Της Άννας-Μαρίας Μακρή,
Η Ευρώπη κάνει τα πρώτα βήματα επιστροφής της σε μια νέα κανονικότητα, υπό το φόντο της πανδημίας. Οι αριθμοί των μολύνσεων από τον κορωνοϊό στην Ευρώπη σίγουρα μας δίνουν μια εικόνα έκρηξης της επιδημιολογικής κατάστασης, με τους επιστήμονες να παρουσιάζουν διαφορετικές θέσεις για το κατά πόσο η όξυνση αυτή αποτελεί το δεύτερο κύμα κορωνοϊού στην Ευρώπη ή είναι μια επέκταση του πρώτου κύματος.
Επίκεντρο της έξαρσης, με την καταγραφή του μεγαλύτερου προβλήματος από το υποφαινόμενο δεύτερο κύμα, φαίνεται να είναι η Ισπανία, η οποία συνδυάζει μεγάλες απώλειες από το πρώτο κύμα και ταχύτατη επιδείνωση της κατάστασης στο δεύτερο. Στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο οι αριθμοί είναι εξίσου τρομακτικοί καθημερινά. Στη Γερμανία από την άλλη, παρόλο που ως χώρα ξεχώριζε με θετικές επιδόσεις σε σχέση με τα άλλα κράτη της Ευρώπης -με τα κρούσματα καθημερινά να παρουσιάζουν σταθερό ή και πτωτικό αριθμό- η ανατρεπτική αύξηση των κρουσμάτων αλλάζει τα δεδομένα, αποδεικνύοντας πως ο ιός έχει τη δύναμη να αλλάζει τα δεδομένα μέσα σε λίγες μόνο ώρες.
Η Γηραιά Ήπειρος καθημερινά σημειώνει ρεκόρ νέων μολύνσεων, με τις ΜΕΘ να γεμίζουν ασφυκτικά και τα συστήματα υγείας των χωρών να πιέζονται. Ποια στοιχεία, όμως, είναι αυτά που συνιστούν αυτό το επιδημιολογικό κοκτέιλ; Αρχικά, βαδίζοντας προς τον χειμώνα, η πτώση της θερμοκρασίας συνεπάγεται αύξηση του συνωστισμού από τη στιγμή που ο καλός καιρός παύει να είναι σύμμαχος. Η κοινωνική κόπωση, από το προηγούμενο διάστημα των σκληρών περιοριστικών μέτρων, οι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού και η πίεση που δέχονται τα συστήματα υγείας μετά από χρόνια λιτότητας, περικοπών και υποστελέχωσης αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους βλέπουμε τον ιό να αναζωπυρώνεται, μετά από τη μικρή αποκλιμάκωση τους θερινούς μήνες.
Υγεία vs οικονομία:
Παρατηρώντας, λοιπόν, την αυξητική τάση σχεδόν πανευρωπαϊκά του αριθμού των νέων μολύνσεων, παρατηρούμε εξίσου πως το lockdown παύει να αποτελεί πρώτη επιλογή στη λίστα των σωτήριων για των κορωνοϊό μέτρων, σε μια Ευρώπη που το υγειονομικό της σύστημα στενάζει. Ενιαία στάση λοιπόν, άτυπα φαίνεται να κρατά η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά το επίμαχο ζήτημα του lockdown, σε μία φάση που τα κράτη μέλη της βρίσκονται αντιμέτωπα με κομβικά διλλήματα όπως: lockdown ή διάσωση της οικονομίας, ενίσχυση του συστήματος υγείας ή μέτρα αμφίβολης αποδοτικότητας.
Τα νέα δεδομένα, μαρτυρούν μια κατάσταση που μοιάζει να είναι εκτός ελέγχου με τις κυβερνήσεις να εγκλωβίζονται στο δίλημμα του lockdown και των προτεραιοτήτων υγεία ή οικονομία. Άρα, ο έλεγχος αν χαθεί θα χαθεί απόλυτα «ελεγχόμενα», τη στιγμή που τα δεδομένα είναι ορατά και οι τρόποι αντιμετώπισης απλωμένοι μπροστά μας. Ο ιός για την Ευρώπη έπαψε να είναι αόρατος, είναι πλήρως εμφανής, αποτυπώνεται καθημερινά με τους χιλιάδες θανάτους, είναι ορατός αυτός και οι βαρύτατες συνέπειές του στην Ευρωπαϊκή κοινότητα.
Δεύτερο κύμα αντιδράσεων
Σε όλη την Ευρώπη συναντάμε διαμαρτυρίες των πολιτών, με αντικείμενο την πολιτική που ακολουθείται και τις βαρύτατες για τον κόσμο συνέπειες της πανδημίας. Οι διαμαρτυρίες έχουν δύο πρόσημα. Από τη μία, οι αρνητές της ύπαρξης του ιού και από την άλλη, όλοι όσοι βλέπουν μέσα σε μια κατάσταση πρωτοφανούς κρίσης τα δικαιώματά τους να καταστρατηγούνται στο όνομα της «προστασίας» για τον ιό. Η δυσαρέσκεια αυτή των πολιτών, όσων αποδέχονται την ύπαρξη του ιού, όσων αντιλαμβάνονται το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης, αλλά και τα όριά του, έχει συγκεκριμένη οικονομική και κοινωνική βάση. Ο ιός, αυτόματα μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, τη στιγμή που κοινωνικοοικονομικές συνέπειες έρχονται πιο γρήγορα στο προσκήνιο και απειλούν τους πολίτες με το ενδεχόμενο του επαγγελματικού και οικονομικού περιθωρίου, δείγματα που προοικονομούν βαρύτατες οικονομικές συνέπειες, που θα θυμίζουν την εποχή της κρίσης, στην πιο σκληρή εκδοχή της.
Τα βήματα της Ευρώπης
Το δεύτερο αυτό κύμα λοιπόν, ή σύμφωνα με την άλλη τοποθέτηση, η παράταση της κρίσης της πανδημίας στην Ευρώπη, άλλοτε με αυξητική τάση και άλλοτε με πτωτική μας φέρνει αντιμέτωπους εξίσου με την παράταση των λαθών και των αδυναμιών της διαχείρισης της. Στόχος των κυβερνήσεων στην παρούσα φάση είναι η επίλυση μια περίπλοκής εξίσωσης: να αποφευχθεί ο μεγάλος αριθμός θανάτων, με τη μικρότερη δυνατή διατάραξη της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Το μοντέλο μέτρων που φαίνεται να εφαρμόζεται από την Ευρώπη, με σκοπό ακριβώς την αποφυγή ενός γενικευμένου lockdown, και ακόμα πιο συγκεκριμένα, την αποφυγή μιας καταστροφικής για την κοινωνία και την οικονομία επιλογής, χαρακτηρίζεται από τοπικά lockdown σε περιοχές με κακή επιδημιολογική εικόνα, από τη γενικευμένη χρήση μάσκας ακόμα και σε εξωτερικούς χώρους, από τη μείωση του ωραρίου λειτουργίας της εστίασης ή το κλείσιμό της και συλλήβδην μέτρα που επιβεβαιώνουν τη θέση της οικονομίας στην ατζέντα των πολιτικών σε επίπεδο Ε.Ε.
Όπως όλα δείχνουν, η πανδημία του κορωνοϊού θα μας συντροφεύει για αρκετό διάστημα. Μια ακόμα δοκιμασία για την Ευρώπη σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, μια δοκιμασία για όλους τους πολίτες της Ευρώπης που κουβαλάνε στη πλάτη τους το αίσθημα της ατομικής ευθύνης και καλούνται να σώσουν την κατάσταση. Μιλώντας για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, έως όλους όσους παλεύουν να επιβιώσουν μέσα στα «χαρακώματα» της πανδημίας. Ζωτικής ανάγκης από εδώ και πέρα, μια ολοκληρωμένη στρατηγική επιβίωσης των κρατών μελών σε αυτή την δύσκολη συγκυρία. Η Ευρώπη οφείλει να θωρακιστεί απέναντι στον ιό, να προστατεύσει τους Ευρωπαίους πολίτες και να χαράξει μια ενιαία πολιτική με σοβαρούς όρους.
