Του Θεοφάνη Φουσέκη,
Η σύγχρονη ιστορία αποτελεί μια από τις πιο σκοτεινές ενότητες της ανθρώπινης ύπαρξης. Τον 20ο αιώνα έχουν «βάψει κόκκινο» οι αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ κρατών. Αυτοκρατορίες έπεσαν, ιδεολογίες απέτυχαν και νέα κράτη αναδείχθηκαν. Ένα εξ αυτών ήταν και η Βόρεια Κορέα, η οποία μέσα σε 70 χρόνια συστάθηκε σε κάτι τόσο πρωτότυπο, που εύλογα δημιουργείται η απορία του πώς αυτό το καθεστώς επιβιώνει.
Μια μικρή ιστορική αναδρομή
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για την ιστορία της Κορέας πριν τον πόλεμο του 1950. Η ίδια, τότε ενωμένη, αποτελούσε μια χερσόνησο ανάμεσα στις ισχυρές αυτοκρατορίες της Κίνας και της Ιαπωνίας, με τις οποίες διατηρούσε εμπορικές σχέσεις. Οι πρώτες αναφορές της Κορεάτικης Αυτοκρατορίας ανιχνεύονται τον 10ο αιώνα μ.Χ. όπου την ηγεσία είχε η Δυναστεία Goryeo, η οποία βασίλεψε μέχρι το 1388. Έπειτα, και μέχρι το 1910, την ηγεσία ανέλαβε η Δυναστεία Joseon.
Από το 1910 και μέχρι το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, η Κορέα ήταν υπό τη διοίκηση της Ιαπωνίας. Η λήξη του Πολέμου σηματοδοτεί τη διάσπαση της αυτοκρατορίας σε δύο κράτη, ανάλογα με τη σφαίρα επιρροής που εντάσσονταν: τη Βόρεια Κορέα υπό την ομπρέλα της Σοβιετικής Ένωσης και τη Νότια Κορέα υπό την επήρεια των Ηνωμένων Πολιτειών, με γεωγραφική γραμμή κατάτμησης τον 38ο γεωγραφικό παράλληλο. Το 1950 ξέσπασε ο γνωστός «Πόλεμος της Κορέας», έπειτα από εισβολή της Βόρειας στη Νότια Κορέα, με διεθνή εμπλοκή, ο οποίος και τερματίστηκε τρία χρόνια αργότερα με ανακωχή χωρίς διαφοροποίηση των συνόρων τους.
Ήδη από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κεντρικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της Β. Κορέας είχε ο Kim Il-sung. Για να κατανοήσουμε το πώς τρεις γενιές μετά, το καθεστώς της Β. Κορέας επιβιώνει κάτω από την ηγεσία της ίδιας δυναστείας, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από την αρχή.
Ένας νεαρός με όραμα
Στις 17 Οκτωβρίου του 1926, ο δεκατεσσάρων χρονών Kim Il-sung ίδρυσε την «Ένωση κατά του ιμπεριαλισμού» με στόχο, λέει η προπαγάνδα, τον αγώνα κατά τον ιαπωνικό επεκτατισμό και για να προωθήσει το μαρξισμό-λενινισμό. Δεκατρία χρόνια μετά, κατά τη διάρκεια της κατάληψης από τους Ιάπωνες, ο Il-sung αποτελούσε ένα είδος θρύλου στον αγώνα κατά του κατακτητή, λόγω της κατάληψης μιας κορεάτικης πόλης μέσα σε λίγες ώρες. Γρήγορα λοιπόν, οι Σοβιετικοί των τοποθέτησαν στο κέντρο του Εργατικού Κόμματος Βορείου Κορέας. Το 1945 μολονότι υπήρχαν άλλα άτομα, τα οποία κατείχαν θέσεις – «κλειδιά» μέσα στο κόμμα, ο ίδιος παρέμεινε ο πρωταγωνιστής, διατηρώντας όμως ένα χαμηλό δημόσιο προφίλ.
Το κλειδί της επιβίωσης της δυναστείας των Κιμ μέχρι και σήμερα έχει τις ρίζες του σε πολιτικές που εφάρμοσε ο πρώτος ηγέτης της Β. Κορέας, ήδη από το 1950, και εφαρμόζει ακόμη ο απόγονός του.
Πριν την έναρξη του Πολέμου της Κορέας, ο Il-sung παγίωσε την εξουσία του μέσω της εξολόθρευσης κομμουνιστών του κόμματος, οι οποίοι είχαν δεσμούς με τη Νότια Κορέα. Με την κατηγορία της κατασκοπίας, Κορεάτες, Κινέζοι και Σοβιετικοί του κόμματος στέλνονταν στην εξορία, φυλακίζονταν και δολοφονούνταν. Το αποκορύφωμα της «εκκαθάρισης» αυτής ήταν το «Επεισόδιο της Κλίκας του Αυγούστου» το 1956, όπου και θανατώθηκαν επιτόπου αντιφρονούντες της πολιτικής του Il-sung σε ένα πάρτι της κυβέρνησης.
Η κάστα των Κιμ
Ένα χρόνο αργότερα και το διάσημο σύστημα Songbun (Σονγκμπούν) υιοθετήθηκε. Τι είναι το σύστημα αυτό; Πρόκειται για ένα σύστημα που χωρίζει και τοποθετεί τους ανθρώπους σε μια από τις 51 κατηγορίες του Songbun, οι οποίες ανακοινώθηκαν το 1957. Πιο αναλυτικά, η πρώτη ομάδα αποτελείται από «φιλικές» δυνάμεις. Αυτές είναι με άλλα λόγια οι αγρότες, η εργατική τάξη, τα μέλη του Κόμματος, οι βετεράνοι των πολέμων εναντίον των Ιαπώνων και των Η.Π.Α. κ.λπ. Αυτοί αποτελούσαν περίπου το 25% του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή, οι «εχθρικές» δυνάμεις όπως πρώην ιδιοκτήτες γης, επιχειρηματίες, χριστιανοί ιεραπόστολοι, σαμάνοι και άλλοι αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού. Το υπόλοιπο 55% είναι οι ουδέτεροι. Η ένταξη σε μια από αυτές τις κατηγορίες καθορίζεται κατά τη γέννηση και επηρεάζει καθοριστικά την μετέπειτα πορεία στη ζωή.
Μια δεκαετία αργότερα και η πολιτική σκηνή της Β. Κορέας «κολυμπούσε» στο αίμα. Από το 1967 έως το 1971, 17 κορυφαίοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι βρήκαν το θάνατό τους, τοποθετώντας τον Il-sung με τον τρόπο αυτό και στην εξουσία του στρατού. Το 1970 το Κόμμα μεταμορφώθηκε και επίσημα από ένα μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα, σε ένα όπου την πλήρη εξουσία είχε αποκλειστικά ο ίδιος. Παράλληλα, προώθησε την κατασκευή γιγαντιαίων αγαλμάτων στο όνομά του, επέβαλε να υπάρχει ένα πορτρέτο του σε κάθε νοικοκυριό και πάνω σε κάθε δημόσιο έγγραφο υπήρχε το όνομά του με μεγάλα γράμματα.
Η συνέχιση της παράδοσης
Μετά την οριστική εγκαθίδρυσή του στην εξουσία του Κόμματος, στόχος του πλέον ήταν να δημιουργήσει μια βάση, πάνω στην οποία θα μπορεί να αναδυθεί ο γιος του μετά το θάνατό του. Το 1973-1974 ο γιος του Kim Il-sung, Kim Jong-il, ανέλαβε ανώτερες θέσεις εξουσίας, όπως αυτή του διευθύνοντα του «Οργανισμού Κατευθυντικού Τομέα». Από τη θέση αυτή κατάφερε να αυξήσει τους πολιτικούς υποστηρικτές του, μειώνοντας παράλληλα τους πολιτικούς αντιπάλους του. Χρησιμοποιώντας τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και τους δεσμούς του με τις υπηρεσίες ασφάλειας του εσωτερικού, κατάφερε να εξολοθρεύσει και ο ίδιος μια πλειάδα ανώτερων αξιωματικών, κυρίως κατά τη δεκαετία του ’90.
Υπό την ηγεσία του γιου του Kim Jong-il και τωρινού ηγέτη της Λαϊκής Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας, Kim Jong-un, το Κόμμα έχει ανθήσει ως πολιτικός θεσμός. Ακολουθώντας στα βήματα του παππού και του πατέρα του, ο νεότερος Kim ακολουθεί τακτικές εξολόθρευσης των αντιπάλων του, με πιο τρανταχτό παράδειγμα τη δολοφονία του θείου του, Jang Song-thaek.
Οι υπόλοιποι Kim
Πριν μερικούς μήνες, εικασίες και φήμες διαδόθηκαν σε όλη την εμφύλιο για τον αιφνίδιο θάνατο του Kim Jong-un και το κυριότερο ερώτημα ήταν ποιος θα αναλάβει την εξουσία σε περίπτωση θανάτου του. Για τον Kim Il-sung ήταν ο πρωτότοκος γιος του. Για τον Kim Jong-il ήταν ο τρίτος κατά σειρά γιος του. Για τον Kim Jong-un όμως ποιος θα είναι;
Τρεις είναι οι πιθανοί υποψήφιοι αλλά ένα όνομα ακούστηκε ευρέως την περίοδο εκείνη: η μικρότερη αδερφή του, Kim Yong-Jo. Λέγεται πως από μικρή ήταν παρατηρητική, οξυδερκής και με ενδιαφέρον στην πολιτική, με αποτέλεσμα να είναι η αγαπημένη του πατέρα της, Kim Jong-il. Στη διάρκεια της συνόδου κορυφής Kim-Trump στη Σιγκαπούρη, παρέδωσε το στυλό, με το οποίο υπέγραψε ο αδερφός της το σύμφωνο, και στην επόμενη σύνοδο κορυφής στο Ανόι παραβρέθηκε δίπλα του. Ήταν, ακόμη, παρούσα στην ιστορική συνάντηση του προέδρου της Ν. Κορέας με τον αδερφό της.
Μέσα στην Κορέα ο ρόλος της είναι να διαμορφώνει και να προστατεύει την δημόσια εικόνα του αδερφού της ως πρόεδρος του τμήματος προπαγάνδας του Κόμματος. Το 2017 ανέλαβε μια ακόμη σημαντικότερη θέση ως μέλος του πολιτικού γραφείου του Κόμματος αποτελώντας τη δεύτερη γυναίκα, η οποία αναλαμβάνει τέτοια θέση στην Κορέα. Λέγεται μάλιστα πως δρα και ως πολιτικός σύμβουλος του αδερφού της.
Οι εναπομείναντες Kim είναι ο μεγάλος αδερφός του Kim, ο Kim Jong-chul και ο θετός αδερφός του, ο Kim Pyong-il. Ο πρώτος φαίνεται να μην έχει ενδιαφέρον ούτε για την πολιτική ούτε για την εξουσία. Άλλωστε ο ίδιος ο πατέρας τους Kim Jong-il, τον αγνόησε στη διαδοχή. Ο δεύτερος είναι ο θετός αδερφός του Kim, ο οποίος όμως είχε εξοριστεί στην Ευρώπη με αφορμή την προσπάθεια του ιδίου και της μητέρας του να αναλάβει τη διαδοχή επιστρέφοντας στην Κορέα μόλις πέρυσι, με αποτέλεσμα να μην έχει διασυνδέσεις στην πολιτική ελίτ της χώρας του.
Εν τέλει, ο Kim Jong-un δεν απεβίωσε. Προς το παρόν η Βόρεια Κορέα παραμένει ένα μοναδικό δημιούργημα υπό την κηδεμονία του, το οποίο επιβιώνει χάρη στη μακριά παράδοση των ηγετών της στην προπαγάνδα και την πολιτική εξολόθρευσης των αντιπάλων τους. Το μόνο σίγουρο είναι πως σε έναν αιφνίδιο, ή μη, θάνατο του τωρινού ηγέτη, τα βλέμματα θα είναι και πάλι στραμμένα στην κορεάτικη χερσόνησο για την ανάδειξη ενός νέου ηγετικού προσώπου, αλλά και για το αν θα επιβιώσει ο ίδιος στην εξουσία και κατ’ επέκταση το ίδιο το πολίτευμα.
