Της Σάντυ Μακκού,
Θέατρο, δραματική τέχνη. Μια τέχνη που ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με ζωντανές παραστάσεις στις οποίες η δράση συνίσταται ακριβώς για να δημιουργήσει μια συνεκτική και σημαντική αίσθηση του δράματος.
Παρόλο που η λέξη θέατρο προέρχεται από το ελληνικό «θεάομαι», η ίδια η παράσταση μπορεί να προσελκύσει είτε στο αυτί είτε στο μάτι, όπως υποδηλώνεται από την προέλευση των όρων «θεατής» (που εμπεριέχει τον όρο «θέα») και «ακροατήριο» (που προέρχεται από το ρήμα «ακούω»). Μερικές φορές η έκκληση είναι έντονα διανοητική, όπως στον Άμλετ του William Shakespeare, αλλά το πνευματικό στοιχείο από μόνο του δεν αποτελεί εγγύηση για το λεγόμενο «καλό θέατρο». Μια καλή απόδοση του Άμλετ, για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί. Επιπλέον, ένας καλός Άμλετ δημιουργεί απαιτήσεις στον θεατή που μπορεί να είναι μεγαλύτερες από αυτές που είναι διατεθειμένος να παρουσιάσει. Η πλήρης συμμετοχή του θεατή αποτελεί ζωτικό στοιχείο στο θέατρο.
Υπάρχει μια διαδεδομένη παρανόηση ότι η τέχνη του θεάτρου μπορεί να συζητηθεί αποκλειστικά ως προς το πνευματικό περιεχόμενο του σεναρίου. Το θέατρο δεν είναι ουσιαστικά λογοτεχνική τέχνη. Για πολλά χρόνια τα έργα Ελλήνων δραματουργών, του Σαίξπηρ και άλλων σημαντικών συγγραφέων ήταν πιο πιθανό να μελετηθούν παρά να εκτελεστούν στο σύνολό τους.
Ο ισχυρότερος αντίκτυπος στο κοινό γίνεται με τη δράση, το τραγούδι και τον χορό, ακολουθούμενο από θέαμα -το πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιούνται αυτές οι δραστηριότητες. Και έτσι, ο θεατής μπορεί να διαπιστώσει ότι η έννοια του κειμένου έχει κάνει την πιο διαρκή εντύπωση, αλλά συγχρόνως η λογοτεχνική αξία του σεναρίου ή το «μήνυμά» του είναι ένα σχετικά μικρό στοιχείο.
Ωστόσο, συχνά θεωρείται ότι η θεατρική εμπειρία μπορεί να εξομοιωθεί, διαβάζοντας το κείμενο ενός έργου. Εν μέρει αυτό είναι αποτέλεσμα της επιρροής των θεατρικών κριτικών, οι οποίοι ως συγγραφείς τείνουν να έχουν λογοτεχνικό προσανατολισμό. Η επιρροή τους ενισχύεται από το γεγονός ότι είναι δύσκολο να γίνει ευρέως διαθέσιμο το σοβαρό θέατρο. Για κάθε άτομο που βλέπει μια σημαντική παραγωγή σε ένα θέατρο, χιλιάδες άλλοι θα το γνωρίσουν μόνο μέσω των κριτικών. Ενώ οι κριτικοί στον κύριο τύπο μπορεί να δώσουν μεγαλύτερη αξιοπιστία σε στοιχεία όπως η υποκριτική και ο χορός, στα πιο σοβαρά περιοδικά μπορεί να ενδιαφέρονται περισσότερο για τις κειμενικές και θεματικές αξίες.
Τέτοιες επιρροές διαφέρουν από χώρα σε χώρα, φυσικά. Στη Νέα Υόρκη, ένας κριτικός μιας εφημερίδας, όπως οι The New York Times, μπορεί να καθορίσει τη μοίρα και το ιστορικό ρεκόρ μιας παραγωγής, διασφαλίζοντας μια επιτυχημένη πορεία ή αναγκάζοντάς το να κλείσει εν μία νυκτί.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η συμβολή του συγγραφέα στη θεατρική εμπειρία είναι ασήμαντη. Το σενάριο ενός έργου είναι το βασικό στοιχείο της θεατρικής παράστασης. Στην περίπτωση πολλών αριστουργημάτων είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Αλλά ακόμη και αυτά τα δραματικά αριστουργήματα απαιτούν τη δημιουργική συνεργασία καλλιτεχνών εκτός του συγγραφέα.
Το δραματικό σενάριο ή το σενάριο του μπαλέτου δεν είναι τίποτα περισσότερο από την πρώτη ύλη από την οποία δημιουργείται η παράσταση. Οι ηθοποιοί, αντί να αντικατοπτρίζουν απλώς μια δημιουργία που έχει ήδη εκφραστεί πλήρως στο σενάριο, δίνουν το σώμα, τη φωνή και τη φαντασία σε αυτό που ήταν μόνο μια σκιερή ένδειξη στο κείμενο. Το κείμενο ενός έργου είναι ασαφές και ατελές σε σχέση με μια πλήρως πραγματοποιημένη παράσταση.
Εν κατακλείδι, η πραγματικά αξέχαστη θεατρική εμπειρία είναι αυτή στην οποία τα διάφορα στοιχεία της παράστασης εντάσσονται σε σκόπιμη αρμονία. Είναι μια παράσταση στην οποία το κείμενο αποκάλυψε τις έννοιες και τις προθέσεις του μέσω επιδέξιας δράσης σε ένα περιβάλλον σχεδιασμένο με το κατάλληλο μέτρο ομορφιάς ή οπτικής επίδρασης.
«Η ποιότητα ενός θεατρικού έργου είναι η ποιότητα των ιδεών του»
Τζωρτζ Μπέρνταρντ Σω
