Της Δέσποινας Βλάχου,
Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Αιθιοπίας βρίσκεται στο Κέρας της Αφρικής. Συνορεύει με την Ερυθραία, το Τζιμπουτί, τη Σομαλία, την Κένυα, το Σουδάν και το Νότιο Σουδάν. Με πληθυσμό πάνω από 114 εκατομμύρια, είναι το πολυπληθέστερο μεσόγειο κράτος στον κόσμο. Η Αιθιοπία είναι χερσαία και οικολογικά ποικίλη χώρα, από έρημο στο ανατολικό άκρο μέχρι τροπικά δάση στον νότο και εκτεταμένα βουνά στο κέντρο. Η Αιθιοπία είναι μέλος του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας (OAU), της Αφρικανικής Τράπεζας Επενδύσεων (AfDB), της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Αφρική (ECA), της Κοινής αγοράς για την Ανατολική και τη Νότια Αφρική (COMESA) και της Διακυβερνητικής Αρχής για την Ανάπτυξη (IGAD). Από το 1976, το Birr είναι το επίσημο νόμισμα της Αιθιοπίας και το δεύτερο πιο χρησιμοποιημένο νόμισμα στην Αφρική. Τα τελευταία χρόνια, η Αιθιοπία έχει κάνει βήματα για την απελευθέρωση του αυστηρά ελεγχόμενου χρηματοπιστωτικού της τομέα, χορηγώντας άδειες σε ξένες τράπεζες. Παράλληλα, τον Σεπτέμβριο του 2020, η Αιθιοπία ξεκίνησε μια διαδικασία απονομισματοποίησης, εκδίδοντας νέα τραπεζογραμμάτια σε μια προσπάθεια να περιορίσει τη συσσώρευση μετρητών και να καταργήσει παράνομες δραστηριότητες, όπως η φοροδιαφυγή.
Από το 1930 μέχρι το 1974, η Αιθιοπία ζούσε υπό αυτοκρατορικό καθεστώς, υπό τον Haile Selassie. Μετά τη σύγκρουση Ιταλίας-Αιθιοπίας, ο αυτοκράτορας εξορίστηκε τον Μάιο του 1936. Για πέντε χρόνια (1936–41) η Αιθιοπία ενώθηκε με την Ερυθραία και την Ιταλική Σομαλιλάνδη για να σχηματίσει την Ιταλική Ανατολική Αφρική. Από το 1991 και εξής, η Αιθιοπία μπαίνει σε μία μεταβατική περίοδο. Με την επικύρωση του νέου Συντάγματος το 1994 δημιουργήθηκε ένα ομοσπονδιακό σύστημα που εστιάζει στην εθνική ταυτότητα των πολιτών.
Οι Αιθίοπες είναι εθνικά διαφορετικοί, με τις σημαντικότερες διαφορές να υπάρχουν λόγω της γλωσσικής κατηγοριοποίησης. Η Αιθιοπία είναι ένα μωσαϊκό περίπου 100 γλωσσών. Σύμφωνα με το σύνταγμα, όλες οι γλώσσες της Αιθιοπίας απολαμβάνουν επίσημη αναγνώριση από το κράτος. Ωστόσο, η Amharic μαζί με την Oromo αποτελούν τις δύο πιο διαδεδομένες γλώσσες της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, οι δύο μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες είναι οι Amhara και οι Omoro. Σύμφωνα μάλιστα με τη Διεθνή Αμνηστία, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το Human Rights Watch, υπήρχαν ορισμένες περιπτώσεις εθνοτικών εντάσεων και εθνοκαθάρσεων στην Αιθιοπία. Η πλειονότητα των συγκρούσεων στην Αιθιοπία που ονομάζονται «εθνοτικές» αφορούν τη γη και τα όρια μεταξύ εδαφικών εθνοτικών ομάδων. Δηλαδή, η ομοσπονδιακή δομή που βασίζεται στην εθνικότητα συμβάλλει στις εθνικές εντάσεις και συγκρούσεις, διευρύνοντας τις ανισότητες μεταξύ των εθνοτικών ομάδων.
Από το 1994 και μετά, θεσπίστηκε με σύνταγμα το πολίτευμα της ομοσπονδιακής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπου ο πρωθυπουργός είναι και αρχηγός της κυβέρνησης. Το «Κόμμα Ευημερίας (Prosperity Party-PP)» είναι το κυβερνών κόμμα Συνασπισμού. Τον Νοέμβριο του 2019, ο πρωθυπουργός Abiy Ahmed δημιούργησε το PP με 3 κόμματα του πρώην συνασπισμού του Λαϊκού Επαναστατικού Δημοκρατικού Μετώπου της Αιθιοπίας (EPRDF) (το οποίο διαλύθηκε) και 5 μικρότερα κόμματα. Το Tigray People’s Liberation Front (TPLF), το οποίο ήταν το κυρίαρχο κόμμα στο ERPDF, αρνήθηκε να συμμετάσχει στο PP. Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα, το 2018, ο Abiy ξεκίνησε ένα ευρύ πρόγραμμα πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων και εργάστηκε προς την κατεύθυνση της ειρηνευτικής επίλυσης συγκρούσεων που είχε η Αιθιοπία, ενώ την ίδια περίοδο ξέσπασαν συγκρούσεις στο εσωτερικό της χώρας από τη φυλή Oromo. Οι πρώτες περιφερειακές και εθνικές εκλογές μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Abiy Ahmed είχαν προγραμματιστεί για τον Αύγουστο του 2020, όμως δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω του COVID-19.
Ο πιο πολλά υποσχόμενος πόρος της Αιθιοπίας είναι η γη της. Συνεπώς, πρόκειται για μία γεωργική οικονομία. Η γεωργία συμβάλλει σχεδόν στο ήμισυ του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Αιθιοπίας (ΑΕγχΠ), ενώ οι εξαγωγές της βασίζονται ως επί το πλείστον στα γεωργικά προϊόντα. Η οικονομία της Αιθιοπίας παρουσίασε ισχυρή, ευρεία ανάπτυξη κατά μέσο όρο 9,8% ετησίως από το 2008/09 έως το 2018/19, ενώ η αύξηση του πραγματικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της Αιθιοπίας ανέκαμψε στο 9% το 2018/19. Η βιομηχανία (κυρίως οι κατασκευές) και οι υπηρεσίες αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης. Ενώ το μερίδιο της γεωργίας στο ΑΕΠ έχει μειωθεί, ο τομέας εξακολουθεί να απασχολεί περισσότερο από το 70% του εργατικού δυναμικού της Αιθιοπίας. Η ιδιωτική κατανάλωση και οι δημόσιες επενδύσεις κατευθύνονται προς αυτόν τον τομέα. Η υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη επέφερε θετικές τάσεις στη μείωση της φτώχειας τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, από το 2000 έως το 2018, η Αιθιοπία ήταν η τρίτη ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα. Ωστόσο, η προσπάθεια της Αιθιοπίας να εκβιομηχανισθεί στο πλαίσιο μιας οικονομικής πολιτικής υπό την ηγεσία του κράτους οδήγησε σε νέες μακροοικονομικές προκλήσεις. Οι απροσδιόριστες κυβερνητικές δαπάνες λόγω της νομισματικής επέκτασης οδήγησαν σε διψήφιο πληθωρισμό και επαναλαμβανόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα, εξογκώνοντας αποπληρωμές χρέους που η κυβέρνηση αγωνίστηκε να εξυπηρετήσει, δεδομένης της πενιχρής απόδοσης συναλλάγματος. Έτσι, ο πληθωρισμός έφτασε από το 6,6% το 2016 στο 15,8% το 2019. Επιπλέον, η κοινωνική αναταραχή και η σχετική διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας, λόγω ζημιών στην εγχώρια παραγωγή καλλιεργειών, μαζί με τις ελλείψεις συναλλάγματος και τη σταδιακή υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας συνέβαλαν στην αύξηση του πληθωρισμού. Ο ΔΤΚ αυξήθηκε κατά 20% σε ετήσια βάση τον Μάιο.
Παρ’ όλα αυτά, όπως όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες έτσι και η Αιθιοπία, παρόλο που είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, παρουσιάζει ταχεία οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανισότητας. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές δεν γίνονται αντιληπτές ούτε αισθητές εξίσου σε όλες τις κοινωνικοοικονομικές, αστικές/αγροτικές και εθνοτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (WB), τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το 2015 ο δείκτης Gini, που μετρά την κατανομή εισοδήματος μεταξύ ατόμων ή νοικοκυριών, κυμαινόταν στο 35 για την Αιθιοπία, υποδηλώνοντας την ανάγκη για πολιτικές που εξετάζουν την ανάπτυξη και εστιάζουν στην εξάλειψη των ανισοτήτων, κυρίως μεταξύ των περιφερειών της χώρας.
Συμπερασματικά, οι κύριες προκλήσεις της Αιθιοπίας είναι η διατήρηση της θετικής οικονομικής της ανάπτυξης με παράλληλη μείωση του πληθωρισμού, μείωση της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων, οι οποίες απαιτούν σημαντική πρόοδο στη δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και βελτιωμένη διακυβέρνηση.
Ενδεικτικές Πηγές:
- Fitch Ratings, (June 2020), Locusts Create Additional Downside Risk for East African Sovereigns, available here
- Gebretsadik F., (November 2020), Financing for Ethiopia’s development, available here
- International Monetary Fund, (n.d.), The Federal Democratic Republic of Ethiopia, available here
- Marcus H. G., (n.d.), Ethiopia, Britannica, available here
- Pilling D. & Schipani A., (November 2020), What’s at stake as conflict flares in Ethiopia?, available here
- UK Visas and Immigration Department, (September 2020), Country Policy and Information Note Ethiopia: Opposition to the government, available here
- World Bank data, (n.d.), available here
