Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ και β’ βαθμού -δήμοι και περιφέρειες αντίστοιχα- επωμίζονται το σύνολο των αρμοδιοτήτων που αφορούν και την κεντρική διοίκηση με εξαίρεση αυτές που θεωρούνται κεντρικές πολιτικές του κράτους (π.χ. εξωτερική πολιτική, άμυνα, δικαιοσύνη κτλ.). Μάλιστα, βάσει των άρθρων 101 και 102 του Συντάγματος, εντός του αποκεντρωτικού συστήματος στο οποίο πρέπει να βασίζεται η κρατική διοίκηση, το τεκμήριο αρμοδιότητας για την διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους ΟΤΑ. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την αρχή της επικουρικότητας που προκύπτει από ένα τέτοιου είδους σύστημα, πάνω στο οποίο ερείδονται σύνολο αρμοδιοτήτων στα εξής πεδία:
Παρ’ όλα αυτά στους ΟΤΑ ανάγονται επιπλέον αρμοδιότητες που μπορεί να θεωρούνται γενικές υποθέσεις μεν, αλλά προς διευκόλυνση της εύρυθμης λειτουργίας της Διοίκησης δύνανται να συνεπικουρήσουν δε. Τέτοιου είδους υποθέσεις συνιστούν η τήρηση του δημοτολογίου και του μητρώου αρρένων και η έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών, η χορήγηση άδειας πολιτικού γάμου και η τέλεση αυτού, η χορήγηση ή ανάκληση και αφαίρεση αδειών πλήθους καταστημάτων λιανεμπορίου και παροχής υπηρεσιών κ.α.
Βάσει του προαναφερθέντος πλαισίου καθίσταται σαφές ότι στη δύσκολη περίοδο της δεκαετούς οικονομικής κρίσης αλλά και της νυν υγειονομικής κρίσης που διανύουμε, οι δήμοι και οι περιφέρειες έχουν πληγεί σε όλα τα επίπεδα, καταβάλλοντας τις μέγιστες προσπάθειες να διατελέσουν το έργο τους προς το συμφέρον της τοπικής τους κοινότητας, αλλά και προς το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον με περιορισμένους οικονομικούς πόρους μπροστά στο μέγεθος των υποχρεώσεών τους. Η επικαιροποίηση του ρόλου τους, η προτεραιοποίηση της στοχοθεσίας τους, αλλά και ο εκσυγχρονισμός των μέσων που τους διατίθενται, γίνονται επιτακτική ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε προκειμένου οι τοπικές κοινωνίες να ευημερούν και να προοδεύουν.
Το Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», όπως ορίζεται στην ΚΥΑ των Υπουργείων Εσωτερικών, Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αποτελεί έναν κινητήριο μοχλό που μπορεί να μην επιλύει στο σύνολό τους τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά δύναται να σταθεί ως αρωγός και ως μετρήσιμο οικονομικό βοήθημα πέραν των συμβατικών μέσων, όχι μόνο για τη διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών, αλλά θέτοντας παράλληλα σημαντικούς αναπτυξιακούς στόχους για την αναβάθμιση των τοπικών κοινωνιών σε όλους τους τομείς, προτάσσοντας την ασφάλεια, την αξία του περιβάλλοντος και την είσοδο στην ψηφιακή εποχή.
Πιο συγκεκριμένα, οι θεμελιώδεις άξονες του Προγράμματος με σειρά προτεραιότητας όπως αναφέρονται στο άρθρο 3 της ΚΥΑ είναι οι εξής: α) πολιτική προστασία (απόκτηση εξοπλισμού και μέσων και ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας για την αποτελεσματική εκτέλεση των ανατιθέμενων καθηκόντων), προστασία της δημόσιας υγείας και ιδίως δράσεις προστασίας του πληθυσμού από την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, δράσεις τεχνικής βοήθειας των δικαιούχων για την εφαρμογή του Προγράμματος, β) ποιότητα ζωής και εύρυθμη λειτουργία των πόλεων, της υπαίθρου, των οικισμών (κατασκευή απαραίτητων έργων υποδομής, προστασία αδέσποτων κ.ά. καθώς και ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και ανταπόκρισης των ΟΤΑ), γ) περιβάλλον (βιώσιμη ανάπτυξη με έντονο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας, δράσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διαχείριση υδάτων, υγρών και στερεών αποβλήτων κ.α.), δ) ψηφιακή σύγκλιση [τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ), εφαρμογές διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things), έξυπνες ψηφιακές τεχνολογίες με εφαρμογή στην τοπική διοικητική πρακτική και την καθημερινότητα των πολιτών και στόχο τον μετασχηματισμό των πόλεων σε «έξυπνες πόλεις»], ε) κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη (δράσεις κοινωνικής συνοχής για την αποτελεσματική εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης για όλους τους πολίτες καθώς και ειδικών προγραμμάτων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, με βασική στόχευση την άρση ή τον μετριασμό του κοινωνικού αποκλεισμού), στ) παιδεία, πολιτισμός, τουρισμός και αθλητισμός (όπως ανέγερση σχολείων, αξιοποίηση δημοτικής περιουσίας, εναλλακτικός τουρισμός κ.ά.).
Από τους προαναφερθέντες άξονες συμπεραίνεται πως οι βασικοί στόχοι του Προγράμματος επικεντρώνονται στην υγειονομική ασφάλεια των πολιτών έναντι του COVID-19, αλλά και στην προστασία τους από πιθανούς κινδύνους που θέτουν σε κίνδυνο την εν γένει ασφάλειά τους και την κοινωνική συνοχή, έτσι ώστε να επιτευχθεί η επανέναρξη της οικονομικής και κοινωνικής ζωής με κατευθυντήρια γραμμή τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής. Σημαντικό ρόλο σε αυτό το εγχείρημα θα διαδραματίσουν τόσο η βελτίωση των ήδη υπαρχόντων υλικοτεχνικών δομών και πόρων, αλλά και ο εκσυγχρονισμός των διοικητικών μηχανισμών ανταπόκρισης και εξυπηρέτησης στα αιτήματα και τις ανάγκες των δημοτών. Γι’ αυτόν το λόγο, προωθούνται έργα και δράσεις σχετικές τόσο με την ένταξη των ΟΤΑ στη φιλοσοφία του ψηφιακού πολιτισμού μέσω των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μακροπρόθεσμα το έρεισμα για την είσοδό τους στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, όσο και με την ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα της Τ.Α. μέσω της στήριξης και της επέκτασης των κοινωνικών υπηρεσιών και παροχών της.
Ο προϋπολογισμός για το «Αντώνης Τρίτσης» ανέρχεται στα 2.500.000.000 ευρώ, ποσό που θα διατεθεί από δανεισμό από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (Ε.Τ.Ε.Π.), ενώ η προγραμματική περίοδος αφορά στα έτη 2020-2023 με δυνατότητα παράτασης. Επιπλέον, τη διοικητική ευθύνη και διαχείριση για την υλοποίηση του προγράμματος έχει η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής του Υπουργείου Εσωτερικών (ΕΥΔΕ ΥΠΕΣ).
Καταληκτικά, από την έκδοση της ΚΥΑ τον περασμένο Απρίλιο έως σήμερα έχουν υποβληθεί 459 προσκλήσεις από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών για πληθώρα έργων σε όλη την επικράτεια, εκ των οποίων άλλα είναι δημοπρατημένα άλλα συμβασιοποιημένα και άλλα προς υλοποίηση χωρίς κανένα από αυτά να έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Αξίζει να σημειωθεί, πως η πλειοψηφία των έργων αυτών αφορά σε υδρευτικά, αποχετευτικά και αγροτικής οδοποιίας, ενώ σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της ΕΥΔΕ μικρότερο ποσοστό καταλαμβάνουν τα αντιπλημμυρικά, τα κτίρια και οι Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων, εκ των οποίων τα τελευταία είναι μόλις τέσσερα. Τέλος, οι περιφέρειες με υποβληθέντα αριθμό έργων από 45 και άνω είναι της Κεντρικής Μακεδονίας (61), της Θεσσαλίας (60), της Στερεάς Ελλάδας (50) και της Κρήτης (49), τελευταίες έρχονται των Ιονίων Νήσων και του Βορείου Αιγαίου με 7 και 6 αντίστοιχα, ενώ οι υπόλοιπες περιφέρειες κυμαίνονται στους αριθμούς 20 έως 35.
ΠΗΓΕΣ
- Σύνταγμα της Ελλάδας
- Μακρυδημήτρης Α., Πραβίτα Μ.Η. (2012), ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Ι: Δημόσια Διοίκηση, Στοιχεία διοικητικής οργάνωσης, Ε’ Έκδοση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάκκουλα
- Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», Διαθέσιμο εδώ
- ΧΑΡΤΗΣ ΕΡΓΩΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ, διαθέσιμό εδώ
- ΦΕΚ-Β-1386, 14/04/2020
