Της Μαρίας Φράγκου,
Πάνε χρόνια από τη λήξη της επανάστασης του 1789, που διεκδίκησε ίσα δικαιώματα για τους ανθρώπους όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Όμως, φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή, μιας και στην Ευρώπη του 19ου αιώνα, στην ευρωπαϊκή άνοιξη, οι γυναίκες δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες της κοινωνίας. Στην εποχή, λοιπόν, της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και αναγέννησης, θα τεθούν τα πιο γερά θεμέλια για την αύξηση των γυναικείων δικαιωμάτων, ειδικά όσον αφορά την ψήφο. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόοδο αυτή έπαιξε η Φλωρά Τριστάν (7/04/1803-14/11/1844), ακτιβίστρια και συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Γεννήθηκε στην Ισπανία από Περουβιανό πατέρα (Mariano) και Γαλλίδα μητέρα (Anne-Pierre) και από τον γάμο της απέκτησε τρία παιδιά (Alexandre, Ernest, Aline). Χάνοντας τον πατέρα της πριν από τα πέντε της χρόνια, αποφασίζει να ταξιδέψει στο Περού, ώστε να διεκδικήσει την πατρική της περιουσία. Ωστόσο, σύντομα αποφασίζει, παρά τον αρχικό σκοπό της, να γράψει το πρώτο της βιβλίο για τις εμπειρίες της στη διάρκεια του ταξιδιού της, με τίτλο Pérégrinations d’ une paria. Αυτή ήταν και η αρχή της αξιόλογης συγγραφικής της πορείας. Το τελευταίο και κυριότερο έργο της, με τίτλο The worker’s Union υπήρξε και η αφετηρία της κοινωνικής της δράσης.
Η Φλωρά Τριστάν ήταν η πρώτη που συνέδεσε τον αγώνα για τα γυναικεία δικαιώματα, με αυτόν για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης. Ως σοσιαλίστρια, πίστευε ότι η πρόοδος και ο αγώνας των εργατών για ανεξαρτησία μπορούσε να επιτευχθεί μόνο εάν οι γυναίκες εξισώνονταν με τους άνδρες, καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, θεωρούσε ότι η εργατική τάξη θα έχανε μεγάλο ποσοστό του δυναμικού της. Αν, όμως, ενώνονταν άνδρες και γυναίκες για έναν κοινό σκοπό, θα υλοποιούσαν τα αιτήματά τους γρηγορότερα και ευκολότερα. Ωστόσο, η Τριστάν, έχοντας κάνει έναν αποτυχημένο γάμο με τον βίαιο άντρα της, André Chazal, και γνωρίζοντας πλήρως τις αρχές της κοινωνίας της, γνώριζε καλά πως το επιχείρημα αυτό δεν θα αρκούσε, ώστε να πείσει τους άνδρες της εποχής να θεωρήσουν ισότιμες τις γυναίκες, καθώς πρόκειται για στερεότυπα πολλών ετών. Για τον λόγο αυτόν, στήριξε την ιδεολογία της σε έναν νέο όρο, στου οποίου την εδραίωση συνέβαλε σθεναρά: τον «φεμινισμό» (κίνημα υπέρ της κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής χειραφέτησης των γυναικών). Μέσω του όρου αυτού, υποστήριξε πως η παραχώρηση δικαιωμάτων στα εργατικά στρώματα ήταν άμεσα συνυφασμένη με την ανεξαρτησία των γυναικών, καθώς πρόκειται για δύο αιτήματα που επιζητούσε και η γαλλική επανάσταση, κι έφτασε πια η ώρα αυτά να υλοποιηθούν πλήρως. Με λίγα λόγια, υποστήριξε πρώτη απ’ όλους τις ιδέες που λίγο αργότερα ανέφερε ο Ένγκελς και άλλοι σοσιαλιστές της εποχής, ενώ, μέσα από το συγγραφικό της έργο, σύντομα έγινε το σύμβολο του γυναικείου αγώνα.
Ωστόσο, το μεγαλύτερό της επίτευγμα ήταν η προσπάθειά της να δημιουργήσει οργάνωση εργατών, που άνδρες και γυναίκες θα είχαν ίσα δικαιώματα. Οι γυναίκες θα αποτελούσαν ενεργό εργατικό δυναμικό στην παραγωγική διαδικασία, ενώ, παράλληλα, θα εξαλείφονταν τα στερεότυπα μειονεξίας που τις χαρακτήριζαν τόσα χρόνια. Μάλιστα, μέσα στην ένωση αυτή, τα παιδιά των εργατών θα είχαν την απαραίτητη εκπαίδευση και τα αναγκαία, για να ζήσουν σε ασφαλές περιβάλλον. Μέσα από την ένωση αυτή (The Workers’ Union, εγχείρημα που στηρίχτηκε σε ένα από τα συγγράμματά της), η Τριστάν πίστευε ότι οι εργάτες θα ενώνονταν και θα γίνονταν όλο και πιο ισχυροί. «Η ένωση φέρνει δύναμη! Έχετε τα νούμερα με το μέρος σας, και αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα!».
Παρά το μίσος και τις έντονες επικρίσεις, που δέχθηκε από πολλούς, το έργο της αναγνωρίστηκε και αγαπήθηκε από τα φιλελεύθερα πνεύματα της εποχής. Κατά τη διάρκεια της πορείας της, της απονεμήθηκαν οι τίτλοι της «γυναίκας των γραμμάτων» και της «αγωνίστριας του φεμινισμού». Άλλωστε, σήμα κατατεθέν αποτελεί και το καταφύγιο για γυναίκες, που δημιουργήθηκε στο όνομά της στην περιοχή Châtillon, ενώ υπάρχουν σχολεία που επίσης έχουν πάρει τιμητικά το όνομά της. Η δράση της σταμάτησε, όταν, το 1844, πέθανε από τυφοειδή πυρετό.
Καταλήγοντας, η Φλωρά Τριστάν υπήρξε η πρώτη προσωπικότητα που οργάνωσε κάθε αγώνα κι επιθυμία για χειραφέτηση των γυναικών, συνδυάζοντάς τον με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων. Η δράση της υπήρξε επαναστατική κι έθεσε τα θεμέλια του φεμινιστικού κινήματος, ενώ, παράλληλα, έπαιξε καταλυτικό ρόλο όσον αφορά την αξιοποίηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού σε κάθε είδους επάγγελμα. Δίκαια, λοιπόν, θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες συγγραφείς και σοσιαλίστριες της ευρωπαϊκής άνοιξης, αφού, μέσω της δράσης της και του συγγραφικού της έργου, αφύπνισε και ενδυνάμωσε τον αγώνα των γυναικών, για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά που τους αξίζουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Richard J. Evans, «Η ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ, ΕΥΡΩΠΗ 1815-1914», εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2018, σελ. 195-198
- Laura L. Strumingher, «The Odyssey of Flora Tristan», University of Cincinnati studies in historical and contemporary Europe
