Οδηγός για τις Αμερικανικές εκλογές του 2020

Του Κωνσταντίνου Χαρέμη,

Μια από τις πιο κρίσιμες εκλογές στη σύγχρονη παγκόσμια πολιτική ιστορία πρόκειται να λάβει χώρα στις Η.Π.Α. την 3^η Νοεμβρίου του 2020. Αδιαμφησβήτητα η επίδραση αυτών των εκλογών θα είναι παγκοσμίου βεληνεκούς, καθότι η αναμέτρηση ανάμεσα στον τωρινό πρόεδρο, Donald Trump, και τον δημοκρατικό αντίπαλό του, Joe Biden, έχει πάρει τον χαρακτήρα ενός αγώνα ανάμεσα σε έναν ακροδεξιό λαϊκισμό που τα τελευταία χρόνια αναδύεται στις δυτικές δημοκρατίες και ενός μηνύματος σταθερότητας και προστασίας των δημοκρατικών θεσμών.

Προκειμένου, λοιπόν, να έχουμε πλήρη γνώση αυτής της τόσο βαρύνουσας σημασίας εκλογικής αναμέτρησης και να κατανοήσουμε πως θα διαμορφωθεί το αποτέλεσμά της την 3^ης Νοεμβρίου, ορθό θα ήταν να απαντήσουμε σε τέσσερα βασικά ερωτήματα που αφορούν τις αμερικανικές εκλογές.

• Ποιο είναι το εκλογικό σύστημα της Αμερικής;

Το εκλογικό σύστημα της Αμερικής διαφέρει ριζικά από αυτά της Ευρώπης. Ονομάζεται «Εκλεκτορικό Κολλέγιο» και βασίζεται στην εκλογή εκλεκτόρων, οι οποίοι, στη συνέχεια, είναι αυτοί που εκλέγουν τον πρόεδρο της Αμερικής. Η ιδέα του εκλεκτορικού κολλεγίου είναι συνυφασμένη με την ίδρυση της αμερικανικής Δημοκρατίας και εξαιτίας αυτού του γεγονότος το εκλεκτορικό κολλέγιο συνεχίζει να υφίσταται τα τελευταία 230 χρόνια. Σε κάθε πολιτεία απονέμεται ένας αριθμός εκλεκτόρων ανάλογα με τον πληθυσμό της. Παραδείγματος χάριν, η πολιτεία της Florida είναι από τις πιο πολυπληθείς στην Αμερική, γι’ αυτό τον λόγο έχει 29 εκλέκτορες σε αυτές τις εκλογές. Σε αντίθεση, το Vermont είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες πολιτείες και επομένως παίρνει το μίνιμουμ των εκλεκτόρων, που μια πολιτεία μπορεί να εκλέξει, δηλαδή τρεις.

Το εκλεκτορικό κολλέγιο μπορεί να χαρακτηριστεί σαν επιτραπέζιο παιχνίδι. Γι’ αυτό, πολλές φορές, εκλογικοί αναλυτές επικεντρώνονται σε ορισμένες μόνο πολιτείες, τις λεγόμενες “swing states”, οι οποίες είναι κλειδί για τον δρόμο προς τον Λευκό Οίκο. Για να κερδίσει ένας υποψήφιος, αρκεί να στοχεύσει συγκεκριμένες πολιτείες, ώστε να φτάσει ή να ξεπεράσει τον επιθυμητό αριθμό των 270 εκλεκτόρων, για να εκλεγεί. Δεν μετράει, δηλαδή, ούτε σε πόσες πολιτείες έχει επικρατήσει κάποιος ούτε εάν έχει καταφέρει να κερδίσει την λαϊκή ψήφο, όπως είδαμε στις πρόσφατες εκλογές του 2016, όταν η Hillary Clinton έχασε, λαμβάνοντας σχεδόν 3 εκατομμύρια παραπάνω ψήφους από τον Donald Trump.

• Την 3^η Νοεμβρίου μόνο οι προεδρικές εκλογές λαμβάνουν χώρα;

Όχι. Μαζί με τις προεδρικές εκλογές πραγματοποιούνται εξίσου σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις στην αμερικανική επικράτεια. Για παράδειγμα, την 3^η Νοεμβρίου θα γίνουν οι εκλογές για τα δύο νομοθετικά σώματα του Κογκρέσο, τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Πολλά βλέμματα θα είναι στραμμένα στις εκλογές για τη Γερουσία, καθώς οι Δημοκρατικοί ελπίζουν να ανακτήσουν την πλειοψηφία, την οποία κρατούν οι Ρεπουμπλικάνοι τα τελευταία 6 χρόνια. Ακόμα, σε ορισμένες πολιτείες θα λάβουν χώρα και εκλογές ανάδειξης τοπικών κυβερνητών, οι οποίοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επίλυση πολιτειακών ζητημάτων.

• Αφού οι εκλογές είναι την 3^η Νοεμβρίου, γιατί ήδη έχουν ψηφίσει άνθρωποι;

Ενδεχομένως να έχετε ακούσει στις ειδήσεις ότι πάνω από 30 εκατομμύρια Αμερικάνοι πολίτες έχουν ήδη ασκήσει το δικαίωμα της ψήφου τους. Αυτό οφείλεται στο ότι, σε αρκετές πολιτείες των Η.Π.Α., δίνεται η δυνατότητα στους ψηφοφόρους να ψηφίσουν είτε δια ζώσης είτε δια αλληλογραφίας 2-3 βδομάδες νωρίτερα από την προκαθορισμένη ημερομηνία των εκλογών. Το γεγονός αυτό αυξάνει την εκλογική συμμετοχή και διευκολύνει τους πολίτες, αφού οι Αμερικανικές εκλογές, σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, πραγματοποιούνται την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου, δηλαδή μέρα εργάσιμη.

Η πολιτική της πρόωρης ψηφοφορίας είναι ίσως το πιο χρήσιμο εργαλείο, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθότι ενθαρρύνει την συμμετοχή των ψηφοφόρων, δίνοντάς τους περιθώρια χρόνου να ψηφίσουν, και βοηθάει στην αποφυγή του συνωστισμού στα εκλογικά κέντρα.

• Πότε να αναμένουμε τα αποτελέσματα των εκλογών;

Αυτή είναι, ενδεχομένως, η πιο δύσκολή ερώτηση να απαντηθεί και η απάντησή της διαφέρει ανάλογα με την πολιτεία. Σίγουρα γνωρίζουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να έχουμε την ανακοίνωση του νικητή των εκλογών την αμέσως επόμενη ημέρα, αφότου κλείσουν οι κάλπες. Πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι, εάν η διαφορά των δυο υποψηφίων είναι μικρή σε κρίσιμες πολιτείες και η συμμετοχή των ψηφοφόρων φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα, τότε είναι αρκετά πιθανό να χρειαστεί να περιμένουμε την ανακήρυξη του νικητή για αρκετές ημέρες.

Ο Donald Trump ισχυρίζεται ότι οποιαδήποτε καθυστέρηση στο αποτέλεσμα των εκλογών θα σημαίνει ότι θα έχει επέλθει καλπονοθεία. Αυτή η δήλωση, βέβαια, είναι παντελώς αναληθής και εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα του Trump, ο οποίος τρέμει μια πιθανή μεγάλη συμμετοχή του εκλογικού σώματος, καθώς έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες επικράτησης των δημοκρατικών. Κάθε πολιτεία έχει δικό της σύστημα επεξεργασίας εκλογών και συνεπώς διαφορετικούς ρυθμούς καταμέτρησης των ψήφων. Επιπλέον, σε ορισμένες πολιτείες οι ψήφοι δι’ αλληλογραφίας είναι οι τελευταίες που μετρούνται και ανοίγονται, οπότε μπορεί να χρειαστούν μέρες, έως ότου ανακοινωθούν τα τελικά αποτελέσματα.

Το μόνο για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία είναι ότι όλη η υφήλιος θα έχει στραμμένη την προσοχή της στην Αμερική την 3^η Νοεμβρίου και πιθανώς και για μερικές ακόμα ημέρες, αφού το τελικό αποτέλεσμα θα διαμορφώσει την παγκόσμια πολιτική σκήνη τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• What We Know About the Election From Early Voting, The New York Times, https://www.nytimes.com/2020/10/21/us/politics/early-voting-count.html
• How Biden -or Trump- could win 270 electoral votes, VOX, https://www.vox.com/21428915/electoral-college-trump-biden-2020

• US Election 2020: When will we get a result and could it be contested?, BBC, https://www.bbc.com/news/election-us-2020-54096399

• US election 2020: What date is it, how does voting work, and when will we get a result?, The Telegraph, https://www.telegraph.co.uk/news/2020/10/23/2020-election-us-date-when-day-how-voting-work-covid/