Της Θεοδώρας Κρέπη,
Στα μέσα του 15ου αιώνα, ξεκίνησε μια εμφύλια σύγκρουση που συντάραξε την Αγγλία για τρεις δεκαετίες και έμεινε γνωστή στην ιστορία με την ονομασία «ο πόλεμος των δύο Ρόδων» (στα αγγλικά “the Wars of the Roses”). Επρόκειτο για μια αιματηρή οικογενειακή διαμάχη για τη διαδοχή και την ανάρρηση στον αγγλικό θρόνο ανάμεσα στους οίκους των York και των Lancaster. Το όνομα αυτού του εμφυλίου πολέμου δόθηκε αρκετά μετά τη λήξη του και οφείλεται στα σύμβολα των αντιμαχόμενων παρατάξεων, το λευκό ρόδο των York και το κόκκινο των Lancaster.
Επίσημα η έναρξη του πολέμου των Ρόδων τοποθετείται το 1455, ωστόσο η ιστορία ξεκινά μερικά χρόνια νωρίτερα. Το 1422, με τον θάνατο του Ερρίκου V, ο οποίος ανήκε στον οίκο των Lancaster, ο θρόνος πέρασε στα χέρια του γιου του, Ερρίκου VI, ο οποίος ήταν ακόμη βρέφος. Τη διακυβέρνηση, μέχρι την ενηλικίωσή του, ανέλαβε το συμβούλιο του βασιλιά, με επιφανέστερο μέλος τον δούκα του Suffolk.
Με την ενηλικίωσή του, ο Ερρίκος φάνηκε να μην είναι ικανός να αναλάβει τον θρόνο. Ήταν αδύναμος, παθητικός και πειθήνιο όργανο, αρχικά, των συμβούλων του και έπειτα της υπερβολικά φιλόδοξης συζύγου του, Μαργαρίτας της Ανδεγαυίας.
Την ίδια περίοδο, μαινόταν ο πόλεμος με τη Γαλλία, γνωστός ως εκατονταετής πόλεμος, με πολλές και ταπεινωτικές ήττες και απώλειες για την Αγγλία, ειδικά από το 1435 και εξής (για τις οποίες ευθυνόταν εν πολλοίς ο Suffolk). Στην Αγγλία, επικρατούσε ανάμεσα στον λαό μεγάλη δυσαρέσκεια για την ατυχή έκβαση του πολέμου, αλλά και για την υπέρμετρη φορολογία. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, άρχισε να αποκτά δύναμη και να συσπειρώνει γύρω του σημαντικές οικογένειες ευγενών ένας εκπρόσωπος του οίκου των York, ο Ριχάρδος, δούκας της Υόρκης. Το 1453, η πνευματική κατάρρευση του Ερρίκου επέτρεψε στον Ριχάρδο να ανακηρυχθεί προστάτης της επικράτειας.
Το 1455, όμως, ο βασιλιάς συνήλθε και, υπό την επιρροή της συζύγου του, ανακάλεσε τον τίτλο του Ριχάρδου. Η ενέργεια αυτή οδήγησε, τελικά, στην πρώτη μάχη του πολέμου, τη μάχη του St. Albans, το 1455, με νικητές τον Ριχάρδο και τον βασικότερο σύμμαχό του, Ριχάρδο, Earl του Warwick. Οι συγκρούσεις σταμάτησαν προσωρινά, για να συνεχιστούν μετά το 1459. Το 1460, μετά τη νίκη του στη μάχη του Northampton, ο Ριχάρδος της Υόρκης κέρδισε το δικαίωμα να διαδεχθεί, ο ίδιος και τα παιδιά του, τον βασιλιά Ερρίκο, μετά τον θάνατό του, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της Μαργαρίτας της Ανδεγαυίας. Ο οίκος των Lancaster άρχισε να ετοιμάζει την αντεπίθεσή του. Συγκέντρωσε δυνάμεις και κατάφερε να νικήσει τους York, πρώτα στο Wakefield, τον Δεκέμβριο του 1460 (που ο Ριχάρδος της Υόρκης έχασε τη ζωή του), και έπειτα στη δεύτερη μάχη του St. Albans, τον Φεβρουάριο του 1461. Τα ηνία του οίκου των York ανέλαβε ο γιος του Ριχάρδου, ο Εδουάρδος. Μετά τη νίκη του στη μάχη του Mortimer’s Cross, έφθασε στο Λονδίνο και στέφθηκε βασιλιάς. Αναμετρήθηκε, λίγο αργότερα, με τις αντίπαλες δυνάμεις στη μάχη του Towton, που είναι η πιο αιματηρή μάχη όχι μόνο του πολέμου, αλλά και που έχει ποτέ λάβει χώρα σε αγγλικό έδαφος. Ο Εδουάρδος επικράτησε και ο Ερρίκος κατέφυγε με την οικογένειά του στη Σκωτία.
Το επόμενο διάστημα ήταν σχετικά ήρεμο, με τον Warwick στο πλευρό του νέου βασιλιά να καταβάλλει προσπάθειες να ανορθώσει την οικονομία και τη δικαιοσύνη και να ισχυροποιήσει τη θέση του Εδουάρδου. Κατέστειλε μερικές μικρές εξεγέρσεις των Lancaster, κατά βάση στον βορρά, και μάλιστα αιχμαλώτισε τον Ερρίκο. Ωστόσο, δεν άργησε να έρθει σε ρήξη με τον βασιλιά. Ο κρυφός γάμος του Εδουάρδου με την Elizabeth Woodville, προερχόμενη από οικογένεια ελασσόνων ευγενών, η αποκήρυξη της συμφωνίας που ο Warwick ήθελε να συνάψει με τον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο XI, και, αντ’ αυτού, η συμμαχία με τη Βουργουνδία, που ο Warwick ήθελε να αποφύγει, κλόνισαν την πίστη του και τον οδήγησαν στην οργάνωση αντίστασης εναντίον του βασιλιά, με σύμμαχο τον γαμπρό του και αδελφό του Εδουάρδου, Γεώργιο, ο οποίος είχε επαναστατικές τάσεις.
Το 1470, με την παρέμβαση του Λουδοβίκου XI, συμφιλιώθηκε με την πρώην αντίπαλό του, Μαργαρίτα της Ανδεγαυίας, που εκείνη την περίοδο βρισκόταν στη Γαλλία, και κατάφερε, αν και πρόσκαιρα, να επαναφέρει στον θρόνο τον Ερρίκο. Στη μάχη του Barnet όμως, το 1471, ο Warwick ηττήθηκε από τις δυνάμεις του Εδουάρδου και μάλιστα έχασε τη ζωή του. Εν τω μεταξύ, η Μαργαρίτα είχε περάσει, μαζί με τον γιο της και τους Γάλλους συμμάχους της στην Αγγλία. Μαθαίνοντας για την ήττα στο Barnet και τον θάνατο του Warwick, προσπάθησε να βρει καταφύγιο στην Ουαλία, όμως ο Εδουάρδος την ανάγκασε να πολεμήσει στη μάχη του Tewkesbury. Η Μαργαρίτα υπέστη ολοκληρωτική ήττα, ο γιος της σκοτώθηκε και η ίδια αιχμαλωτίστηκε. Λίγο αργότερα ο Ερρίκος δολοφονήθηκε και ο Εδουάρδος κατάφερε να εδραιώσει την κυριαρχία του. Επικράτησε πρόσκαιρα ειρήνη, μέχρι που το θέμα της διαδοχής ανέκυψε ξανά με τον θάνατο του Εδουάρδου, το 1483. Ο αδελφός του, Ριχάρδος, αντί να παραχωρήσει τον θρόνο στους ανιψιούς του, στέφθηκε ο ίδιος βασιλιάς, προκαλώντας αντιδράσεις στον οίκο των York.
Το 1485 έφθασε στην Αγγλία, εκμεταλλευόμενος τις αντιδράσεις που είχαν ανακύψει εναντίον του Ριχάρδου, ο Ερρίκος Τυδώρ, απόγονος του οίκου των Lancaster. Νίκησε τις δυνάμεις του Ριχάρδου στη μάχη του Bosworth και παντρεύτηκε την κόρη του Εδουάρδου IV, συνενώνοντας τους δύο οίκους και εκπληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις φιλοδοξίες αμφοτέρων για ανάρρηση στον θρόνο. Πολλοί ερευνητές θεωρούν τη μάχη του Bosworth ως το τέλος του πολέμου των Ρόδων, ωστόσο μια μερίδα ιστορικών υιοθετεί ως καταληκτική ημερομηνία το έτος 1487, κατά το οποίο ο Ερρίκος VII κατέπνιξε και τις τελευταίες αντιδράσεις με υποκινητή έναν υποστηρικτή των York, τον Lambert Simnel, φέρνοντας επιτέλους την ειρήνη στην Αγγλία. Έχοντας πια ολοκληρωτικά επικρατήσει, και ουσιαστικά χωρίς αντιπάλους, καθώς οι περισσότεροι ευγενείς είχαν χάσει τις ζωές τους κατά τη διάρκεια του πολύχρονου πολέμου, ο Ερρίκος κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του και να ιδρύσει τη δυναστεία των Τυδώρ, που βασίλευσε στην Αγγλία ως το 1603.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Από την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Britannica, Διαθέσιμο εδώ
- Από την ηλεκτρονική διεύθυνση του BBC, Διαθέσιμο εδώ
- Τσιρπανλής, Ζ., Η Μεσαιωνική Δύση (5ος-15ος αι.), Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Βάνιας, 2004, σ. 434
