Της Μαρίας Μαλανδράκη,
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι δεκαετίες του ‘60, του ‘70 και του ‘80 αποτέλεσαν το αγκωνάρι του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Τα αντιπολεμικά και φεμινιστικά κινήματα, η σύγκρουση με νόρμες και αρχές παραδοσιακού χαρακτήρα μέσω της σεξουαλικής απελευθέρωσης, της αμφισβήτησης του θεσμού της πατριαρχικής οικογένειας, καθώς και της δυσπιστίας απέναντι στη συμμόρφωση του πολίτη με κάθε τρόπο προς χάριν θέσπισης μιας πολιτειακής συνοχής αποτελούν μονάχα μερικά απο τα παραδείγματα του έντονα κριτικού και ριζοσπαστικού χαρακτήρα αυτών των γενεών.
Φυσικά, σε αυτό το κλίμα, η τέχνη δεν μένει ανεπηρέαστη. O μινιμαλισμός, ο νέο-εξπρεσιονισμός, ο μεταμοντερνισμός, η ψυχεδελική, η ροκ και η πανκ κουλτούρα κάνουν την εμφάνισή τους, αναπληρώνοντας το κενό που άφησε πίσω της η συντηρητική δεκαετία του ‘50. Τέκνα της παραπάνω πολιτισμικής μεταβολής, τα οποία συναντάμε μέχρι σήμερα με τον πιο άμεσο τρόπο -καθώς εξακολουθούν να κάνουν τις εμφανίσεις τους όχι μόνο στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση αλλά και στη συλλογή cd των γονιών μας- ήταν όλα τα μουσικά συγκροτήματα των προαναφερθέντων δεκαετιών, τα οποία αποτέλεσαν -και αποτελούν- το δακτυλικό αποτύπωμα μιας πολιτισμικής μεταβολής της δυτικής κουλτούρας.
Ανάμεσα σε αυτά το κλασικό πλέον συγκρότημα των Pink Floyd, το οποίο έκανε τα πρώτα του βήματα στο Λονδίνο το 1965, θα ξεχωρίσει για το προοδευτικό και ψυχεδελικό ήχο του. Από τα δεκαπέντε άλμπουμ του συγκροτήματος ο δίσκος “The Wall” είναι εκείνος που θα αποτυπώσει με τον καλύτερο τρόπο τις πιο σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού, όπως την απομόνωση, την κατάθλιψη, τη μοναξιά, τα παιδικά και τα ψυχικά τραύματα, καθώς και τη σύγκρουση του ατόμου με τις κοινωνικές επιταγές.
Η γέννηση της ιδέας
Το 1977 το συγκρότημα κάνει την περιοδεία με τίτλο “In the Flesh”, παρουσιάζοντας τον προηγούμενο δίσκο τους “Animals”. Κατά τον μπασίστα, τραγουδιστή και στιχουργό, Roger Waters, η συγκεκριμένη περιοδεία ήταν μια από τις χειρότερες εμπειρίες για το συγκρότημα, καθώς τα στάδια ήταν τόσο μεγάλα που οι περισσότεροι θεατές δεν ήταν σε θέση να δουν ή να ακούσουν και ως εκ τούτου το κοινό δεν έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μουσική που παιζόταν. Έτσι, οι συναυλίες είχαν αποκτήσει περισσότερο τον χαρακτήρα ενός «κοινωνικού θεάματος» όπου μαζευόταν κόσμος, χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ιδιαίτερη σύνδεση ανάμεσα στο συγκρότημα και στους θεατές.
Ένα βράδυ, έπειτα από μια από τις συναυλίες της περιοδείας, ο Waters σε μια συζήτηση με τον φίλο του και μουσικό παραγωγό, Bob Ezrin, εξέφρασε την ψυχική κόπωση που βίωνε από τη συγκεκριμένη κατάσταση, εκφράζοντας την επιθυμία του να απομονωθεί από το κοινό, χτίζοντας έναν τοίχο στη σκηνή, πίσω από τον οποίο θα βρίσκονταν οι θεατές. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα της απομόνωσης, η οποία θα αποτελούσε το κεντρικό θέμα για το επόμενο άλμπουμ με τίτλο “The Wall”.
Το άλμπουμ και η κινηματογραφική απεικόνιση
Το άλμπουμ δημοσιεύτηκε το 1979 και αποτέλεσε μια ροκ όπερα, καθώς όλα τα κομμάτια περιστρέφονταν γύρω από την προσωπική ιστορία ενός φανταστικού χαρακτήρα που ονομαζόταν Pink. Αργότερα, το 1982, ο δίσκος θα αποκτήσει τη μορφή ταινίας με πρωταγωνιστή τον τραγουδιστή Bob Geldof και σκηνοθέτη τον Alan Parker.
Η ταινία παρουσιάζει τη ζωή του Pink κινούμενη σε τρεις χρόνους: στην παιδική του ηλικία, όπου έχασε τον πατέρα του στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγαλώνοντας με την υπερπροστατευτική μητέρα του, στην μετέπειτα ζωή του ως ροκ σταρ, που έρχεται αντιμέτωπος με τον εθισμό στα ναρκωτικά και την κατάθλιψη, και στο παρόν, όπου, έπειτα από ένα διαζύγιο, απομονώνεται όλο και περισσότερο από τον κοινωνικό του περίγυρο, ώσπου οδηγείται στην τρέλα, βυθιζόμενος σε ένα όραμα όπου βλέπει τον εαυτού του ως δικτάτορα σε ένα συλλαλητήριο νεοναζιστικού χαρακτήρα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας παρουσιάζονται όλα τα μικρά «τούβλα» που χτίζουν τον τοίχο πίσω από τον οποίο εγκλωβίζεται ο Pink. Ο θάνατος του πατέρα του, η σχέση με τη μητέρα του, η σχέση με τη γυναίκα του, που ανακαλύπτει πως τον απατούσε, καθώς και ο εθισμός του στα ναρκωτικά τον οδηγούν όχι μόνο σε βίαια ξεσπάσματα θυμού και στην απομόνωση, αλλά και στην ταύτιση του αληθινού κόσμου με οράματα και κατ’ επέκταση στην απόγνωση. Καθώς η σύγχυση κορυφώνεται, οι τύψεις και οι σκέψεις του τον οδηγούν σε ένα όραμα μιας δίκης με κατήγορους όλους τους ανθρώπους που συνέβαλαν στο χτίσιμο του τοίχου έπειτα από την οποία αναγκάζει τον εαυτό του να γκρεμίσει τον τοίχο επιζητώντας βοήθεια. Τις ψυχικές διακυμάνσεις του Pink ακολουθούν όλα τα κομμάτια του δίσκου, των οποίων οι στίχοι εκφράζουν τις σκέψεις του. Τα θέματα που παρουσιάζονται γύρω από τη ζωή του κεντρικού χαρακτήρα καθιστούν τον δίσκο ένα διαχρονικό έργο τέχνης, αφού αποτελούν μια ευρύτερη κριτική γύρω από την αξία που πραγματικά φέρουν οι αρχές και οι ιδέες του δυτικού πολιτισμού (η μητέρα που είναι υπερπροστατευτική, ο πατέρας που θυσιάζεται για την πατρίδα, η σχέση που έχει τελικά η ευτυχία με τον γάμο και με την επαγγελματική επιτυχία).
Αφού πουλήθηκαν πάνω από 24 εκατομμύρια αντίτυπα, το άλμπουμ θεωρείται ένα από τα καλύτερα των Pink Floyd (δεύτερο σε πωλήσεις, μετά τον δίσκο “The Dark Side of the Moon”), ενώ κατατάσσεται στη λίστα με τους 30 πιο αγορασμένους δίσκους του κόσμου. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει 41 χρόνια από τη δημοσίευσή του, η σφραγίδα του συγκεκριμένου δίσκου άφησε το ανεξίτηλο σημάδι της στην ιστορία της μουσικής, υπενθυμίζοντας στις νεότερες γενιές πως οι κοινές αγωνίες και τα πάθη αποτελούν τον συνδετικό κρίκο του παρελθόντος με το παρόν.
ΠΗΓΕΣ
- “Roger Waters: Another crack in the wall | The Sunday Times”. www.thesundaytimes.co.uk. Retrieved 25 December 2015.
- Blake, Mark (2008). Comfortably Numb: The Inside Story of Pink Floyd. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81752-6.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Pink_Floyd_%E2%80%93_The_Wall
