Της Άννας-Μαρίας Μακρή,
Βήματα μπροστά
Το έτος 2015 αποτελεί για την Εσθονία έτος ορόσημο, καθώς γίνεται η πρώτη μετα-σοβιετική χώρα που αναγνώρισε επίσημα τις σχέσεις μεταξύ ετερόφυλων ζευγαριών, αποδεχόμενη και νομικά ταυτόχρονα τα σύμφωνα συμβίωσης μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου. Μικρά και σταδιακά προοδευτικά βήματα κάνουν την Εσθονία προπύργιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η Εσθονία του συντηρητισμού
Η ενθαρρυντική πορεία προς την καταβαράθρωση του ρατσισμού και της ομοφοβίας όμως σταματάει απότομα και ίσως κάνει ακόμα και βήματα πίσω. Η πρώτη χώρα της Βαλτικής, που ψήφισε την, με νόμο, αποδοχή της διαφορετικότητας, ένα φως ελπίδας για την LGBTQ κοινότητα, γίνεται πάλι η χώρα που αντιμετωπίζει τους ίδιους ανθρώπους που λύτρωσε ως εχθρούς, τρέπεται σε μια κοινωνία με σύμβολο μια ηθική από άλλη εποχή.
Ο λόγος για την κυβέρνηση συνεργασίας της χώρας. Ένα καθεστώς με ιδιόμορφη σύσταση, που αποτελείται από το Κεντρώο κόμμα «Isamaa» και το δεξιό Λαϊκο Συντηρητικό κόμμα «EKRE». Σε ανακοίνωση της λοιπόν η κυβέρνηση έκανε λόγο για τη δρομολόγηση ενός δημοψηφίσματος, το οποίο προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί την άνοιξη, παράλληλα με τις τοπικές εκλογές, και με το οποίο θα ζητηθεί η συναίνεση του λαού της Εσθονίας για τον συνταγματικό ορισμό του γάμου. Το ερώτημα συγκεκριμένα, τίθεται σχετικά με τον ορισμό του γάμου στο Σύνταγμα, ως αποκλειστικά πράξης μεταξύ άνδρα και γυναίκας.
Το EKRE ως «μπροστάρης» της οπισθοδρόμησης
Είναι φανερό πως ανάμεσα σε αυτόν τον ιδιόμορφο συσχετισμό δυνάμεων, ιδεών και ιδεολογιών της συνασπισμένης κυβέρνησης, ηγεμονεύει η ακροδεξιά λογική του συντηρητικού κόμματος EKRE. Το κατά πόσο άλλωστε η κυβέρνηση τάσσεται ως υπέρμαχος της προστασίας και υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή όχι, γίνεται ξεκάθαρο μέσα από τις δηλώσεις των εκπροσώπων της. Είναι φανερό πώς δεν μιλάμε για μια κυβέρνηση που εγγυάται τα δικαιώματα του λαού της, αλλά για μια κυβέρνηση εχθρική προς μια ολόκληρη κοινότητα Εσθονών, που δεν διστάζει να προβαίνει σε ρητορείες μίσους. Χαρακτηριστική η τοποθέτηση του Υπουργού Εσωτερικών της Εσθονίας Mart Helme, που σε ένα προσωπικό κρεσέντο ομοφοβίας, δήλωσε στην Deutsche Welle πως οι ομοφυλόφιλοι πρέπει να μετακινηθούν στην Σουηδία, όπου οι νόμοι για αυτούς είναι πιο επιεικείς από ότι είναι στην Εσθονία. Μία τοποθέτηση που προκάλεσε τριγμούς ανάμεσα στα μέλη της κυβέρνησης, καλώντας τον Helme να παραιτηθεί. Τη στιγμή όμως που μια τέτοιου είδους τοποθέτηση, στη βάση των διακρίσεων φύλου και σεξουαλικότητας, δεν αποτελεί απλώς μια άτυχη στιγμή εξωτερίκευσης μιας μεμονωμένης άποψης, αλλά συνολικοποιεί τις απόψεις ενός μέρους μιας ολόκληρης κυβέρνησης, η παραίτηση ενός μόνο κοινωνού αυτών των ιδεών δεν είναι αρκετή.
Πηγή: Euronews
Το EKRE εκπροσωπεί μία, κατά γενική ομολογία, συντηρητική-ακροδεξιά πτέρυγα εντός του συνασπισμού, και φαίνεται να κινείται πάνω σε μία λογική «αποφυγής των χειρότερων», δηλαδή της νομικής κατοχύρωσης του γάμου ανάμεσα σε ομόφυλα ζευγάρια. Για την άκρα δεξιά, ακόμη και η συνταγματική αποδοχή των συμφώνων συμβίωσης ανάμεσα σε ετερόφυλα ζευγάρια δεν αποτελούσε βήμα εμπρός προς στην κατοχύρωση και υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά βήματα ενάντια στην ηθική την οποία ευαγγελίζονται, την ηθική που προστάζει τα μη ετερόφυλα ζευγάρια να «μετακινηθούν» στην Σουηδία, επειδή η χώρα τους δεν τους χωράει. Με αυτή την επιθετική στρατηγική λοιπόν, χτυπά τόσο έναν ήδη κατοχυρωμένο αίτημα, όσο και μια μελλοντική δυνατότητα κατάρτισης γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Και χτυπά έτσι, ώστε η προστασία της «ηθικής» να γίνεται συνταγματικά και με το νόμο, μέσω της νομιμοποίησης που προσφέρει η εντολή του λαού δια δημοψηφίσματος.
Σύγχυση και αντιδράσεις
Οι φόβοι που ανακύπτουν, κυρίως από την φιλελεύθερη πτέρυγα, έχουν να κάνουν με το κατά πόσο αυτό το δημοψήφισμα θα αποτελέσει την έναρξη ενός μαραθωνίου ανατροπής και άλλων κεκτημένων ελευθεριών στο κράτος της Βαλτικής, όπως η δυνατότητα τεχνητής γονιμοποίησης και το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση.
Η συντηρητική τροπή που έχει λάβει το επικείμενο δημοψήφισμα έφερε «τα πάνω κάτω» σε κυβερνητικό επίπεδο, αναταραχή που πυροδοτήθηκε μετά από τα ομοφοβικά και ρατσιστικά σχόλια του Helme. Ο πρωθυπουργός της Εσθονίας Juri Ratas και επικεφαλής του κόμματος των Φιλελεύθερων, με τη σειρά του καταδίκασε κάθε ομοφοβική ρητορεία, διαχωρίζοντας τη θέση του, αλλά και του κόμματος του από τέτοιες ιδέες, σε μια προσπάθειά να υπενθυμίσει πως η Εσθονία είναι μια δημοκρατική χώρα, που σέβεται όλους τους πολίτες της, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Μια τοποθέτηση που μοιάζει περισσότερο σαν προσπάθεια κατευνασμού των εντάσεων, παρά σαν λύση στο πρόβλημα.
Η κατάσταση στην Εσθονία συνοψίζεται ως αποδόμηση του μέχρι τώρα νέο-φιλελεύθερου και προοδευτικού προφίλ της, και επαναπροσδιορισμό της, μέσα από έναν συντηρητισμό που επιτίθεται σε ανθρώπους και δικαιώματα, σε πρόοδο και εκσυγχρονισμό. Ο φιλελευθερισμός πεθαίνει και στη θέση του η άκρα δεξιά επαναδιατυπώνει τις ιδέες, τα δικαιώματα και την ηθική της Εσθονίας.
