Του Απόλλωνα-Δαμιανού Κικίδη,
Στη Ρώμη υπήρχαν αρκετά «κολλέγια» ιερέων αφιερωμένα σε έναν ή παραπάνω θεούς. Αυτά είχαν υποχρέωση να επιβλέπουν αρκετά δημόσια έργα και συμβάντα. Οι Ποντίφικες έφτιαχναν τα ημερολόγια και οι μάντεις διερμήνευαν τον λόγο των θεών. Από τα πιο δημοφιλή κολλέγια, όμως, ήταν της Vesta ή στα ελληνικά Εστία, προστάτιδα των Ρωμαίων πολιτών. Η γιορτή προς τιμή της ήταν τα Vestalia (7-15 Ιουνίου).
Οι Vestal Virgins (Εστιάδες παρθένες) ήταν υπεύθυνες να προσέχουν και να κρατάνε ζωντανή την ιερή φλόγα στον ναό της Εστίας στο Forum Romanorum στη Ρώμη. Τον ναό τον έκτισε ο δεύτερος μυθικός βασιλιάς της Ρώμης, ο Numa, στον οποίο αποδίδεται η πλειοψηφία των θρησκευτικών θεσμών της πόλης τους, όπως ο ναός του Janus, ο θεσμός του Pontifex Maximus, ο flamen του Quirinus, αλλά και οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος. Έφερε τις Εστιάδες από την Alba Longa στη Ρώμη.
Ως παρθένες επιλέγονταν κορίτσια από 6 έως 10 χρονών από οικογένειες και με τους δύο γονείς ζωντανούς. Υπηρετούσαν για 30 χρόνια, τα πρώτα 10 εκπαιδεύονταν, τα επόμενα 10 εκτελούσαν τα καθήκοντα της ιέρειας και τα τελευταία 10 εκπαίδευαν νέες ιέρειες. Μετά από αυτά τα χρόνια μπορούσαν να παντρευτούν και να αλλάξουν όπως θέλουν τον τρόπο ζωής τους, αλλά αυτό ήταν υπερβολικά σπάνιο. Ο γάμος αυτός, όμως, έφερνε μεγάλη τιμή στον άντρα τους.
Με βάση τον Πλούταρχο στην αρχή ήταν 4 ιέρειες μέχρι που ο Servius Tullius, ο έκτος μυθικός βασιλιάς της πόλης, πρόσθεσε άλλες δύο. Μείνανε έξι μέχρι και το τέλος της λειτουργίας του ιερατείου αυτού. Το Κολλέγιο της Vesta είχε συνολικά 18 μέλη, με μόνο 6 από αυτά να ασκούν τον ρόλο της ιέρειας την κάθε χρονική στιγμή. Τα μέλη έπρεπε να μην έχουν κάποια σωματική ή νοητική αναπηρία και να προέρχονται από οικογένειες πατρικίων. Θεωρούνταν μέγιστη τιμή για την κάθε οικογένεια κάποιο μέλος της να είναι Εστιάδα. Σύμφωνα με τον Αμβρόσιο στα τελευταία χρόνια της ύπαρξης των Εστιάδων φαίνεται να είναι 7 οι ιέρειες.
Από όλες τις υποψήφιες ιέρειες αποφασίζονταν 20, από τις οποίες θα επέλεγαν με κλήρωση την επόμενη Εστιάδα. Τότε ο Ποντίφικας θα έπιανε το κορίτσι από το χέρι, θα της έλεγε: “I take you, Amata, to be a Vestal priestess, who will carry out sacred rites which it is the law for a Vestal priestess to perform on behalf of the Roman people, on the same terms as her who was a Vestal on the best terms”. Τότε θα την απομάκρυνε από τους γονείς της μέχρι τον χώρο κατοικίας των ιέρειων.
Εκτός από τη συντήρηση της Ιερής Φλόγας, οι παρθένες ήταν υπεύθυνες για τα μυστήρια της Θεάς Εστίας. Ο Κικέρωνας υποστηρίζει πως οι Εστιάδες ήταν υπεύθυνες για την διατήρηση της επαφής των ανθρώπων με τους θεούς.
Ήταν οι μόνες γυναίκες με το λειτούργημα της ιέρειας στο ρωμαϊκό θρησκευτικό σύστημα. Η αρχηγός των Εστιάδων ήταν η Virgo Vestalis Maxima, υπό την άμεση εξουσία του Pontifex Maximus. Η αρχιέρεια συμμετείχε και στο συμβούλιο των Ποντίφικων. Είχε επίσης δική της έδρα, ενώ οι άλλες σημαντικές γυναίκες με ιερατικό ρόλο, η Flaminica Dialis και η Regina Sacrorum, τελετουργούσαν στην έδρα των αντρών τους.
Οι Εστιάδες κατείχαν πολλά δικαιώματα συγκριτικά με τις συνηθισμένες Ρωμαίες γυναίκες. Δεν ήταν υποκείμενες στην εξουσία του πατέρα τους (pater potestas). Ήταν ελεύθερες να χειριστούν μόνες τους τα θέματά τους, να υπογράφουν μόνες σε συμβόλαια, όπως και να φτιάχνουν δικές τους διαθήκες. Μετακινούνταν στην πόλη με άμαξα και είχαν ειδικές μπροστινές θέσεις στα διάφορα παιχνίδια, ενώ συνήθως οι γυναίκες κάθονταν στις πίσω θέσεις. Πίστευαν πως προστατεύονταν από τους θεούς και θα τιμωρούταν όποιος έχυνε αίμα Εστιάδας. Θεωρούνταν τόσο ιερές που, αν κάποιος θανατοποινίτης τις συναντούσε τυχαία στον δρόμο όπως πήγαινε να εκτελεστεί, αυτόματα θα του δινόταν χάρη.
Ανάμεσα στα πολλά προνόμιά τους, όμως, αντιμετώπιζαν και πολύ σκληρές τιμωρίες. Αν έσβηνε η φλόγα, η Εστιάδα, υπεύθυνη για αυτή, θα τιμωρούταν με ξυλοκόπημα πίσω από μια κουρτίνα. Σε περίπτωση που έχανε την παρθενιά της σκόπιμα, θα την έθαβαν ζωντανή, ώστε να μην χύσουν το αίμα της. Ακόμα θα της είχαν και φαγητό στον τάφο της, ώστε να μην θεωρείται πως τάφηκε ζωντανή, καθώς αυτό απαγορευόταν στα εδάφη της πόλης. Αυτή η τιμωρία γινόταν στο Campus Sceleris, λίγο έξω από το Servian Wall. Ο εραστής τους θα μαστιγωνόταν έως θανάτου στο Comitium. Βέβαια, αυτό θεωρούταν ένα σπάνιο γεγονός, που έφερε κακούς οιωνούς.
Με την αλλαγή στην Αυτοκρατορία, όταν ο Αυτοκράτορας υιοθέτησε τον ρόλο και του Μέγιστου Ποντίφικα, ο Αύγουστος πρόσφερε κομμάτι της δημόσιας κατοικίας του Ποντίφικα στις Εστιάδες, φτιάχνοντας νέο ιερό στην Vesta, ώστε να συνδυαστεί η φωτιά της με την αυτοκρατορική κατοικία.
Οι Εστιάδες σταμάτησαν να λειτουργούν από το 391 μ.Χ., όταν άρχισαν οι διωγμοί των παγανιστών από τον Θεοδόσιο, που απαγόρευσε την παγανιστική θρησκεία. Τότε έσβησε και η Ιερή Φλόγα, που θεωρούνταν ότι θα έσβηνε όταν θα έπεφτε η πόλη. Τρία χρόνια μετά παραιτήθηκε και η τελευταία αρχιέρεια της Εστίας. Η Ρώμη όντως έπεσε λίγα χρόνια μετά, το 410 μ.Χ., από τους Βησιγότθους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Livy, Ab urbe condita, Liber 1.19-20
- Πλούταρχος, Παράλληλοι Βίοι, Βίος του Numa Pompilius, 9-10.5
- Ovid, Fasti 4
- Aulus Gellius, Attic Nights 1.12
- Marcus Tullius Cicero, Pro Fonteio
- Cornelius Tacitus, Annales II. 86. 1-2
- Αμβρόσιος, Γράμμα 17, 18
- Pliny the Elder, The Natural History
- Suetonius Tranquillus, Divus Julius
- Ζώσιμος, Ιστορία Νέα, 5.163
- Διονύσιος Αλικαρνασσεύς, Ρωμαϊκή Αρχαιολογία, 1.38
- Sir William Smith, A school dictionary of Greek and Roman antiquities abridged from the larger dictionary, Harper & Brothers Publishers, new York, 1846, σελ: 352-354
- https://www.unrv.com/religion.php
- https://www.unrv.com/culture/vestal-virgins.php
- https://www.britannica.com/topic/Vestal-Virgins
- https://www.britannica.com/topic/Vesta-Roman-goddess
- https://thelassicist.wordpress.com/2018/04/10/the-cult-of-vesta/
- https://sights.seindal.dk/italy/rome/forum-romanum/house-of-the-vestal-virgins/
