Της Σοφίας Ζαφειροπούλου,
Στο προηγούμενο μέρος του άρθρου έγινε αναφορά στους ανθρώπους και τους λόγους που καταφεύγουν σε θεωρίες συνωμοσίας. Σε αυτό το μέρος θα γίνει αναφορά στους τρόπους που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι φορείς ενημέρωσης τις δημιουργούν και τις αναπαράγουν. 
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι τόσο θελκτικές, γιατί παρουσιάζουν απλές λύσεις σε ένα σύνθετο ζήτημα. Επί της ουσίας εμφανίστηκαν ως οι μόνες λογικές εξηγήσεις της πανδημίας και αυτό σχετίζεται με την ανάγκη σαφής εξήγησης ως προς τις δυσεξήγητες καταστάσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας οδηγούν σε μια λανθασμένη αίσθηση ελέγχου της κατάστασης. Οι άνθρωποι διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας για διάφορους λόγους, οι περισσότεροι πιστεύουν σε αυτές, άλλοι αισχροκερδούν από αυτές, αφού της χρησιμοποιούν για να εκπληρώσουν τις οικονομικές και πολιτικές τους φιλοδοξίες, χειραγωγώντας τους ευκολόπιστους.
Σε κάθε θεωρία συνωμοσίας υπάρχουν αυτά τα 6 χαρακτηριστικά γνωρίσματα:
- Πρόκειται για οργανωμένο σχέδιο
- Δημιουργήθηκε από μια ελίτ
- Ανυπόστατα στοιχεία που «αποδεικνύουν» ότι πρόκειται για πλεκτάνη
- Πεποίθηση ότι τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία και όλα συνδέονται
- Διάκριση του κόσμου σε καλούς και κακούς
- Χρήση αποδιοπομπαίων τράγων λ.χ. εβραίοι
Ο αρθρογράφος Μικ Μπράουν έγραψε στην Τelegraph για την πανδημία του κορωνοϊού ότι διαθέτει τρία στοιχεία: Εμφανίστηκε ξαφνικά, παραλύοντας τα έθνη, προκαλώντας καταστροφές στη διεθνή οικονομία και οδήγησε σε μια σειρά από απειλές και φόβους, όπως είναι ο περιορισμός των πολιτικών ελευθεριών, η ακούσια καραντίνα και οι περιορισμοί στην κυκλοφορία. Όλα αυτά καλλιέργησαν την εμφάνιση επιβλαβών και παραπλανητικών θεωριών συνωμοσίας, οι οποίες εξαπλώνονται κυρίως στο διαδίκτυο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία συνοψίζει τα προειδοποιητικά σημάδια που αποδεικνύουν ότι πρόκειται για θεωρίες συνομωσίας για την πανδημία
- Ισχυρισμοί ότι ο ιός δημιουργήθηκε τεχνητά (π.χ. σε εργαστήριο) από άτομα με συγκεκριμένα συμφέροντα (π.χ. τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού).
- Ισχυρισμοί ότι ο ιός εξαπλώθηκε σκόπιμα ή ότι η φυσική του εξάπλωση επαυξήθηκε τεχνητά, ώστε ο ιός να βλάψει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα (π.χ. μέσω σημάτων 5G).
- Ισχυρισμοί ότι τα εμβόλια και οι θεραπευτικές αγωγές δεν δίνονται σκόπιμα, ώστε να μη διακοπεί η εξάπλωση του ιού και να βλάψει ο ιός όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
- Ισχυρισμοί ότι ορισμένα υγειονομικά μέτρα για την καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού εφαρμόζονται για να βλάψουν σκόπιμα ή να θέσουν υπό έλεγχο την κοινωνία (π.χ. εμβόλια, μάσκες).
Ο συνδυασμός μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της πανδημίας μπορεί να χαρακτηριστεί σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και επικίνδυνος. Θα ήταν άδικο, όμως να μην γίνει αναφορά στην ευθύνη των φορέων ενημέρωσης στην εξάπλωση του ιού. Οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να κάνουν υπεύθυνα ρεπορτάζ, χρησιμοποιώντας επαληθευμένες πηγές και φροντίζοντας να μην ενισχύουν τις θεωρίες συνωμοσίας. Τα ανυπόστατα ρεπορτάζ με ασαφείς πηγές ως προς τις έρευνες που δημοσιεύουν, έχουν ως στόχο την προβολή και όχι την ενημέρωση, πλέον αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητας. Η ύπαρξη αυτοχρησόμενων ειδικών που ενημερώνουν μονόπλευρα και παρουσιάζουν την θεωρία τους ως την μοναδική αλήθεια, θέτοντας ερωτήματα και όχι απαντήσεις, χρησιμοποιώντας τις περισσότερες φορές συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα. Η τάση να στοχοποιούν συγκεκραμένες ομάδες και να τις παρουσιάζουν ως υπεύθυνες για τον κορωνοϊό. Είναι μερικοί από τους τρόπους που οι φορείς ενημέρωσης αναπαράγουν τις θεωρίες συνομωσίας.
Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηρίστηκα της πανδημίας είναι το εύρος της παραπληροφόρησης. Θεωρίες συνωμοσίας υπάρχουν σε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής. Έχουν αντίκτυπο στην πορεία της επιδημίας όχι μόνο στη Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Ο μόνος ανιχνευτής ψεύδους που διακρίνει μεταξύ αλήθειας και «θεωρίας» συνωμοσίας, είναι το μυαλό μας και η έγκυρη πληροφόρηση.
