Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δέχτηκε ένα επιπλέον αιφνιδιαστικό πολιτικό πλήγμα στην κυβερνητική διάρθρωση της Τουρκίας, το βράδυ της Κυριακής της 8ης Νοεμβρίου, αυτό της παραίτησης του γαμπρού του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, από το Υπουργείο Οικονομικών. Η απόφαση του πρώην Υπουργού, όπως ανέφερε ο ίδιος στο Twitter, οφείλεται σε λόγους υγείας, ωστόσο ο συγκυριακός χρόνος φαντάζει ύποπτος, σε μια χώρα όπου η οικονομία και η πανδημία την πλήττουν ολοένα και περισσότερο, στενεύοντας τα περιθώρια για βιώσιμες λύσεις.
Αναλυτικότερα, η παραίτηση ήρθε μια ημέρα μετά το διορισμό του νέου κεντρικού τραπεζίτη, Ναγκί Αγκμπάλ, έμπιστο πρόσωπο του Ερντογάν και ικανό σε ανάλογες θέσεις ευθύνης, με τον οποίο ο Αλμπαϊράκ ήρθε σε προσωπική αντιπαράθεση, αφότου ο πρώτος ενημέρωσε με την ανάληψη των νέων του καθηκόντων πως τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας συρρικνώνονται επικίνδυνα, παράλληλα με την ραγδαία υποτίμηση της τουρκικής λίρας κατά 30% τον τελευταίο χρόνο. Ο Αγκμπάλ καταλόγισε πολιτικές ευθύνες για την είσοδο της χώρας σε βαθιά οικονομική ύφεση δείχνοντας εμφανώς τη διαφωνία του τα τελευταία δύο χρόνια με τις πολιτικές αποφάσεις του πρώην Υπουργού.
Από την άλλη πλευρά, η σκληρή εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ, που ανέδειξε ως νέο πρόεδρο τον Τζο Μπάιντεν, απομακρύνει την Τουρκία από τις προσωπικές σχέσεις που διατηρούσε με τον Λευκό Οίκο υπό προεδρίας Τραμπ, με τον οποίο ο Αλμπαϊράκ είχε στενές επαφές και αρκετές συναντήσεις κατά το παρελθόν. Ως εκ τούτου, αγώγιμο συμπέρασμα μπορεί να μην εξάγεται με την επιστημονική έννοια του όρου, αλλά δείχνει ότι τα οφέλη αυτής της «φιλίας» κάθε άλλο παρά τυχαία δεν ήταν. Επιγραμματικά, η Τουρκία όχι μόνο ως μέλος του ΝΑΤΟ κατόρθωσε να αποφύγει τις προβλεπόμενες κυρώσεις για την αγορά των πυραυλικών συστημάτων S-400, παρόλο που ακυρώθηκε η προμήθεια των μαχητικών αεροσκαφών F-35, αλλά και δεν οδηγήθηκε στην καταβολή υπέρογκου ποσού προστίμων για το ρόλο που διαδραμάτισε η Τουρκική Κρατική Τράπεζα Halkbank στο Ιράν, παραβιάζοντας έτσι, τις κυρώσεις που του είχαν επιβληθεί από τις ΗΠΑ.
Το δίκτυο των πελατειακών σχέσεων που έχει χτίσει ο Ερντογάν, ερείδεται εκτός των άλλων σε έναν άκρατο νεποτισμό, γεγονός για το οποίο μάλιστα έχει κατηγορηθεί και από στελέχη του ίδιου του κόμματός του. Για τον Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος είναι νυμφευμένος με την μεγαλύτερη κόρη του Τούρκου Προέδρου, Έσρα, έχει ειπωθεί ότι ετοιμάζεται το έδαφος, ώστε να τον διαδεχτεί στα ηνία της εξουσίας. Για να συμβεί, όμως, αυτό οφείλει να απεμπλακεί από θέσεις που θα του αποδοθούν ευθύνες με ανυπέρβλητο πολιτικό κόστος σε ένα ήδη βεβαρημένο ιστορικό.
Πέραν των σπουδών του στο Pace University, εξ ου και οι αμερικανικές διασυνδέσεις του ίδιου με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, («διπλωματία των γαμπρών»), έχει φοιτήσει σε εκπαιδευτήριο της κοινότητας του Γκιουλέν, το οποίο μετά το πραξικόπημα έκλεισε. Παρόλο που τον κατηγορούν εσωκομματικά, αλλά και αντιπολιτευτικά για σχέσεις με το κίνημα του Γκιουλέν και πως εξαιτίας των οικογενειακών του δεσμών, και μόνο, βρίσκεται εκτός φυλακής, εκείνος επιμένει πως ουδέποτε υπήρξε αποδέκτης τέτοιου είδους επιρροής. Ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά με εξειδίκευση στα χρηματοοικονομικά και τον τραπεζικό τομέα. Επιπλέον, πριν αναλάβει βουλευτικά και υπουργικά αξιώματα (Υπουργεία Ενέργειας και Οικονομικών) εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα στην εταιρεία Calik, όπου αργότερα έγινε και διευθύνων σύμβουλος. Το δίκτυο επιρροής της αφορά τους τομείς της ενέργειας, τα ΜΜΕ, τις τηλεπικοινωνίες και τις τραπεζικές εργασίες και είναι άρρηκτα συνδεμένη με το ερντογανικό καθεστώς, λόγω του ότι το 2006 αγόρασε το δεύτερο μεγαλύτερο συγκρότημα ΜΜΕ της Τουρκίας, στο οποίο ανήκε η εφημερίδα Sabah και το τηλεοπτικό κανάλι ATV, που ήταν φιλικά προσκείμενα στον Ερντογάν.
Η τελευταία, όμως, καταγραφή σκανδάλου, αφορά την απόκτηση 13 στρεμμάτων γης κατά μήκος του σημείου όπου σχεδιάζεται να υλοποιηθεί το σχέδιο της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης, η οποία θα ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά, παρακάμπτοντας τα Στενά του Βοσπόρου και καταστρατηγώντας την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε από την εφημερίδα “Cumhuriyet”, σύμφωνα με την οποία ο “damat” (γαμπρός) αγόρασε τα οικόπεδα που καταχωρήθηκαν ως γεωργική γη στην περιοχή Αρναβούτκοϊ της Κωνσταντινούπολης το 2012, ένα χρόνο μετά την πρώτη ανακοίνωση του έργου από τον Ερντογάν.
Συνεπάγεται από την πορεία του ότι Μπεράτ Αλμπαϊράκ είναι άμεσα εμπλεκόμενος του ερντογανικού συστήματος διαφθοράς και συγκεντρωτισμού, αλλά και ένα πρόσωπο που εμπλέκεται συχνά σε έριδες και διαπληκτισμούς, όπως αποδεικνύουν εμφανώς τα γεγονότα της Κυριακής. Η παραίτησή του αφορά ένα εσκεμμένο σχέδιο ενίσχυσης τόσο της πολιτικής όσο και της οικονομικής του επιρροής, καθώς επιθυμεί να αποτινάξει την πιθανή κατάληξη του σε αποδιοπομπαίο τράγο, σε μία δύσκολη συγκυρία οικονομικά και πολιτικά για την Τουρκία, και να εμπλακεί ξανά σε μια ευνοϊκή συνθήκη για τον ίδιο και την οικογένειά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
