Του Φιλίππου-Αθανασίου Μισούλη,
Η υπόθεση McCulloch εναντίον Maryland υπήρξε ορόσημο στην συνταγματική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Η υπόθεση κρίθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο των Η.Π.Α., το 1819, και πραγματευόταν την κατανομή αρμοδιοτήτων ανάμεσα στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. και τις πολιτείες.
Αφορμή υπήρξε η επιβολή από την πολιτεία του Maryland ειδικού φόρου επί της δεύτερης εθνικής τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Είχε προηγηθεί η θέσπιση από το αμερικανικό Κογκρέσο της 2ης Εθνικής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών, το 1816, και η αντίθεση στην πράξη αυτή πλειόνων πολιτειών, που θεωρούσαν τη λειτουργία της τράπεζας εντός των διοικητικών ορίων τους ως μια παραβίαση της πολιτειακής κυριαρχίας προς όφελος της ομοσπονδιακής εξουσίας. Πιο συγκεκριμένα, η πολιτεία του Maryland εξέφρασε έμπρακτα την αντίθεση της, επιβάλλοντας φόρο 15.000 δολαρίων ανά έτος στις δραστηριότητες της εθνικής τράπεζας εντός του Maryland. Η υπόθεση έμεινε γνωστή στην ιστορία ως McCulloch εναντίον Maryland, λόγω του ονόματος του τοπικού ταμία της τράπεζας, από τον οποίο και επ’ ονόματι της εθνικής τραπέζης ασκήθηκε η προσφυγή ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του Δικαστηρίου και ιδίως του προεδρεύοντος επί αυτού, John Marshall, το ομοσπονδιακό σύνταγμα είναι ο υπέρτατος νόμος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και ως εκ τούτου δεν δύναται οποιαδήποτε πολιτεία να παραβιάζει τις επιταγές του. Στο πλαίσιο αυτό, η φορολόγηση αποτελεί αρμοδιότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και εξ’ αυτού προκύπτει ότι δεν δύνανται οι πολιτειακές κυβερνήσεις να παρεμβαίνουν στην άσκηση της αρμοδιότητας αυτής, επιβάλλοντας ή απαγορεύοντας φόρους.
Απέναντι στο επιχείρημα του Maryland ότι η πολιτεία έχει την αρμοδιότητα να φορολογεί οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα εντός των ορίων της, προβλήθηκε η ένσταση ότι οι δραστηριότητες της εθνικής τράπεζας αποκλίνουν από την έννοια της συνήθους επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά, αντιθέτως, συνιστούν έκφανση της κυριαρχίας του Κογκρέσου. Ειδικότερα, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι, παρότι δεν συγκαταλέγεται ρητά στις κυβερνητικές αρμοδιότητες η διενέργεια τραπεζικών δραστηριοτήτων, προκύπτει έμμεσα τέτοια αρμοδιότητα από την ήδη προβλεπόμενη αρμοδιότητα της πολιτειακής κυβέρνησης για συλλογή φόρων, δανεισμό και ρύθμιση της αγοράς.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημανθεί ότι το ομοσπονδιακό σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, εμπεριείχε σχετική ρήτρα, που έδινε την δυνατότητα άσκησης κυβερνητικών αρμοδιοτήτων μη ρητά προβλεπόμενων, εφόσον είναι αναγκαίο, για την αποτελεσματική άσκηση των ρητά προβλεπόμενων αρμοδιοτήτων του Κογκρέσο. Η δε κυριαρχία των πολιτειών ουδόλως παραβιάζεται από την σχετική ρήτρα, καθώς οι πολιτείες κυρίαρχα επικύρωσαν το ομοσπονδιακό σύνταγμα, το οποίο την εμπεριέχει. Αντίθετα, η απόφαση της πολιτείας του Maryland να φορολογήσει τις δραστηριότητες της εθνικής τράπεζας συνιστούσε υπέρβαση των αρμοδιοτήτων της και συνεπώς παραβίαση της κατανομής αρμοδιοτήτων, όπως η τελευταία ρυθμίζεται από το ομοσπονδιακό σύνταγμα.
Η εν λόγω απόφαση θεωρείται η σημαντικότερη ίσως στην ιστορία του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Με την απόφασή του, το Δικαστήριο δεν επέλυσε μόνο το συγκεκριμένο νομικό ζήτημα, αλλά πήρε και έμπρακτα θέση υπέρ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, σε ένα ζήτημα που παραμένει στον πυρήνα της πολιτικής διαμάχης στην αμερικανική ιστορία. Η αντίσταση των πολιτειών στην ομοσπονδιακή εξουσία υπήρξε και παραμένει ένα έντονο ζήτημα στις Ηνωμένες Πολιτείες, που αποτυπώνει τους συσχετισμούς δυνάμεων στην αμερικανική κοινωνία και πολιτική, αλλά και τις πάγιες και έντονες αντιθέσεις που την χαρακτηρίζουν. Παρότι, στην προκειμένη υπόθεση, υπερίσχυσε η ομοσπονδιακή εξουσία της πολιτειακής, ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος παραμένει η πιο ισχυρή απόδειξη ότι αυτή η αρχή δεν παρέμεινε αδιαμφισβήτητη καθ’ όλη την πορεία της αμερικανικής ιστορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mc Culloch v Maryland, HISTORY
- Mc Culloch v Maryland (1819), Bill of Rights Institute
- McCulloch v. Maryland, 17 U.S. 316 (1819), Justia
