Του Βασίλειου Τρικούπη,
Σταθερότητα, χρηστή διακυβέρνηση, μέτρα και σταθμά, ειρηνικές διαδηλώσεις, ανθρώπινα δικαιώματα, ισχυροί θεσμοί, κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνικό κράτος. Όλες τους έννοιες που σαφέστατα δε χαρακτηρίζουν τυπολογικά τις σύγχρονες δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής. Το Περού, μέσα στη δίνη των πρόσφατων εξελίξεων, τοποθετείται επάξια στην κατηγορία των κρατών των αδύναμων δημοκρατιών της περιοχής, ύστερα από την πτώση των αυταρχικών καθεστώτων στη μεταψυχροπολεμική εποχή.
Τα διεθνή μέσα στράφηκαν τις τελευταίες μέρες στη Lima, που είδε τρεις Προέδρους να αλλάζουν θέση μέσα σε λίγες μέρες, βίαιες διαδηλώσεις που αντιμετώπισαν τη δολοφονική αστυνομική καταστολή και ένα νέφος επισφάλειας, καθώς το κράτος βιώνει τη χειρότερη υγειονομική κρίση της περιοχής.
Χαρακτηριστικό παράγοντα της αστάθειας του εσωτερικού πολιτικού συστήματος του Περού αποτελεί η διαφθορά, οι κατηγορίες για την οποία έχουν καθαιρέσει πολλαπλές κυβερνήσεις. Όλοι, μάλιστα, οι εν ζωή πρώην Πρόεδροι της χώρας έχουν δεχτεί τέτοιες κατηγορίες.
Κατά την τωρινή συγκυρία, συγκεκριμένα, η κρίση πυροδοτήθηκε από την απόφαση του Κογκρέσου να απομακρύνει από τη θέση του, τον Πρόεδρο Martin Vizcarra, επικαλούμενο μια ρήτρα του 19ου αιώνα περί «μόνιμης ηθικής ακαταλληλότητας», κατηγορώντας τον για δωροδοκία ύψους 630.000 δολαρίων σε αντάλλαγμα δύο συμβόλαια κατασκευών, όταν ήταν κυβερνήτης της επαρχίας Moquegua.
Τα πολιτικά κίνητρα της κίνησης αυτής, ωστόσο, είναι αδιαμφισβήτητα. Αρχικά, το Κογκρέσο, κυριαρχείται πλειοψηφικά από Συντηρητικούς της Λαϊκής Δράσης (Popular Action), ενώ ο Vizcarra προέρχεται από τον κεντρώο χώρο και είναι εξαιρετικά λαοφιλής, καθώς προσπάθησε να εκκαθαρίσει το πολιτικό σύστημα από τη διαφθορά, διαλύοντας το Κογκρέσο, αναμορφώνοντας τον τρόπο επιλογής του δικαστικού σώματος, ενώ προσπάθησε να άρει τη βουλευτική ασυλία. Τέτοιες ρηξικέλευθες κινήσεις ουδόλως έγιναν δεκτές από το Κογκρέσο, που μάλιστα βρίσκεται υπό εξέταση για εγκλήματα που κυμαίνονται από ξέπλυμα μαύρου χρήματος έως και ανθρωποκτονία. Παρά τη λαϊκή υποστήριξη προς το πρόσωπό του, ωστόσο, δεν είχε εκπροσώπους του κόμματός του στο Κογκρέσο, επομένως το πολιτικό του τέλος αποτέλεσε λογική συνέχεια.
Το λαϊκό αίσθημα αντιτάχθηκε στην κίνηση αυτή που χαρακτηρίστηκε θεσμικό πραξικόπημα, ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Προέδρου. Οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν στη Lima, καθώς και σε άλλες πόλεις, έφεραν κοντά στη συντριπτική πλειοψηφία τους νέους κάτω των 25 ετών, μια νέα γενιά απηυδυσμένη από τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος και μαστιζόμενη από τη διαρκώς αυξανόμενη ανεργία και την ανισότητα.
Η καταστολή, κατά τις καταγγελίες οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπήρξε αδικαιολόγητα βίαιη, καθώς χρησιμοποιήθηκαν λοστοί, δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες. Δύο νεαροί, μάλιστα δολοφονήθηκαν μετά από πολλαπλούς πυροβολισμούς στο κεφάλι και την καρδιά.
Τη θέση του Προέδρου ανέλαβε ο πρώην Πρόεδρος του Κογκρέσου Manuel Merino από τη συντηρητική Λαϊκή Δράση. Η συγκρότηση του Υπουργικού Συμβουλίου μάλιστα με συντηρητικές προσωπικότητες εξόργισε ακόμα περισσότερο τα πλήθη, με την καταστολή να διχάζει ακόμα και το ίδιο του το κόμμα, με τον Δήμαρχο της Lima να ανακοινώνει την παραίτησή του. 7 από τους 18 Υπουργούς που τοποθετήθηκαν μετά από πρόταση του Merino, παραιτήθηκαν το βράδυ του Σαββάτου, με τον Merino να ακολουθεί την επόμενη μέρα.
Λύση στο πολιτικό αδιέξοδο, φαίνεται πως πρόκειται να δώσει ο 76χρονος Francisco Sagasti που επιλέχθηκε και τοποθετήθηκε στη θέση του Προέδρου του Κογκρέσου τη Δευτέρα. Βάσει των πολιτειακών κανονισμών της χώρας, καθώς αυτή παραμένει ακέφαλη, χωρίς Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο, ο Sagasti είναι ο τρίτος τη τάξει που καλείται να αναλάβει τα ηνία της χώρας ως επικεφαλής του Κογκρέσου. Ο έμπειρος ακαδημαϊκός και πολιτικός, προέρχεται από το κεντρώο Μωβ Κόμμα (Purple Party) και έχει ενισχυμένες πιθανότητες να δώσει τέλος στην πολιτική κρίση, καθώς αυτός και το κόμμα του αποτέλεσαν τους μόνους 19 από 130 νομοθέτες που αντιτάχθηκαν στην απομάκρυνση του Προέδρου Viscarra, ενώ σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, απολαμβάνει τη στήριξη και του Κογκρέσου και των διαδηλωτών, που τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό.
Τα συνθήματα των διαδηλωτών, δείχνουν πως η υποδοχή του Sagasti ως του επόμενου Προέδρου δείχνει τις ελπίδες του λαού προς το πρόσωπό του για την αποκατάσταση των μέτρων και σταθμών σε ένα σαρωμένο από τη διαφθορά κράτος. Η εμπειρία και το βιογραφικό του, καθώς και η διεθνής υποστήριξη που φαίνεται πως απολαμβάνει, δίνουν βάσιμες ελπίδες. Ωστόσο, η υγειονομική και βαθιά οικονομική κρίση, καθώς και η κυριαρχία γενικά γηραιών προσώπων στο πολιτικό σύστημα, θέτουν τις δικές τους ιδιαίτερες προκλήσεις για την επόμενη μέρα.
