Της Ήρας Βοντίτσου,
Άνθρωπος, το ανώτερο είδος θα έλεγαν πολλοί αυθόρμητα. Τι σημαίνει, όμως, αυτός ο χαρακτηρισμός; Ανώτερος ως προς τι; Σίγουρα το είδος μας έχει εξελιχθεί σε τέτοιον βαθμό, ώστε να μπορεί να επιτελεί πληθώρα πολύπλοκων δραστηριοτήτων, να εξερευνά, να δημιουργεί, να βελτιώνεται, να φτιάχνει τις συνθήκες εκείνες που θα του επιτρέψουν όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να ζήσει όσο το δυνατόν περισσότερα και καλύτερα χρόνια μπορεί, σε αντίθεση με άλλα πλάσματα του πλανήτη που επικεντρώνονται κυρίως σε πιο βασικές ενέργειες.
Βέβαια, αρκετοί ταυτίζουν την έννοια «ανώτερος» με κάτι πιο αρνητικό, πιο επιβλητικό. Θεωρούν ότι από την εξελικτική αυτή πορεία του ανθρώπου προκύπτουν αυτόματα παραπάνω δικαιώματα, δικαιώματα κυριαρχίας και αλόγιστης χρήσης ζωντανών και μη όντων. Έτσι, ο άνθρωπος στο πέρασμα του χρόνου ανέπτυξε πρακτικές βλαβερές για το περιβάλλον (και φυσικά για τα ζώα), αγνοώντας τη σημασία της εύρυθμης λειτουργίας αυτού και για τον ίδιο.
Από την κάλυψη βασικών αναγκών μέχρι και πιο σύνθετων επιθυμιών το είδος μας επεμβαίνει διαρκώς στο περιβάλλον. Όσον αφορά την κάλυψη των διατροφικών του αναγκών, αρκετές φορές φτάνει σε επίπεδα υπερβολής (ειδικά, αν σκεφτούμε ότι ακόμα και αυτή η καθημερινή μας ανάγκη έχει επηρεαστεί από αυτό που εδώ και χρόνια αποκαλούμε υπερκατανάλωση), καθώς κυνηγά ή αλιεύει περισσότερο απ’ όσο πραγματικά χρειάζεται, ακόμα και σε χρονικές περιόδους κρίσιμες για τα ζώα στα οποία στοχεύει. Επίσης, στο κομμάτι της ένδυσης, είναι ευρέως γνωστή η χρήση φυσικής γούνας, για την οποία αρκετά ζώα θανατώνονται ετησίως. Βέβαια, αν αυτά φαίνονται από μόνα τους λυπηρά, θεωρώ ότι δεν πρέπει καν να γίνει λόγος για την πραγματοποίηση των πρακτικών αυτών αποκλειστικά για λόγους διασκέδασης, στα πλαίσια ενός χόμπι.
Πέρα από άμεση απειλή των ζώων, όμως, πραγματοποιεί και έμμεση μέσω των καθημερινών δραστηριοτήτων του που προσβάλλουν το φυσικό τους περιβάλλον. Καταστρέφει δασικές εκτάσεις για να εκμεταλλευτεί τα υλικά τους ή και για να επεκτείνει τα αστικά του κέντρα, δημιουργεί μονοκαλλιέργειες για να αποκομίζει το υψηλότερο δυνατό κέρδος, καταστρέφοντας τη βιοποικιλότητα, μολύνει τα ύδατα και ρυπαίνει τον αέρα με ποικίλους τρόπους, μεταξύ των οποίων τα καυσαέρια και η έκχυση διαφόρων ουσιών σε θάλασσες, λίμνες και ποταμούς (από εργοστάσια, αλλά και νοικοκυριά), δημιουργεί ηχορύπανση, απορρίπτει τα σκουπίδια του στο φυσικό περιβάλλον και συμβάλλει στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Όλα αυτά, όπως είναι λογικό, έχουν οδηγήσει στο να απειλείται πλήθος ζώων με εξαφάνιση παγκοσμίως. Στη χώρα μας, συγκεκριμένα, μερικά από τα είδη που χαρακτηρίζονται πλέον ως απειλούμενα είναι το αγριόγιδο, ο αργυροπελεκάνος, ο βάτραχος της Καρπάθου, η βίδρα, το δελφίνι, το ζαρκάδι, η καφέ αρκούδα, το κόκκινο ελάφι, ο λύγκας, ο λύκος, ο μαυρόγυπας, το τσακάλι, η χελώνα καρέτα καρέτα και η μεσογειακή φώκια.
Αυτό που αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί είναι ότι, παρά αυτήν την αρχικά αρνητική εικόνα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα υπέρ της προστασίας αυτών των ζώων. Σε διεθνές επίπεδο, για την προστασία τους δραστηριοποιείται η Παγκόσμια Ένωση Προστασίας της Φύσης (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources – IUCN), ενώ, σε εθνικό, σχετικές εργασίες έχουν αναλάβει κυρίως η WWF Ελλάδας και ο Αρκτούρος. Τέλος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕ βασίζεται κυρίως στο έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών, που στο συγκεκριμένο ζήτημα αποβλέπουν στην προστασία της άγριας ζωής και στη διατήρηση των χαρακτηριστικών βιοτόπων και οικοσυστημάτων, ιδίως υγρών, απαραίτητων γι’ αυτήν τη ζωή (Μούσης, 2018, σ. 361). Σε αυτά τα πλαίσια, έχει προκύψει πλήθος συμφωνιών, αλλά και οδηγιών για τα κράτη μέλη της ΕΕ, με στόχο τον περιορισμό των επιβλαβών για την πανίδα ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ | ΕΘΝΙΚΟΙ ΔΡΥΜΟΙ. Διαθέσιμο εδώ
- ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ | WWF. Διαθέσιμο εδώ
- Μούσης, Ν. (2018). Ευρωπαϊκή Ένωση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
