Του Τάσου Μοσχονά,
Με το δεύτερο Προεδρικό debate να αποτελεί παρελθόν, η αποφασιστική μέρα της 3ης Νοεμβρίου για τις Η.Π.Α. πλησιάζει. Η εκλογική αναμέτρηση, που, στις αρχές του 2020, προμηνυόταν αμφίρροπη και επικεντρωμένη στο κομμάτι της οικονομίας, πλέον έχει ανατραπεί συθέμελα από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα το τελευταίο έτος, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, η οικονομική κρίση και το φυλετικό ζήτημα, με τις πορείες διαμαρτυρίας κατά της αστυνομικής βίας να θυμίζουν τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Αποτέλεσμα αυτών το σημαντικό προεκλογικό προβάδισμα του υποψήφιου των Δημοκρατικών, Joe Biden, στις δημοσκοπήσεις.
Καταλύτες του όποιου αποτελέσματος, πάντως, δεν είναι ποτέ οι δημοσκοπήσεις, και η εκλογική ήττα της Hillary Clinton το 2016 το κατέστησε σαφές. Οι ψηφοφόροι, προσερχόμενοι στις κάλπες, αλλά και για πρώτη φορά σε μεγάλο ποσοστό με επιστολική ψήφο, είναι αυτοί που θα κρίνουν το αποτέλεσμα κάθε πολιτείας, που θα ακολουθηθεί ύστερα δεσμευτικά από την ψήφο του Εκλεκτορικού Σώματος μέσω του συστήματος “the winner takes all”.
Εκ πρώτης όψεως, τέσσερα έτη δε φαίνονται μεγάλο διάστημα, όμως το γεγονός πως η κατά κοινή παραδοχή χειρότερη χρονιά του 21ου αιώνα μέχρι στιγμής για την ανθρωπότητα είναι και η εκλογική χρονιά για τις Η.Π.Α. έχει καταφέρει να μεταβάλλει τις ισορροπίες αναφορικά με το ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του εκάστοτε κόμματος, και, κυρίως, ποιες μεταβολές και μετακινήσεις επήλθαν, που ίσως ανατρέψουν τα προγνωστικά και οδηγήσουν Πρόεδρο, που βρίσκεται στην πρώτη του τετραετία, εκτός του Λευκού Οίκου για πρώτη φορά μετά την ήττα του George Bush από τον Bill Clinton το 1992.
Οι ψηφοφόροι του Joe Biden: Η δύναμη της διαφορετικότητας
Όπως έγινε το 2016, έτσι και στις φετινές εκλογές, το Δημοκρατικό Κόμμα θα ψηφιστεί κατά κόρον από ένα πολυσυλλεκτικό κράμα ψηφοφόρων, το οποίο, όμως, μπορεί να ενοποιηθεί κάτω από ένα κοινό χαρακτηριστικό: την πανεπιστημιακή μόρφωση. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ο μέσος λευκός άνδρας ψηφοφόρος με πτυχίο πανεπιστημίου θα ψηφίσει τον Joe Biden σε ποσοστό 53%, ενώ το ποσοστό εκτινάσσεται σε Λατινοαμερικανούς και Αφροαμερικανούς ψηφοφόρους με αντίστοιχο επίπεδο μόρφωσης και εισοδήματος.
Το δεύτερο δυνατό σημείο του Biden δεν είναι άλλο από τους ψηφοφόρους των μειονοτήτων, με ή χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου. Έρευνες δείχνουν πως ένα ποσοστό της τάξεως του 88% των Αφροαμερικανών προτίθεται να ψηφίσει το Δημοκρατικό Κόμμα, γεγονός που δεν προκαλεί εντύπωση, καθώς αφενός ο Joe Biden ήταν ο Αντιπρόεδρος του πρώτου Αφροαμερικανού Προέδρου, Barack Obama, και αφετέρου έχει λάβει τη στήριξη πολλών ισχυρών παραγόντων της κοινότητας. Πολλοί ισχυρίζονται πως, εξαιτίας της μαζικής στήριξης των Αφροαμερικανών στη South Carolina, κατά τις προκριματικές εκλογές, γύρισε η πλάστιγγα υπέρ του μετριοπαθούς Biden, ενώ το momentum ήταν με το μέρος του ριζοσπαστικού υποψηφίου Bernie Sanders.
Και ενώ η στήριξη των Αφροαμερικανών φαίνεται δεδομένη, τα πράγματα δυσκολεύουν για το Biden αναφορικά με τη στήριξη των παραδοσιακά συντηρητικότερων Λατινοαμερικανών ψηφοφόρων. Το 2020 θα είναι η πρώτη χρονιά που οι εγγεγραμμένοι 32 εκατομμύρια Λατινοαμερικανοί ψηφοφόροι υπερβαίνουν σε νούμερο τους 30 εκατομμύρια Αφροαμερικανούς, που παραδοσιακά ήταν η πολυπληθέστερη μειονότητα σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Σε γενικές γραμμές, η Λατινοαμερικανική ψήφος αναμένεται να κινηθεί στα επίπεδα της τάξεως του 60% για το Δημοκρατικό κόμμα και 40% για το Ρεπουμπλικανικό. Ο δισταγμός δε της κοινότητας αυτής να υποστηρίξει τον Joe Biden φάνηκε στις προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών, που τάχθηκαν κατά κόρον υπέρ του Bernie Sanders. Παρατηρείται, πάντως, μια σημαντική αλλαγή τους τελευταίους μήνες, με τα 2/3 κατά προσέγγιση να δείχνουν ολοένα και αυξανόμενη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Biden σε σχέση με τον περασμένο Ιούνιο.
Λευκοί χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση: Η εκλογική βάση του Donald Trump
Η κύρια εκλογική βάση του Donald Trump δεν είναι άλλη από τους άνδρες, και δη χωρίς πανεπιστημιακό τίτλο. Συνήθως είναι χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος και κατοικούν σε μικρότερες πόλεις και χωριά με έντονο βιομηχανικό χαρακτήρα. Κατά πολλούς, αυτοί οι άνδρες, που κατοικούν στις αμφίρροπες εκλογικά πολιτείες (swing states), ήταν υπεύθυνοι για την εκλογική του νίκη το 2016.
Σε γενικές γραμμές, το ποσοστό των λευκών Αμερικανών χωρίς πτυχίο μειώνεται ανά τα χρόνια, με το ποσοστό να έχει πέσει από το 72% του πληθυσμού το 1976 στο 39% φέτος, γεγονός που προκαλεί πονοκεφάλους στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα γενικότερα. Στις κρίσιμες πολιτείες, παρ’ όλα αυτά, όπως η Florida και η Pennsylvania, δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες μεταβολές στα ποσοστά, σε αντίθεση με την υπόλοιπη χώρα. Εξαιτίας αυτού, ο Πρόεδρος μπορεί να ελπίζει στο ότι οι ψηφοφόροι αυτοί -και δη οι άνδρες- θα τον στηρίξουν και φέτος στα swing states.
Συν τοις άλλοις, ένα πλεονέκτημα για τον Πρόεδρο είναι και το γεγονός πως οι ψηφοφόροι του είναι συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας. Σύμφωνα με στατιστικά, οι ηλικιωμένοι ψηφοφόροι δείχνουν μεγαλύτερη συνέπεια στην προσέλευση στις κάλπες (ή έστω στην επιστολική ψήφο φέτος) σε σχέση με τους νεότερους, που στηρίζουν κατά κόρον το Δημοκρατικό κόμμα. Απορίας άξιον είναι να δούμε κατά πόσον οι φετινές ιδιάζουσες συνθήκες θα επηρεάσουν αυτή τη συμμετοχή, αφού αρκετοί ηλικιωμένοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, για να ζητήσουν ψηφοδέλτιο με επιστολή και ίσως δείξουν κάποιο δισταγμό να περιμένουν σε τεράστιες ουρές για ώρες στα μειωμένα εκλογικά κέντρα εν μέσω πανδημίας.
Λευκές γυναίκες: Η ομάδα που ίσως κρίνει το τελικό αποτέλεσμα
Το 2016 έγινε κάτι εξωπραγματικό. Παρ’ όλο που η Hillary Clinton ήταν η πρώτη γυναίκα υποψήφιος μεγάλου κόμματος στην ιστορία, έχασε την ψήφο των λευκών γυναικών στις εκλογές για μικρό ποσοστό από τον Donald Trump. Οι ψήφοι των γυναικών αυτών είχαν καθοριστικό χαρακτήρα για τη νίκη του.
Πονοκεφάλους προκαλεί, συνεπώς, στο επιτελείο του Προέδρου, το γεγονός πως αρκετές λευκές γυναίκες δεν προτίθενται να τον στηρίξουν και φέτος σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Με δεδομένο πως οι γυναίκες ψηφίζουν σε γενικές γραμμές περισσότερο και με μεγαλύτερη συνέπεια από τους άντρες, τα νέα στοιχεία, που δείχνουν τον Biden να έχει το μεγαλύτερο προβάδισμα στην αμερικανική ιστορία αναφορικά με τη γυναικεία ψήφο (22%), συνηγορούν πως θα αποτελέσουν καταλυτικό παράγοντα σε μια πιθανή ήττα Trump. Ακόμα και στα αμφίρροπα swing states, η διαφορά δεν αγγίζει το στατιστικό λάθος.
Ο Πρόεδρος προσπαθεί στις ομιλίες του να αναστρέψει την κατάσταση, ειδικά με επικλήσεις προς τις γυναίκες των προαστίων, τις οποίες κατ’ αυτόν έσωσε από κακά κατασκευαστικά έργα που δήθεν θα υποβάθμιζαν τις γειτονιές τους και θα τις καταστούσαν μη ασφαλείς. Φαίνεται, όμως, πως πλέον είναι πολύ αργά, για να αναστραφεί η κατάσταση. Οι λόγοι που επήλθε αυτή η αλλαγή;
Πρώτον, η ψήφος στον Trump το 2016 ίσως να μην ήταν υπέρ αυτού, αλλά κατά της Hillary Clinton. Επιπλέον, τα εκλογικά ζητήματα του 2016 με του 2020 διαφέρουν. Πλέον, η πανδημία και η οικονομική κρίση έχουν αγγίξει τις πόρτες των λευκών νοικοκυριών φέρνοντας εκλογικά θέματα κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι όσο ποτέ άλλοτε. Επίσης, μέσα σε αυτή την τετραετία, αρκετές γυναίκες είδαν τα δικαιώματά τους να συρρικνώνονται και τη μισθολογική διαφορά σε σχέση με τους άντρες να εκτινάσσεται.
Αρκετές γυναίκες συντηρητικής κατεύθυνσης φαίνεται, επίσης, να δυσαρεστούνται από το γεγονός πως, επί Προεδρίας Trump, το αξίωμα έχει ευτελιστεί, ενώ έχει κλονιστεί και η συστημική εμπιστοσύνη με ακραίες ενέργειες, όπως ο χωρισμός παιδιών από γονείς που αιτούνται ασύλου. Ο Trump ελπίζει πως ο διορισμός της νέας δικάστριας, Amy Coney Barrett, στο Ανώτατο Δικαστήριο θα συσπειρώσει ξανά τις λευκές συντηρητικές γυναίκες, ιδίως αυτές που εναντιώνονται στις εκτρώσεις. Όμως ξεχνά ότι αυτές θα τον υποστήριζαν έτσι και αλλιώς. Το πρόβλημα ανακύπτει από το γεγονός πως δεν κάνει πολλά, για να προσεγγίσει νέες ψηφοφόρους, σε αντίθεση με τον Joe Biden. Γι’ αυτόν τον λόγο, φρονώ πως είναι πολύ πιθανό η αχίλλειος πτέρνα του Αμερικανού Προέδρου που πιθανώς κρίνει το τελικό αποτέλεσμα να βρίσκεται σε αυτή ακριβώς την έλλειψη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How groups voted in 2016, Roper Center, https://ropercenter.cornell.edu/how-groups-voted-2016
- Key facts about Black eligible voters in 2020 battleground states, Pew Research Center, https://www.pewresearch.org/fact-tank/2020/10/21/key-facts-about-black-eligible-voters-in-2020-battleground-states/
- Biden holds wide leads on Coronavirus, unifying the country, Pew research Center, https://www.pewresearch.org/politics/2020/10/09/amid-campaign-turmoil-biden-holds-wide-leads-on-coronavirus-unifying-the-country/
- Latino voters have growing confidence in Biden on key issues, while confidence in Trump remains low, Pew Research Center, https://www.pewresearch.org/fact-tank/2020/10/16/latino-voters-have-growing-confidence-in-biden-on-key-issues-while-confidence-in-trump-remains-low/
- The relentless shrinking of Trump’s base, The New York Times, https://www.nytimes.com/interactive/2020/10/22/us/politics/trump-voters-demographics.html
- Donald Trump keeps begging women to like him. They keep saying no., The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/trump-women-vote-polls-2020/2020/10/20/277cf21a-08af-11eb-a166-dc429b380d10_story.html
- US Election: Are white women wavering on Trump?, BBC, https://www.bbc.com/news/av/election-us-2020-54545129
