Της Ειρήνης Κοτρούτσου,
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως σήμερα ό,τι απέχει από το μέσο δαιμονοποιείται. Πράγματι, στις σύγχρονες κοινωνίες συχνά ασφυκτιείς και φοβάσαι να παθιαστείς και να μιλήσεις ελεύθερα. Ένα αόρατο χέρι σου κλείνει το στόμα και σου δεσμεύει το χέρι. Έχουμε ποινικοποιήσει τον αυθορμητισμό και αναζητάμε αγωνιωδώς το μαθηματικό κέντρο, καταλήγοντας πάντα σε μια ανιαρή μετριότητα. Μεσοβέζικες λύσεις για ακραία προβλήματα και φλυαρίες που κρύβουν κάτω από το χαλί τα φλέγοντα ζητήματα. Κι όλα αυτά ντυμένα με τον μανδύα της πολιτικής ορθότητας σε έναν κόσμο που έχει απόλυτη ανάγκη τις ξεκάθαρες προτάσεις.
Ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας είναι η πολυφωνία. Κάποιος θα βιαζόταν να απαντήσει ότι τα όρια σε μια δημοκρατία είναι εκείνα που την διαμορφώνουν και την περιφρουρούν και όχι αυτά που την περιορίζουν. Δεν διαφωνεί φυσικά κανένας με αυτή την παραδοχή. Η ελευθερία δεν πρέπει να μετατρέπεται σε ασυδοσία – όπως όλοι διδαχθήκαμε και μάθαμε να γράφουμε στα σχολικά μας χρόνια. Όμως στην σύγχρονη πραγματικότητα και ύστερα από πάμπολλους αγώνες, η ελευθερία της έκφρασης παραμένει ζητούμενο, αφού καθημερινά καταστρατηγείται στο πλαίσιο του κομφορμισμού και μιας ψευδούς αίσθησης σεβασμού. Η πολιτική ορθότητα δεν είναι εκείνη που επιτρέπει σε όλους να μιλούν, αλλά εκείνη που απαγορεύει σε ορισμένους να εκφράζονται. Δεν οπλίζει με δύναμη τις μειονότητες, αλλά αντίθετα δημιουργεί συνθήκες θυματοποίησης και παθητικότητας για ολόκληρη την κοινωνία. Δεν ενισχύει την διαφορετικότητα, αλλά την προβάλλει ως κάτι εξαιρετικά εύθραυστο και αδύναμο που δεν έχει δική του φωνή, αλλά έχει ανάγκη προστασίας από άλλες -όχι απαραίτητα προσβλητικές– φωνές. Πρόκειται για ένα αναποτελεσματικό και δεσμευτικό εργαλείο κοινωνικής ευγένειας που διακρίνεται για την ακαμψία του και την ανικανότητά του να προσαρμοστεί στην πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Η πολιτική ορθότητα θέτει στο επίκεντρό της όχι τι θα ειπωθεί– δηλαδή την ουσία των πραγμάτων – αλλά πώς θα ειπωθεί. Αποτελεί τον ορισμό της τυπολατρίας και δείχνει αποκλειστικό ενδιαφέρον για το σημαίνον και όχι για το σημαινόμενο. Γι’ αυτό άλλωστε χρησιμοποιείται κατά κόρον και από πολιτικούς προς άγραν ψήφων · είναι μια κατ’ επάγγελμα ευαισθησία. Η πολιτική ορθότητα είναι ένα προσωρινό «όπλο» στην μάχη με τις αδικίες, την ανισότητα και τον κάθε μορφής ρατσισμό σε έναν πόλεμο που κερδίζεται μόνο με την παιδεία και όχι με υποκατάστατά της και ημίμετρα.
«Τα όρια της γλώσσας μου καθορίζουν τα όρια του κόσμου μου» είχε γράψει ο Wittgenstein. Όταν σου απαγορεύεται να μιλήσεις σου απαγορεύεται και να σκεφτείς. Κι έτσι δημιουργούνται στρατιές ανθρώπων που αναπαράγουν τις ίδιες λέξεις, τις ίδιες ιδέες και μαθαίνουν να ακολουθούν πιστά αυτό που τους πλασάρεται ως ιδανικό και μέσο. Υπό τον φόβο του «εξοστρακισμού» και του «γράψε το κάπως αλλιώς για να μην χαρακτηριστείς» φιμώνεσαι. Αναγκάζεσαι να πεις, να γράψεις, να δημιουργήσεις με αυστηρά καθορισμένο τρόπο. Περιορίζεσαι και η σκέψη σου δεν προχωρά ούτε τρέχει, αλλά κινείται με δυσκολία σε κουτάκια. Αδιάφοροι α-πολιτίκ πολίτες που στα κρίσιμα ερωτήματα απαντούν «και ναι και όχι» και δίνουν απαντήσεις «στην μέση», επειδή δεν έμαθαν και δεν ξέρουν να σκέφτονται διαφορετικά.
Με την ευχή να οικοδομήσουμε μια κοινωνία που το παραμύθι «Η χιονάτη και οι 7 νάνοι» δεν θα θεωρείται ότι έχει κολάσιμο και προσβλητικό τίτλο για τους κοντούς και που ο συνειδητοποιημένος οικονομικά φιλελεύθερος, δεν θα φοβάται να μιλήσει.
