Της Μαρίας Μπότη,
Ανασφάλεια και αβεβαιότητα είναι –δυστυχώς– οι δύο λέξεις που μπορούν να χαρακτηρίσουν την περίοδο την οποία βιώνουμε. Πρωτόγνωρες καταστάσεις, διαφορετικές συνθήκες και μία καινούργια πραγματικότητα, μας υπενθυμίζουν συνεχώς, πως τίποτα πλέον δεν μοιάζει με την «παλιά» μας ζωή, μακριά από την πανδημία. Οι συνήθειες αλλάζουν και προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα της εποχής, δημιουργώντας εναλλακτικές λύσεις. Έτσι και το θέατρο.
Ο χώρος της τέχνης καλείται να αντιμετωπίσει μία κατάσταση, με την οποία δεν είχε βρεθεί ποτέ ξανά αντιμέτωπος, καθώς τα θέατρα δεν έπαψαν να λειτουργούν σε δυσχερείς συνθήκες, ακόμα και σε περιόδους πολέμων. Ωστόσο, τώρα καλείται να ανταπεξέλθει απέναντι σε ένα υποχρεωτικό κλείσιμο και να στραφεί σε εναλλακτικές μεθόδους, προκειμένου να διατηρηθεί η τέχνη «ζωντανή».
Διάφορα θέατρα προσφέρουν τη δυνατότητα αναμετάδοσης σε live streaming ή βιντεοσκοπημένων παραστάσεων, για όσο διάστημα διαρκεί η πανδημία. Το όφελος είναι διττής σημασίας. Αφενός, οι ηθοποιοί λαμβάνουν αμέριστη ικανοποίηση, συνεχίζοντας να κάνουν αυτό που τόσο αγαπούν και αφετέρου προσφέρουν απλόχερα στο κοινό τους λίγες στιγμές χαλάρωσης. Με ένα μικρό κόστος ή εντελώς δωρεάν υπάρχει η ευκαιρία ψυχαγωγίας, με σκοπό τη διαφυγή από τη μονότονη καθημερινότητα. Όταν όλα γύρω μας έχουν «παγώσει», οι ηθοποιοί αναλαμβάνουν να προσφέρουν μία «φλόγα» ελπίδας και πίστης, ζεσταίνοντας αμέτρητα σπίτια σε κάθε γωνιά της χώρας.
Επιπλέον, είναι μία ευκαιρία για μερικούς ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με αυτό το κομμάτι του πολιτισμού. Από την πρωτεύουσα έως κάποιο μικρό χωριό, άνθρωποι όλων των κοινωνικών στρωμάτων έχουν τη μοναδική ευκαιρία να στραφούν σε αυτό τον τομέα ψυχαγωγίας, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας και την οικονομική τους κατάσταση. Είναι μία ίση ευκαιρία για όλους, την οποία δυστυχώς δεν έχουν πάντοτε όλοι υπό άλλες συνθήκες. Άνθρωποι, που δεν είχαν άλλοτε τη δυνατότητα να επισκεφθούν κάποιο αστικό κέντρο, για να παρακολουθήσουν μία παράσταση, τώρα μπορούν εύκολα από το σπίτι τους.
Η τεχνολογία δύναται να προσφέρει πράγματι αυτή την εμπειρία, αναλαμβάνοντας έναν επικουρικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, ωστόσο παρατηρείται ότι αναδύονται κάποιες δυσκολίες. Στο τέλος κάθε παράστασης, το μυαλό πλημμυρίζει συναισθήματα – θετικά ή αρνητικά – οδηγώντας σε όμορφους προβληματισμούς, οι οποίοι συνθέτουν έναν οδηγό για μία καλύτερη ζωή. Είναι ένα είδος ψυχαγωγίας, από τις πιο καρποφόρες θα μπορούσε να πει κανείς, καθώς διευρύνει το μυαλό και το πνεύμα, αφού αποτελεί ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια της κοινωνίας και στην ανάπτυξη του πολιτισμού. Πολλοί θεωρούν το επάγγελμα του ηθοποιού λειτούργημα, ναι μεν καλύπτει βιοποριστικές ανάγκες, αλλά κυρίως δύναται να εντρυφήσει στον ψυχικό κόσμο του ακροατηρίου. Όπως είχε πει και ο Κάρολος Κουν: «Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας».
Αναντίρρητα, ο θεατής είναι το βασικό στοιχείο του θεάτρου, ζωτικής σημασίας για την εμψύχωση του καλλιτέχνη και τη διάδραση μεταξύ τους. Ένα θερμό χειροκρότημα είναι ίσως ο πιο απλός τρόπος για τον θεατή να εκφράσει τον θαυμασμό απέναντι στην ερμηνεία των ηθοποιών, καθώς και προς το έργο συνολικά. Είναι το αναγκαίο εφόδιο για τη «γέννηση» της τέρψης και της πληρότητας που κατακλύζει τους καλλιτέχνες μετά το πέρας της παράστασης. Όμως, τι συμβαίνει τώρα; Παίζοντας σε ένα άδειο θέατρο, ο ηθοποιός στερείται συναισθημάτων. Το κοινό, βυθισμένο σε μία οθόνη, αδυνατεί να ανταμείψει συναισθηματικά και ψυχικά τον θίασο, με αποτέλεσμα την αποδόμηση της αληθινής σχέσης που άλλοτε αναπτυσσόταν. Μπορεί να είναι διαφορετικό, μπορεί να μην είναι αντάξιο του ζωντανού θεάματος με φυσική παρουσία, όμως δεν παύει να είναι μία εξίσου σημαντική κίνηση. Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, οι καλλιτέχνες «παλεύουν», για να διατηρήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού, να διαφυλάξουν τη θετική του διάθεση και να αποκρούσουν κάθε είδους αρνητικό συναίσθημα. Λίγος χρόνος αρκεί για να αλλάξει η διάθεσή μας, αρκεί να το θέλουμε!
Ας αφήσουμε τη φαντασία μας να ταξιδέψει για λίγο έξω από τα όρια του πραγματικού, με συνοδοιπόρους τους ηθοποιούς που δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για εμάς. Σίγουρα δεν είναι οι ιδανικές συνθήκες, όμως είναι αναγκαίο να ξεφύγουμε, ταξιδεύοντας νοητά έξω από τους περιορισμούς που μας δεσμεύουν. Όπως άλλωστε είχε πει και ο Ευγένιος Ιονέσκο, «ένα έργο τέχνης είναι, πάνω από όλα, μια περιπέτεια του μυαλού». Είναι σημαντικό να στηρίξουμε όσους καταβάλουν αυτή την προσπάθεια, με στόχο την ψυχαγωγία μας, έως ότου βρεθούμε πάλι στα θέατρα. Τους αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Χειροκροτήστε τους! Μπορεί να μην το ακούν, αλλά σίγουρα μπορούν να το νιώσουν!
