Της Βάλιας Πλακουδάκη,
Μετά από μια θριαμβευτική νίκη επί των Γάλλων το 1743, περίπου 1500 βρετανοί στρατιώτες που επιβίωσαν της μάχης του Ντέντενγκεν (με τον Γεώργιο Β΄ τον βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας να είναι ο διοικητής των στρατιωτικών μονάδων), βρέθηκαν βαριά άρρωστοι στο στρατιωτικό νοσοκομείο ενός μικρού χωριού, έξω από την πόλη της Φρανκφούρτης. Η άσχημη κατάσταση της υγείας τους και οι κακές συνθήκες που επικρατούσαν ανάγκαζαν τους στρατιώτες να ξαπλώνουν δύο-δύο σε κλίνες ή να στοιβάζονται στο πάτωμα. Σύντομα διαγνώστηκαν με τύφο, με αποτέλεσμα τον θάνατο εκατοντάδων στρατιωτών.
Ο Τζόν Πρίνγκλ, στρατιωτικός ιατρός στην πρώτη του εκστρατεία, παρατήρησε με τρόμο το θανάσιμο γεγονός που επέφεραν οι αρρώστιες. Οι θεωρίες που ανέπτυξε για την πρόληψη των ασθενειών αποτελούν μια από τις πρώτες αναφορές στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των στρατιωτών, κάτι που προσπάθησε να αλλάξει. Κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι ανθυγιεινές συνθήκες ήταν υπεύθυνες για την καλλιέργεια και εξάπλωση των ασθενειών και ότι τα αποχετευτικά συστήματα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά στην πρόληψη τους.
Γεννημένος το 1707, ο Πρίνγκλ ήταν ο νεότερος γιος μιας σκωτσέζικης αριστοκρατικής οικογένειας. Ήταν καθηγητής ηθικής και φυσικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και ασχολούνταν κυρίως με τη διδασκαλία του φυσικού κόσμου μέσω πειραματισμού, παρατήρησης και επαγωγικής συλλογιστικής. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος για την Αυστριακή Διαδοχή, διορίστηκε ως Γενικός Διευθυντής ολόκληρης της βρετανικής δύναμης, ένα δείγμα αναγνώρισης των γνώσεων και των ιδεών του. Ο Πρίνγκλ υπολόγισε ότι ο βρετανικός στρατός έχασε το ένα τέταρτο της δύναμής του μόνο από τις ασθένειες που έπλητταν τους στρατιώτες κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του 1743 λόγω των κακών συνθηκών υγιεινής, κάτι που μείωνε σημαντικά τη δυνατότητα αντίστασης. Προσπάθησε να δημιουργήσει πιο ευνοϊκές συνθήκες, δουλεύοντας μέσω της στρατιωτικής διοίκησης, ώστε να μετατρέψει τις γνώσεις του σε εντολές για την πρόληψη. Όταν το στράτευμα στρατοπέδευε σε καινούρια τοποθεσία, ο Πρίνγκλ ζητούσε από τους επιμελητές να αποφεύγουν τις υγρές περιοχές και να σκάβουν εκ των προτέρων λάκκους για την απορροή των λυμάτων.
Τα νοσοκομεία παραδόξως αποτελούσαν έναν άλλο μεγάλο εχθρό για τους στρατιώτες. Ο Πρίνγκλ μέσα από τις παρατηρήσεις του διαπίστωσε ότι οι άνδρες που υποβάλλονταν σε θεραπείες στο στρατόπεδο αντί του νοσοκομείου, συνήθως δεν προσβάλλονταν από ασθένειες, όπως ο τύφος. Η κράτησή τους στο στρατόπεδο άρχισε να θεωρείται απαραίτητη. Στα νοσοκομεία, ο χώρος των ασθενών έπρεπε να είναι καθαρός, καλά αεριζόμενος και να υπάρχει αρκετή απόσταση μεταξύ των ανδρών. Επίσης, τα κλινοσκεπάσματα έπρεπε να αρχίσουν να αλλάζονται πιο συχνά. Στο στρατιωτικό νοσοκομείο που ακολούθησαν αυτά τα μέτρα, τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά, καθώς η θνησιμότητα μειώθηκε περισσότερο από το ήμισυ, τα επόμενα δύο χρόνια που διήρκησε ο Πόλεμος.
Το 1752 ο Πρίνγκλ δημοσίευσε το μεγάλης σημασίας βιβλίο του, Παρατηρήσεις σχετικά με τις Ασθένειες του Στρατού. Το σύγγραμμα αυτό αναδημοσιεύτηκε πολλές φορές τις επόμενες δύο δεκαετίες, κάτι που το καθιστούσε ως ένα είδος «ευαγγελίου» υγιεινής. Μεταφράστηκε και διαδόθηκε επίσης στις ένοπλες δυνάμεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας. Αναγνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία στο στρατό, οι πρωτοπόροι υποστηρικτές της δημόσιας υγείας ξεκίνησαν σύντομα ένα νέο πόλεμο κατά των βρώμικων συνθηκών διαβίωσης στις νεοσύστατες πόλεις, που εμφανίστηκαν κατά την βιομηχανική επανάσταση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- «Dr. John Pringle» The British Medical Journal 2, no. 4832 (1953)
- Milne, I. «Sir John Pringle’s Observations on the Diseases of the Army: An Early Scientific Account of Epidemiology and the Prevention of Cross Infection» Journal of Epidemiology and Community Health 59, no. 11 (2005): 966
