί. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε το νέο τεύχος της σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo με τον Ερντογάν στο εξώφυλλό του, παρουσιαζόμενο σε ένα αρκετά καυστικό σκίτσο που τόνιζε τη γελοιότητά του. Εν όψει της δίκης για την επίθεση στα γραφεία του περιοδικού το 2015 έγινε και αναδημοσίευση κάποιων σκίτσων που απεικόνιζαν τον προφήτη Μωάμεθ της ισλαμικής θρησκείας. Ο Ερντογάν εξαπέλυσε βαριές κατηγορίες προς τον Γάλλο ομόλογό του και κάλεσε τον ισλαμικό κόσμο σε σαμποτάζ έναντι της Ευρωπαϊκής χώρας, κάτι που τυφλά υπάκουσαν οι οπαδοί του σπεύδοντας να εκπληρώσουν την επιθυμία του, ενώ ο Μακρόν υποστήριξε την ελευθερία του λόγου.
Ίσως εδώ είναι το σημείο που σκοντάφτει η Ευρώπη. Η ελευθερία του λόγου έχει ορισμένα όρια. Λένε ότι τα πιο σκληρά εγκλήματα έχουν διαπραχθεί στο όνομα της δημοκρατίας. Αντίστοιχα και η ελευθερία ως ασαφής φιλοσοφικός όρος παρουσιάζει την ίδια εννοιολογική ευρύτητα ανάλογα με την προοπτική. Η ελευθερία μας σταματάει εκεί που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου. Μία έκφραση που έχουμε ακούσει πολλές φορές, και αλήθεια είναι βαθύτερη απ΄ ό,τι νομίζουμε διαβάζοντάς την βιαστικά. Ένα σημαντικό λιθαράκι στο οποίο βασιζόμαστε ως Ευρωπαϊκή Ένωση που θέλει να διαπνέεται από αξίες και αρχές, αποτελεί η ανεξιθρησκία, που συνεπάγεται σεβασμό στις υπόλοιπες θρησκείες ανεξάρτητα από τον δικό μας θρησκευτικό προσανατολισμό. Όταν λοιπόν γνωρίζουμε ότι η απεικόνιση των θρησκευτικών συμβόλων είναι προσβολή για την ισλαμική θρησκεία, δεν είναι σωστό προς τους υποστηρικτές της, να τη χλευάζουμε, διότι η συγκεκριμένη πράξη πλέον ξεπερνάει την ελευθερία λόγου κι έκφρασης και μετατρέπεται σε ρητορική μίσους (hate speech). Οι φανατικοί ισλαμιστές καρτερούν τέτοιου είδους «στραβοπατήματα» του Δυτικού κόσμου για να καλύψουν τα αποτρόπαια εγκλήματά τους. Γιατί πρέπει να τους τα προσφέρουμε; Με αρκετό φανατισμό έχουν τραφεί τόσα χρόνια τέτοιες ακραίες θρησκευτικές ομάδες.
Το γεγονός ότι η Ε.Ε. παίρνει μέτρα έναντι της τρομοκρατίας για να ενισχύσει την αίσθηση ασφάλειας στους ευρωπαίους πολίτες εννοείται πως είναι άκρως θετικό και αναγκαίο, αν μη τι άλλο. Πραγματοποιούνται διεξοδικοί έλεγχοι στα ευρωπαϊκά σύνορα, γίνεται προσπάθεια για μείωση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, θεσπίστηκε ειδική νομοθεσία για την καταπολέμησή της, ενισχύθηκε η διακρατική ανταλλαγή πληροφοριών και επιδιώκεται πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης. Η ρίζα του προβλήματος, όμως, είναι πιο βαθιά και ακούει στο όνομα θρησκευτικός φανατισμός. Αν και η απαρχή της εμφάνισής του βρίσκεται πίσω στα συντηρητικά ισλαμικά κράτη, δεν διστάζουμε κι εμείς οι πολιτισμένοι ευρωπαίοι να τον τροφοδοτούμε αφενός -άθελα μας- με συμπεριφορές που επιφέρουν γκετοποίηση κι αφετέρου -ηθελημένα- με την αδρή χρηματοδότηση πολέμων.
Προφανώς δεν αθωώνονται ή έστω δικαιολογούνται ούτε στο ελάχιστο οι απάνθρωπες πράξεις μίσους των οργανωμένων τρομοκρατικών ομάδων και των γκρίζων λύκων που παίρνουν τόσο άδικα τις ψυχές των ανθρώπων στο όνομα μιας τυφλής πίστης, όπως δεν πρέπει να περνούν χωρίς κριτική πρακτικές υστερικών ηγετών που τροφοδοτούν το μίσος. Χρήσιμο θα ήταν όμως να ενσκήψουμε αληθινά επί του κοινωνικού προβλήματος. Η γραμμή μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της προσβολής των δικαιωμάτων των άλλων είναι λεπτή, μα πρέπει να βρούμε τη χρυσή τομή. Η τρομοκρατία είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Ποτέ δεν θα εκλείψει γιατί το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους δεν στερεύει ποτέ. Γι’ αυτό το οποίο μπορούμε, όμως, να φροντίσουμε ως Ε.Ε. είναι να αποκηρύττουμε τη χρήση βίας, να απορρίπτουμε τον φανατισμό και να ενισχύουμε το πνεύμα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Μήπως ήρθε η ώρα ο δυτικός κόσμος να ζητήσει ορισμένες ευθύνες από τον ίδιο του τον εαυτό;
