Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Η ρήτρα της αξιοκρατίας αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Η γραφειοκρατία του Max Weber ως κινητήριος μοχλός της κρατικής εξουσίας, βρίσκει τις σύγχρονες απολήξεις της στο «θηρίο» που ονομάζεται Δημόσια Διοίκηση, η οποία αποσκοπεί τόσο στην υλοποίηση των δημοσίων πολιτικών όσο και στην εξυπηρέτηση και ικανοποίηση των αιτημάτων των πολιτών.
Αρμό σε αυτή τη σύνθετη αποστολή συνιστά το ανθρώπινο δυναμικό της, το οποίο παρόλο που δεσμεύεται νομικά ως προς τη δράση του, εντούτοις οφείλει να διακατέχεται από τις κατάλληλες ικανότητες και δεξιότητες, ώστε να φέρει εις πέρας το έργο του με αποτελεσματικότητα. Ακριβώς αυτή η τελευταία πτυχή επιφέρει το πέρασμα από τη νομικιστική προσέγγιση της Δημόσιας Διοίκησης στο επονομαζόμενο New Public Management, ώστε ο κρατικός μηχανισμός να ενσωματώνει στον πυρήνα του, όχι μόνο τη νομιμότητα, αλλά και την αποτελεσματικότητα, για να καθίσταται δυνατή η εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Σε θεσμικό επίπεδο, για πρώτη φορά στην ιστορία της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, με το Ν. 2190/1994 ή αλλιώς με το «νόμο Πεπονή» συγκροτήθηκε το θεσμικό όργανο, το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού, έχοντας τη μορφή της Ανεξάρτητης Αρχής, που θα διασφάλιζε με πλήρεις συνθήκες αντικειμενικότητας, διαφάνειας, δημοσιότητας, αξιοκρατίας και κρατικής-κομματικής ουδετερότητας την εξασφάλιση παροχής ίσων ευκαιριών σε όλους τους πολίτες για την πρόσληψή τους στον δημόσιο τομέα.
Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι είτε στην περίπτωση του συστήματος εισαγωγής με γραπτό διαγωνισμό είτε με το σύστημα της απλής μοριοδότησης που προκύπτει από ένα σύνολο τυπικών προσόντων και κοινωνικών κριτηρίων για την κάλυψη θέσεων τακτικού προσωπικού, παρόλο που διενεργούνται εντός των νόμιμων πλαισίων, ο δημόσιος τομέας έχει στελεχωθεί από ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο παρουσιάζει ελλείμματα έως και ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων του, τα οποία δεν ανιχνεύθηκαν επιτυχώς στο στάδιο της πρόσληψης.
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός, όπως προέκυψε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις αρχές του Σεπτεμβρίου, στοχεύει στην τοποθέτηση «του κατάλληλου ανθρώπου στην κατάλληλη θέση», το οποίο άλλωστε εμπεριέχεται στην ερμηνευτική προσέγγιση της αξιοκρατίας, αλλά και στον εκσυγχρονισμό του θεσμού με την ψηφιοποίηση των απαιτούμενων διαδικασιών μέσω του Συστήματος Διαλειτουργικότητας των εμπλεκόμενων φορέων. Με νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών, που αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή στο προσεχές δίμηνο αλλά και να εφαρμοστεί ως νέα ρύθμιση στις αρχές του 2022, προβλέπονται η καθιέρωση και η διεξαγωγή ετήσιου γραπτού διαγωνισμού στα πρότυπα των πανελλαδικών εξετάσεων, ο οποίος θα διακρίνεται στα πεδία των Γνώσεων, των Δεξιοτήτων και της Προσωπικότητας. Αναλυτικότερα, η πρώτη κατηγορία θα αφορά στην αξιολόγηση του γνωστικού πεδίου των ενδιαφερομένων, απομακρυνόμενη από την απλή λογική της κατάθεσης εγγράφων που πιστοποιούν τα τυπικά προσόντα. Κρίνοντας ουσιαστικά το γνωστικό τους υπόβαθρο ανάλογα με τις απαιτήσεις της προς κάλυψη θέσης, αλλά και μέσω των τεστ δεξιοτήτων και προσωπικότητας, θα μπορούν να αποτιμηθούν οι αναλυτικές και επαγωγικές τους ικανότητες, αλλά και να αξιολογηθεί το επαγγελματικό και συναισθηματικό τους προφίλ.
Αναμένεται, λοιπόν, να κριθεί από την εφαρμογή του νέου συστήματος εισαγωγής στον δημόσιο τομέα, εάν ο προτεινόμενος τρόπος εντοπισμού της καταλληλότητας των υποψηφίων δύναται να ανιχνεύσει τις πραγματικές τους ικανότητες, ώστε η αρχή της χρηστής διοίκησης να επιφέρει πρακτικά αποτελέσματα για τους πολίτες και τη δημοκρατία που θα περιορίζουν τις γραφειοκρατικές παθογένειες.
ΠΗΓΕΣ
- Σπανού, Κ. (2000). Διοίκηση, Πολίτες και Δημοκρατία, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
- Ο Θεσμός του ΑΣΕΠ και η συμβολή του στη Δημόσια Διοίκηση, Διαθέσιμο εδώ
- Μακρυδημήτρης, Α. (2013). Διοικητική Επιστήμη ΙΙ Προσεγγίσεις στη Θεωρία των Οργανώσεων Ε’ έκδοση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάκκουλα
-
Χόνδρος, Δ. (2020). Πώς θα γίνονται οι προσλήψεις στο Δημόσιο με το νέο ΑΣΕΠ, Αθήνα: Το Βήμα της Κυριακής. Διαθέσιμο εδώ
