Της Δήμητρας Κουφωλιά,
Αν αναζητήσουμε τον ορισμό της λέξης «θησαυρός» σε ένα λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας, θα μας εμφανισθούν τα εξής κύρια αποτελέσματα:
- σύνολο πολύτιμων αντικειμένων ή μεγάλα ποσά χρημάτων που συγκεντρώνονται και φυλάγονται, συνήθως με τρόπο που είναι δύσκολο να τα βρει κανείς
- κάθε κινητό πράγμα που έχει αξία και που έμεινε κρυμμένο για τόσο πολύ χρόνο, ώστε δεν μπορεί να βρεθεί ο κύριός του
- (συνήθως όταν χρησιμοποιείται στον πληθυντικό αριθμό) Kαλλιτεχνικοί / αρχαιολογικοί θησαυροί, έργα τέχνης ή αρχαιολογικά ευρήματα μεγάλης αξίας
Ο δεύτερος ορισμός που μας εμφάνισε το λεξικό καθρεφτίζεται στο άρθρο 1092 ΑΚ, το οποίο φέρει τον παράτιτλο «κτήση θησαυρού» και ορίζει πως εκείνος που βρήκε και πήρε στη νομή του κινητό πράγμα αξίας, κρυμμένο μέσα σε άλλο πράγμα, κινητό ή ακίνητο, τόσο καιρό ώστε να μην μπορεί να εξακριβωθεί ο κύριός του, γίνεται κύριος του μισού θησαυρού, ενώ ο άλλος μισός ανήκει στον κύριο του πράγματος όπου ήταν κρυμμένος ο θησαυρός. Ήδη, ο Αστικός Κώδικας δίνει στη λέξη θησαυρός συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: θα πρέπει να είναι μόνο κινητό πράγμα με κάποια αξία, να βρίσκεται κρυμμένο μέσα σε ένα άλλο πράγμα (αυτό το άλλο πράγμα μπορεί να είναι είτε κινητό είτε ακίνητο) και η μακροχρόνια παραμονή του εκεί να έχει ως συνέπεια να μην μπορεί να εξακριβωθεί ο κύριος αυτού. Έννομη συνέπεια της ανακάλυψης θησαυρού είναι ότι αποκτάται συγκυριότητα μεταξύ των δύο προαναφερθέντων προσώπων.
Το ερώτημα που τίθεται από άποψη πλέον ποινικού δικαίου είναι τι γίνεται στην περίπτωση που ο δράστης ιδιοποιείται τον θησαυρό που βρήκε, αποκλείοντας από τη θέση του συγκυρίου τον κύριο του αντικειμένου μέσα στο οποίο βρέθηκε τελικά ο θησαυρός. Τι έγκλημα τελείται, δηλαδή, σε αυτήν την περίπτωση; Κατά την άποψη του Χ. Μυλωνόπουλου, με την οποία συμφωνώ κι εγώ, δεν στοιχειοθετείται κλοπή. Το έγκλημα της κλοπής προϋποθέτει την αφαίρεση ξένου κινητού πράγματος από την κατοχή άλλου. Εν προκειμένω, το πρόσωπο αυτό ουδεμία κατοχή έχει, αφού δεν έχει φυσική βούληση εξουσίασης του θησαυρού επειδή ακριβώς αγνοεί ότι βρίσκεται στο ακίνητό του. Έτσι, αφού ο δράστης δεν αφαιρεί από την κατοχή του κυρίου του ακινήτου τον θησαυρό, αφού αυτός δεν έχει κατοχή σε αυτόν, διαπράττει όχι κλοπή, αλλά το έγκλημα της υπεξαίρεσης του ΠΚ 375.
Από συνταγματική σκοπιά, υπάρχει το άρθρο 18 Σ, το οποίο αναθέτει τη ρύθμιση των […] αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών σε ειδικούς νόμους, ένας εκ των οποίων είναι ο Ν. 6133/1934. Οι παράγραφοι 4 και 5 του συγκεκριμένου νόμου εμπλουτίζουν τη σκέψη μας επί του ζητήματος:
[4] Εις τους τοιούτους καταδείκτας, τους τυχόντας αδείας ερεύνης και συμμορφωθέντας προς τας διατάξεις του παρόντος, επιτρέπεται εις τον επί των Οικονομικών Υπουργόν να παρέχη αμοιβήν ίσην προς το ήμισυ της αξίας του ανακαλυφθέντος θησαυρού. Η αμοιβή αύτη δύναται να παρέχηται και εις τους τυχαίως, άνευ εξεζητημένης ερεύνης, ανακαλύπτοντας τοιούτους θησαυρούς, εφ’ όσον δεν απέκρυψαν τούτους από των δημοσίων αρχών.
[5] Δια Διαταγμάτων κανονίζονται αι λεπτομέρειαι του παρόντος νόμου και ιδία ο τρόπος και η διαδικασία του καθορισμού της αξίας του θησαυρού, προς υπολογισμόν της παρασχετέας αμοιβής.
Μάλιστα, το 2014 το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους προχώρησε στην έκδοση της γνωμοδότησης 173/2014, πάνω στον συγκεκριμένο νόμο, όπου -μεταξύ πολλών άλλων ζητημάτων- ρωτήθηκαν:
- Με ποια κριτήρια, πλην των αρχαιολογικών, χαρακτηρίζεται ένας θησαυρός ως δημόσιος;
- Ποια διαδικασία ακολουθείται εάν ο κύριος του φερόμενου θησαυρού είναι γνωστός (ιδιωτικός) αλλά ο θησαυρός είναι κρυμμένος σε δημόσιο ακίνητο;
Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους απάντησε πως «το Ελληνικό Δημόσιο δύναται να έχει αποκτήσει δικαίωμα είτε από τον πόλεμο( π.χ. ως διάδοχο κράτος), -βάσει κανόνων του δημοσίου διεθνούς δικαίου- είτε από οποιαδήποτε άλλη νόμιμη αιτία (π.χ. δωρεά εν ζωή ή αιτία θανάτου, πώληση, κληρονομική διαδοχή (που κάποιες φορές δεν μπορεί καν να αποποιηθεί) χρησικτησία κλπ.) κι επομένως ο κατά τα ανωτέρω θησαυρός μπορεί να είναι κρυμμένος είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό ακίνητο. Στην περίπτωση αιτήματος για τη χορήγηση άδειας ανεύρεσης δημόσιου θησαυρού σε ιδιωτικό ακίνητο απαιτείται επιπλέον και η συναίνεση του ιδιοκτήτη του ακινήτου. Συνεπώς εάν ο κατόπιν αδείας του ν. 6133/1934 ευρεθείς κρυμμένος θησαυρός αποδειχθεί ότι δεν ανήκει στο Δημόσιο, θα τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 1093 ΑΚ που ορίζουν ως συγκύριους του θησαυρού τον ευρέτη αυτού και τον κύριο του ακινήτου όπου ο θησαυρός ήταν κρυμμένος».
Η εύρεση θησαυρού είναι ένα ζήτημα που πολύ σπάνια θα συναντήσει κάνεις στην πράξη, δεν υπάρχει συνήθης πρακτική κάνω στο θέμα για αυτό και στις νομικές σχολές διδάσκεται απλά ως θεωρία στα βασικά σημεία. Ωστόσο, εν τέλει μάλλον το θέμα παρουσιάζει ενδιαφέρον…
Πηγές
- Ποινικό Δίκαιο- Ειδικό Μέρος/ Χ. Μυλωνόπουλος
- Ποινικό Δίκαιο-Ειδικό Μέρος/ Α. Καραγιαννόπουλος
- https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/
- https://e-nomothesia.gr/kat-arxaiotites/n-6133-1934.html
- http://www.odigostoupoliti.eu/pia-kritiria-charaktirizete-enas-thisavros-os-dimosios/
