Του Χάρη Πασχαλάκη,
Δεν είναι απαραίτητο να ταξιδέψουμε μέχρι την Αμερική ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που χρησιμοποιεί κινητά τηλέφωνα διαμορφώνει ένα πρότυπο με χαρακτηριστικά ανθρώπου και βλέμμα οθόνης.
Έρευνα που έγινε σε Αμερικανούς πολίτες ηλικίας 18-34 ετών, κατόχους έξυπνων κινητών τηλεφώνων, ήταν αποκαλυπτική για τις συνήθειές τους: το 55% παραδέχθηκε ότι αγγίζει την οθόνη της συσκευής κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Παράλληλα, περισσότερο από το 1/3 των συμμετεχόντων στην έρευνα ανέφερε ότι τσέκαρε διαρκώς το κινητό, ενόσω παρακολουθούσε ταινία στον κινηματογράφο, το 19% έριχνε κλεφτές ματιές στα εισερχόμενα μηνύματα, ενώ παρευρισκόταν στην εκκλησία, και το 33% υποστήριξε πως τελικώς βγήκε ραντεβού… με τη συσκευή του κι όχι με τον σύντροφό του.
Ωστόσο, παρατηρώντας και τους ανθρώπους στους δρόμους της Αθήνας, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε καφετέριες και μπαρ, τα ποσοστά της αμερικανικής δημοσκόπησης δεν μοιάζουν ανοίκεια ως προς τις δικές μας συνήθειες. Το αντίθετο. Mάλιστα, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί πως η αύξηση του αριθμού των χρηστών αποτελεί απότοκο της κρίσης. Έτσι, οι άνθρωποι βυθίζονται ολοένα και περισσότερο στην οθόνη του κινητού τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται το κακό που προκαλούν στον εαυτό τους και τις συνέπειες που αυτό έχει.
Η σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το κινητό του είναι παλιά. Έτσι, έχει επισημανθεί και σχολιαστεί σε μεγάλο βαθμό, συχνά δαιμονοποιώντας το Διαδίκτυο και την ηλεκτρονική «συνομιλία». Έχει αναλυθεί λεπτομερώς η κωδικοποιημένη γλώσσα των μηνυμάτων και έχει προβληματίσει η μετάλλαξη της επικοινωνίας σε μια ταχυμεταφορά σκέψεων και πληροφοριών. Ωστόσο, η πρόσφατη έρευνα φέρνει στην επιφάνεια κάτι ακόμα: τη μερική απουσία του φίλου ή του συντρόφου από το οπτικό πεδίο! Η σχέση μεταξύ των δύο διαμεσολαβείται από το κινητό, όπως σε έναν (όλο και μεγαλύτερο) βαθμό και η επαφή με την πραγματικότητα στα μικρά, απλά και καθημερινά πράγματα. Ο άνθρωπος πλέον χάνεται σε μια οθόνη δίχως να αντιλαμβάνεται τις ώρες που περνούν και τις στιγμές που φεύγουν και δεν επιστρέφουν ποτέ ξανά. Έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του και τους γύρω του, οι φιλίες πλέον έχουν γίνει διαδικτυακές, δεν υπάρχει πραγματική επαφή, ή αν υπάρχει, πλέον είναι ελάχιστη.
Πρόκειται για υπέρμετρη εξάρτηση από την οθόνη του κινητού, για μια μαζική σχεδόν νεύρωση, που στοιχίζει σε τροχαία εξαιτίας της διάσπασης προσοχής (άλλωστε κλάσματα δευτερολέπτου αρκούν γι’ αυτό), που απενεργοποιεί σιγά σιγά τα ανθρώπινα ανακλαστικά σε σχέση με το γύρο περιβάλλον και τα υποκαθιστά με μηχανικές κινήσεις, που διαμορφώνει μια διαφορετική κοινωνία συμπεριφοράς και ενσυναίσθησης. Μια άλλη κοινωνία βιωμάτων και συναισθημάτων. Ανυπόφορη για κάποιους, συναρπαστική για κάποιους άλλους. Ωστόσο, όσο η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, το πρόβλημα αυτό δεν θα πάψει να υφίσταται, αλλά θα διογκώνεται όλο και περισσότερο. Νέες τεχνολογίες, καινούργια μοντέλα κινητών με απίστευτες λειτουργίες και εταιρίες «κολοσσοί» που γνωρίζουν τις απαραίτητες κινήσεις για τη στροφή του καταναλωτή θα ενισχύουν αυτή τη σχέση.
Το ερώτημα που γεννάται δεν είναι άλλο από το πώς θα είναι αυτός ο νέος κόσμος. Το «χειρότερος» είναι η εύκολη απάντηση με τα αξιακά δεδομένα που γνωρίζουμε και υπερασπιζόμαστε. Το «διαφορετικός» είναι η πιο σύνθετη και άβολη. Άλλωστε, η εποχή μας αποστρέφεται τις βεβαιότητες.
