Της Μαριάννας Ηλιοπούλου,
Ο Πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, Abiy Ahmed, τιμήθηκε πέρυσι με Νόμπελ Ειρήνης για τη δράση και τη συμβολή του στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Αιθιοπίας και Ερυθραίας. Οι δύο χώρες βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση από το 1998 έως το 2000. Σε αυτά τα δύο χρόνια υπήρξαν πολύ μεγάλες απώλειες και για τις δύο μεριές, ενώ οι μετέπειτα σχέσεις τους χαρακτηρίζονταν από ανασφάλεια, ψυχρότητα και παντελή έλλειψη επικοινωνίας. Ο Ahmed, αφότου ανήλθε στην εξουσία, έθεσε ως στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, ενώ αποδέχθηκε, μαζί με τον Πρόεδρο της Ερυθραίας, μια διεθνή επιτροπή που θα καθορίζει τα κοινά τους σύνορα. Επιπλέον, προχώρησε σε βαρύνουσας σημασίας μεταρρυθμίσεις, οι οποίες βελτίωσαν το επίπεδο ζωής και την οικονομία. Όμως, απέτυχε στην παγίωση του ύψιστου αγαθού, δηλαδή της δημοκρατίας, που συνεπάγεται του κωλύματος στη διεξαγωγή δίκαιων και ελεύθερων εκλογών. Το γεγονός αυτό αναπόφευκτα δημιούργησε πολιτικές εντάσεις και εκρήξεις βίας στο εσωτερικό της χώρας.
Πριν κάποιους μήνες, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια αποσταθεροποίησης, καθώς τον Αύγουστο οι προγραμματισμένες εκλογές αναβλήθηκαν, με αφορμή τον κίνδυνο για την δημόσια υγεία που έχει προκληθεί από τον Covid-19. Οι αρχές, όμως, του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου του Tigray (TPLF) έδρασαν μόνες τους και διεξήγαγαν δικές τους εκλογές, ένα μήνα μετά, με πολύ μεγάλη προσέλευση. Aπό τότε, οι σχέσεις της ομοσπονδιακής και της πρόσφατα εκλεγμένης περιφερειακής κυβέρνησης βρίσκονται σε ένταση, ενώ δεν εκλείπουν οι αλληλοκατηγορίες και το ψυχρό κλίμα. Η επίφοβη κατάσταση, που έχει δημιουργηθεί αυτή τη στιγμή, εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της έντασης στην Αιθιοπία. Το Tigray είναι μια από τις δέκα επαρχίες της Αιθιοπίας με έντονη παρουσία στην οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, ενώ βρίσκεται στο βορειότερο τμήμα της χώρας και συνορεύει με την Ερυθραία και το Σουδάν. Κάθε επαρχία έχει αρκετή αυτονομία καθώς και τοπικό στρατό και αστυνομία. Ο τωρινός πρωθυπουργός, αφ’ ης στιγμής ανέλαβε τα καθήκοντά του, θέλησε να καταργήσει αυτές τις διαχωριστικές γραμμές και να δημιουργήσει έναν εθνικό συνασπισμό. Το TPLF αρνήθηκε να συμμετάσχει σε αυτόν τον συνασπισμό, καθώς η νέα κυβέρνηση ανέκοψε την κυριαρχία του, την οποία είχε καταφέρει να διατηρήσει από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Παρόλο που υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν την ενότητα του λαού της Αιθιοπίας, οι νέοι αυτοί κανόνες για εθνικό συνασπισμό της χώρας έχουν δημιουργήσει πολιτικές εντάσεις σε διάφορες περιοχές.
Ερχόμενοι στο σήμερα, στην Αιθιοπία επικρατεί μία εκτενής κρίση, η οποία γεννά το φόβο για το ξέσπασμα ενός εμφυλίου πολέμου, που θα αποσταθεροποιήσει περαιτέρω μια από τις πολυπληθέστερες και ισχυρότερες αφρικανικές χώρες. Tην περασμένη εβδομάδα, ο Ahmed, ανακοίνωσε ότι ξεκινούν στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των αρχών του Tigray, τις οποίες κατηγόρησε ότι επιτέθηκαν σε βάσεις των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και κατέστρεψαν πυραύλους και εξοπλισμό που ανήκε στην κυβέρνηση. Έκτοτε, η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, που θα διαρκέσει έξι μήνες, ενώ το internet και οι τηλεπικοινωνίες έχουν διακοπεί με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερέστερη η ενημέρωση. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συνεχίζονται παρά τις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας για διάλογο της κυβέρνησης με το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Tigray (TPLF). Συγκρούσεις μεταξύ των ομοσπονδιακών στρατευμάτων και του TPLF έχουν ξεσπάσει σε οκτώ περιοχές στην επαρχία αυτή, oι κάτοικοι της οποίας κυριαρχούσαν στην πολιτική σκηνή της Αιθιοπίας επί δεκαετίες, πριν ανέβει στην εξουσία ο Ahmed.
Τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου, ο Πρωθυπουργός δήλωσε πως στη χώρα του δεν επικρατεί χάος, όπως διαδίδουν τα διεθνή μέσα, παρόλο που σύμφωνα με πληροφορίες έχουν λάβει χώρα πάνω από δέκα αεροπορικές επιθέσεις στην επαρχία του Tigray και έχουν γίνει γνωστές ανθρώπινες απώλειες. To TPLF, από την άλλη, δεν έχει κάνει κάποια δήλωση για τις απώλειες. O πρόσφατα διορισμένος αρχηγός του στρατού της Αιθιοπίας Berhanu Jula έχει δώσει πληροφορίες πως οι ομοσπονδιακές δυνάμεις έχουν αποκλείσει τέσσερις πόλεις στο δυτικό Tigray, όπου έχουν παρατηρηθεί και οι περισσότερες συμπλοκές ενώ τραυματισμένοι και νεκροί στρατιώτες έχουν βρεθεί στη γειτονική επαρχία Amhara.
Όπως είναι φυσικό, η κατάσταση που επικρατεί αυτές τις μέρες στην Αιθιοπία έχει εγείρει ανησυχίες για διάφορους λόγους. Θα μπορούσε να επεκταθεί και σε άλλες επαρχίες, οι οποίες ζητούν περισσότερη αυτονομία, ή να υπάρξει κλιμάκωση των επιθέσεων στην περίπτωση που δεν υπάρχει διάθεση για διάλογο. Παρόλο που ο διάλογος και η διπλωματία είναι η ιδανικότερη λύση, κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί σε αυτή την περίπτωση, καθώς η κυβέρνηση και το TPLF δεν είναι ισότιμα μέρη και δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοια. Η Αιθιοπία βρίσκεται έτσι σε επισφαλή θέση, καθώς αν συνεχιστεί η κρίση θα επηρεάσει και τις υπόλοιπες χώρες που αποτελούν το κέρας της Αφρικής και κατέχουν στρατηγική θέση.
