Του Άρη Ρεμούνδου,
Το πυρηνικό εργοστάσιο στο Brokdorf, το οποίο βρίσκεται βόρεια του Αμβούργου παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια εδώ και 35 χρόνια, ετοιμάζεται να κλείσει στις 31 Δεκεμβρίου της καινούργιας χρονιάς. Το Βrokdorf αποτελεί ένα χωριό 1000 κατοίκων, οι κάτοικοι του οποίου απασχολούνται σε μεγάλο ποσοστό με την πυρηνική μονάδα της περιοχής. Η γερμανική κυβέρνηση έχει αποφασίσει να κλείσει όλα τα πυρηνικά εργοστάσια στη χώρα δίνοντας προθεσμία μέχρι τα τέλη του 2022. Παράλληλα έχει δεσμευθεί να τερματίσει τη χρήση άνθρακα μέχρι το 2038, παρέχοντας 40 δισεκατομμύρια ευρώ στις περιοχές που βασίζονται στα ανθρακωρυχεία.
Η καγκελάριος Angela Merkel (κάτοχος διδακτορικού στην κβαντική χημεία) μετά την τραγωδία στη Fukushima το 2011, αποφάσισε κυρίως για λόγους ασφαλείας να προχωρήσει σε αυτή την ενέργεια μετά από σχετικό ψήφισμα του κοινοβουλίου. Το αν θα κριθεί πετυχημένη αυτή η πολιτική δε θα αξιολογηθεί με το πέρας της καταληκτικής ημερομηνίας για τα πυρηνικά εργοστάσια στα τέλη του 2022, αλλά το 2038 με την επίτευξη της ανεξαρτητοποίησης και από τον άνθρακα. Μόνο αν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν καλύψει αυτό το κενό μέχρι το 2038 δύναται να χαρακτηριστεί επιτυχημένη.
Αξίζει να σημειωθούν ορισμένα δεδομένα της Ιnternational Energy Agency. Η χρήση του πετρελαίου ως ποσοστό των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών ήταν 53% το 1973 και 35,7% το 2014. Συρρικνώθηκε προς όφελος πρωτίστως της πυρηνικής ενέργειας, δευτερευόντως των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τριτευόντως του φυσικού αερίου. Η χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή από το 1,3% επί της παγκόσμιας ενεργειακής ζήτησης το 1973, πολλαπλασιάστηκε στο 11% το 2004, παραμένοντας σε υψηλά επίπεδα ακόμα και μετά το ατύχημα της Fukushima. Η αύξηση αυτή ωφέλησε κυρίως τη Γαλλία, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας αυξήθηκαν από το 4,6% το 1973 στο 9,5% το 2014. Παρατηρείται, λοιπόν, ότι ο στόχος της Γερμανίας δεν είναι εύκολος, ιδίως αν συμπεριληφθεί το γεγονός ότι η Γερμανία αποτελεί τον έκτο μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας παγκοσμίως. Βέβαια, παρότι εισάγει πάνω από το 50% των ενεργειακών της αναγκών, η συνολική παραγωγή γερμανικής ενέργειας για το πρώτο μισό του 2020 περιέχει 48,7% ανανεώσιμες πηγές ενώ 11,3% πυρηνική και 6,4% άνθρακα.
Επιπρόσθετα, αρμόζει να τονισθούν ορισμένα πλεονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας. Αρχικά, προστατεύει την ποιότητα του αέρα καθώς έχει μηδενικές εκπομπές. Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ΗΠΑ το 2019, λόγω της χρήσης της, αποφεύχθηκαν περισσότερο από 476 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, ανάλογο του να αφαιρούνται 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα από τον δρόμο. Επιπλέον, παράγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, στον λιγότερο δυνατό χώρο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι χρειάζονται πάνω από 3 εκατομμύρια ηλιακά πάνελ για να παράξουν το ίδιο ποσοστό ενέργειας με έναν τυπικό αντιδραστήρα, ο οποίος χρειάζεται περίπου 1 τετραγωνικό μίλι για να λειτουργήσει. Τέλος, τα πυρηνικά καύσιμα είναι συμπυκνωμένα· ενδεικτικά, όλα τα χρησιμοποιημένα πυρηνικά καύσιμα των τελευταίων 60 ετών από τις ΗΠΑ θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε ένα ποδοσφαιρικό γήπεδο.
Οι βασικές ανησυχίες, όμως, γύρω από την πυρηνική ενέργεια συνίστανται γύρω από τα θέματα της ασφάλειας και της διαχείρισης των αποβλήτων. Το ενδεχόμενο ενός μεγάλου ατυχήματος με ανυπολόγιστες συνέπειες δε μπορεί να αποκλειστεί εξ ολοκλήρου. Και μόνο η σκέψη ενός ατυχήματος τύπου Chernobyl είναι εφιαλτική (όπως είδαμε στη τρομερή σειρά του HBO). Δε μπορεί να παραγνωριστεί ακόμη ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες μπορούν να πέσουν στα χέρια τρομοκρατικών ομάδων, όπως αντίστοιχα και η στρατιωτική χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας. Μια Γερμανία με τέτοιο βεβαρημένο ιστορικό, αν διέθετε πυρηνικό οπλοστάσιο θα ήταν ίσως το πιο εφιαλτικό σενάριο. Αναφορικά με τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων, τα οποία κρίνονται ως αρκετά επικίνδυνα, δεν έχει βρεθεί ακόμη οριστικός ασφαλής τρόπος αποθήκευσης τους (κανονικά θάβονται βαθιά μέσα στη γη), αλλά οι επιστήμονες αισιοδοξούν για την εύρεση οριστικής λύσης του προβλήματος (ένα φοβερό σενάριο είναι η αποστολή τους στον ήλιο).
Υπάρχουν κάποιοι σκεπτικοί, λοιπόν, με το πρόγραμμα της Γερμανίας, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ακολουθεί ένα επικίνδυνο μονοπάτι. Η προσήλωση της στις ανανεώσιμες πηγές μπορεί να είναι δυναμική, αλλά θεωρείται ότι υπάρχουν περιορισμοί ως προς την περαιτέρω επέκταση της για λόγους περισσότερο πολιτικούς (αντίδραση πολιτών στα αιολικά πάρκα και στον τρόπο μεταφοράς της ενέργειας), παρά τεχνολογικούς. Επίσης, φοβούνται ότι θα την αποτρέψει από το να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Ήδη ο στόχος της μείωσης κατά 40% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το τέλος του 2020 φαίνεται να μην ευοδώνεται. Παράλληλα, το Πράσινο κόμμα κυρίως και το Χριστιανοδημοκρατικό παραμένουν ένθερμοι υποστηρικτές της αποπυρηνικοποίησης.
Επιλογικά, η Γερμανία φαίνεται να παραμένει πιστή στην πολιτική της αποδέσμευσης από την πυρηνική ενέργεια. Ίσως να πετάει μια τεράστια ευκαιρία, η πυρηνική ενέργεια ίσως αποδειχτεί η πιο ασφαλής και πιο φιλική προς το περιβάλλον. Ίσως ο φόβος προς την πυρηνική ενέργεια να είναι αντίστοιχος προς τον φόβο του αεροπλάνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται περισσότερο να μπούνε σε αεροπλάνο, παρά σε αυτοκίνητο, παρότι το πρώτο είναι πολύ πιο ασφαλές. Και αυτό γιατί σε περίπτωση ατυχήματος σε πυρηνικό αντιδραστήρα ή σε αεροπλάνο παρότι είναι πάρα πολύ λιγότερα, ο αντίκτυπος είναι τεράστιος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το ζήτημα είναι λεπτό και απαιτείται μια ελάχιστη εμπειρογνωμοσύνη και επιστημονικότητα, παράλληλα με το πέρασμα ετών και την τεχνολογική πρόοδο για να οδηγηθούμε σε συμπεράσματα!
