Της Μαριάννας Ηλιοπούλου,
Εδώ και δύο εβδομάδες λαμβάνουν χώρα στην πολυπληθή νιγηριανή πρωτεύουσα διαμαρτυρίες από αγανακτισμένους νεαρούς πολίτες. Χιλιάδες σε αριθμό, κατέκλυσαν τους δρόμους, προκειμένου να αντισταθούν στην ανεξέλεγκτη αστυνομική βία και να τονίσουν τη δυσαρέσκειά τους για τη διακυβέρνηση, εν συνόλω. Δυστυχώς, οι διαδηλώσεις κατέληξαν σε βίαια περιστατικά και το θάνατο πάνω από εξήντα ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν απλοί πολίτες, ενώ μερικοί ήταν αστυνομικοί και στρατιώτες. Ας πιάσουμε, όμως, το νήμα από την αρχή.
Στις αρχές Οκτωβρίου άρχισε στο Λάγκος της Νιγηρίας μια σειρά διαμαρτυριών, κυρίως από τη νεολαία της χώρας, με αφορμή ένα περιστατικό αστυνομικής βίας που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, ενώ πολλοί χρήστες μοιράστηκαν και τις δικές τους κακές εμπειρίες με την αστυνομία. To εν λόγω βίντεο απεικόνιζε έναν αστυνομικό της ειδικής διμοιρίας κατά των κλοπών, της ονομαζόμενης SARS, να πυροβολεί ένα νεαρό άνδρα στην πολιτεία Δέλτα και να φεύγει από το σημείο οδικώς. Σύντομα, το σύνθημα #EndSARS και το αίτημα για την κατάργηση της διαβόητης αστυνομικής μονάδας διαδόθηκαν σε όλη τη Νιγηρία και κέρδισαν την υποστήριξη εκατομμυρίων ανθρώπων στη χώρα, καθώς και στη νιγηριανή διασπορά.
Η SARS ιδρύθηκε το 1992, με σκοπό την αντιμετώπιση των βίαιων και σοβαρών εγκλημάτων, όπως των κλοπών και των ένοπλων ληστειών. Ωστόσο, οι Νιγηριανοί πολίτες κατηγορούν για χρόνια την SARS για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, εκβιασμούς, ακόμα και για εκτελέσεις και βασανισμούς.
Η Διεθνής Αμνηστία και άλλοι οργανισμοί έχουν επίσης καταγράψει καταγγελίες για κακοποίηση πολιτών από την αστυνομική μονάδα. Βέβαια, αυτή η άποψη για την SARS δεν είναι καθολική, καθώς στα βορειοανατολικά τμήματα της χώρας έχει συμβάλει πολλές φορές στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της τρομοκρατικής ομάδας τζιχαντιστών, Boko Haram.
Τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο κίνημα έχει η νεολαία και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η Νιγηρία είναι μια χώρα με συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό και οι νέοι, στην πλειοψηφία τους, είναι αντιμέτωποι με τα οικονομικά προβλήματα και την ανεργία. Μάλιστα, πάνω από 13 εκατομμύρια νέοι είναι άνεργοι, ένας τεράστιος αριθμός που δείχνει πως, στην πιο παραγωγική τους ηλικία, οι νέοι αδυνατούν να βρουν μια θέση στο εργατικό δυναμικό της χώρας τους. Έτσι, βλέπουμε πως το κίνημα δεν αφορά αποκλειστικά στην καταπολέμηση της αστυνομικής βίας, αλλά έχει ως στόχο να εκφράσει το κοινωνικό τραύμα που βιώνει ο νιγηριανός λαός, οι αιτίες του οποίου εντοπίζονται στα ανεπαρκή συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, την κοινωνική και οικονομική ανισότητα, καθώς και τη συστημική διαφθορά.
Ο πρόεδρος Μουχαμάντου Μπουχάρι έχει συμφωνήσει, την περασμένη εβδομάδα, να καταργήσει τη SARS, όμως, έκτοτε, έχει παραμείνει σιωπηλός. Μια νέα μονάδα, που θα ονομάζεται SWAT, έχει διαμορφωθεί, με τους αστυνομικούς να εκπαιδεύονται από τη διεθνή επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού. Όμως, οι διαδηλωτές φοβούνται ότι οι αστυνομικοί της SARS απλώς θα ενσωματωθούν στη νέα μονάδα, χωρίς να κληθούν να λογοδοτήσουν. Αρκετοί υπουργοί και αξιωματικοί του στρατού έχουν προβεί σε επιθετικές δηλώσεις τις τελευταίες ημέρες, επειδή πιστεύουν πως οι διαδηλώσεις έχουν αποκτήσει πολιτικό χαρακτήρα και αρχίζουν να κλίνουν προς την «αναρχία». Το βράδυ της 20ης Οκτωβρίου, δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ σε διαδηλωτές στο Λάγκος, σκοτώνοντας τουλάχιστον δώδεκα ανθρώπους και τραυματίζοντας δεκάδες. Η κυβέρνηση του Λάγκος δήλωσε ότι η αιματοχυσία πραγματοποιήθηκε από δυνάμεις εκτός του άμεσου ελέγχου της και δε βρήκε το θάρρος να παραδεχτεί τη λάθος διαχείριση που έγινε.
Η υποστήριξη των διαδηλώσεων από τη διεθνή κοινότητα ήταν μεγάλη. Το κίνημα έγινε ευρύτερα γνωστό σε παγκόσμια κλίμακα και συγκρίθηκε με τις διαδηλώσεις που έγιναν στις ΗΠΑ εναντίον της αστυνομικής βίας και υπέρ της ζωής των μαύρων πολιτών χωρίς διακρίσεις. Στην Αγγλία, στις ΗΠΑ, στην Γερμανία, στον Καναδά και αλλού έχουν γίνει συγκεντρώσεις αλληλεγγύης, ενώ και ορισμένοι από τους πιο διάσημους σταρ στον κόσμο, καθώς και σημαντικοί πολιτικοί και επιχειρηματικοί ηγέτες έχουν δηλώσει την υποστήριξή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χρησιμοποιώντας το hashtag #EndSARS .
Το κίνημα της Νιγηρίας φαίνεται να βρίσκεται ακόμα σε κρίσιμη καμπή και μπορεί να ενταχθεί στην ίδια κατηγορία με τις διαδηλώσεις που γίνονται από νέους, κυρίως, ανθρώπους και στην Ασία, ξεκινώντας από το Χονγκ Κονγκ και, πιο πρόσφατα, επηρεάζοντας και την Ταϊλάνδη. Η Νιγηρία είναι η πολυπληθέστερη χώρα στην Αφρική, με μεγάλη πολιτική και πολιτιστική επιρροή σε περιφερειακό επίπεδο, οπότε δε θα ήταν παράξενο κινήματα για μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη να ξεκινήσουν και σε άλλες αφρικανικές χώρες, όπου οι νέοι αισθάνονται παραγκωνισμένοι και αδικημένοι, εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης και της μακροχρόνιας ανεργίας.
