Καμπότζη, Ανατολικό Τιμόρ και Ινδονησία: οι δράσεις του ΟΗΕ στην πορεία των ετών

Της Μάγδας Τσόχα,

Τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία αισίως εορτάζουν, τη φετινή χρονιά, το 75^ο έτος ύπαρξής τους, έχουν αναμφίβολα επηρεάσει -είτε με θετική είτε με αρνητική χροιά- ποικιλοτρόπως τον κόσμο γύρω μας και τον τρόπο που αυτός λειτουργεί, καθώς, από την αρχή έως και σήμερα, η δράση τους έχει υπάρξει σχεδόν απόλυτα άμεση στην καταπολέμηση εχθροπραξιών και γενικότερων αντιπαραθέσεων αναμεταξύ κρατών. Ενδεχομένως, σε πολλές περιπτώσεις, τα αντανακλαστικά τους να τους πρόδωσαν και τα αποτελέσματα να μην ήταν τα θεμιτά, αναμφίβολα, ωστόσο, δε μπορεί να αμφισβητηθεί ο εξαιρετικός στόχος πίσω από την ίδρυση της δημιουργίας του Οργανισμού και τα οφέλη του.

Η περίπτωση της Καμπότζης

Το βασίλειο της Καμπότζης βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Ασία, με πρωτεύουσα το Πνομ Πεν. Η Καμπότζη απέκτησε την ιδιότητα κράτους- μέλους των Ηνωμένων Εθνών το 1955, ενώ, προηγουμένως, από το 1951, ήταν και μέλος της UNESCO, με δική της Εθνική Επιτροπή. Το 1952, ξεκίνησε και η παροχή βοήθειας από τον ΟΗΕ προς τη χώρα, μέσω του Οργανισμού UNICEF, κι έπειτα, παρασχέθηκε και υλική βοήθεια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Περί τη δεκαετία του 1970, κατά τη διάρκεια μιας «έντονης» πολιτικής ζωής της χώρας και με τα ακόλουθα γεγονότα της εισβολής στην Καμπότζη από τις Η.Π.Α. και Το Βιετνάμ, αλλά και την άνοδο και γενοκτονία των Ερυθρών Χμερ, ο Οργανισμός έδρασε σημαντικά στη χώρα. Οι προσπάθειες του Κομμουνιστικού Κόμματος για κοινωνική επανάσταση οδήγησαν το λαό σε εξαθλίωση, λιμό και κακουχίες. Οι ξένες πρεσβείες, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, σφραγίστηκαν, οι τράπεζες, τα σχολεία, τα νοσοκομεία και κάθε είδους δημόσιες υπηρεσίες έκλεισαν και όλοι οι θρησκευτικοί ναοί λεηλατήθηκαν βάναυσα. Οι ένοχοι μεταφέρονται στη φυλακή και, το 2010, καταδικάζονται από το Ειδικό Δικαστήριο του ΟΗΕ σε ισόβια δεσμά, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Το 2014, δύο ηγέτες των Ερυθρών Χμερ, οι Νούον Τσέα και Χεϊού Σαμφάν, καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη από δικαστήριο του ΟΗΕ, το οποίο τους έκρινε ένοχους για εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας και υπεύθυνους για το θάνατο περίπου 2 εκατομμυρίων Καμποτζιανών.

Τη δεκαετία του 1980, οπότε και ιδρύθηκε επίσημα η επιχείρηση «Μετώπου Ανακούφισης» των Ηνωμένων Εθνών – (United Nations Border Relief Operation, UNBRO), δόθηκε βοήθεια στη χώρα, κατά βάση ανθρωπιστική, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των συνόρων μεταξύ Καμπότζης και Ταϋλάνδης.

Τον Ιανουάριο του 1990, τα 5 μόνιμα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας κάλεσαν έκτακτη συνέλευση, στην οποία πραγματεύτηκαν τα ζητήματα ειρήνης της χώρας, με στόχο την απόλυτη διευθέτηση των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο 1975-1979. Μετά το 1991, η χώρα υπέγραψε και τη Συμφωνία των Παρισίων, κατέπαυσε παντοτινά τα πυρά και προετοίμασε το έδαφος για μια νέα πολιτική σκηνή, μέσω εκλογών. Ακόμη, η τήρηση της υπογεγραμμένης συμφωνίας παρακολουθήθηκε από τον ΟΗΕ, συγκεκριμένα από το United Nations Transitional Authority in Cambodia, από το Μάρτιο του 1992 έως το Σεπτέμβρη του 1993, μέχρι την ορκωμοσία της νέας δημοκρατικά εκλεγμένης βασιλικής κυβέρνησης.

Από τον 20^ο αιώνα κι έπειτα, η βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών «ξέφυγε» από τη διευθέτηση πολεμικών συρράξεων και αντικαταστάθηκε από αναδόμηση της χώρας, τόσο σε υποδομές, όσο και ως προς το δημοκρατικό πολίτευμα.

Η περίπτωση του Ανατολικού Τιμόρ

Η Λαϊκή Δημοκρατία του Ανατολικού Τιμόρ αποτελεί νησιωτική χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, με πρωτεύουσα το Ντίλι. Αργότερα, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες δύο, από το 1960, η χώρα είχε κάποια ανάμειξη με τον ΟΗΕ, καθώς η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού προσέθεσε τότε το Τιμόρ στις αυτόνομες, αυτοδιοικούμενες περιοχές, παρά το γεγονός ότι θεωρείτο ακόμα «αποικία» των Πορτογάλων.

Το 1974, η κυβέρνηση της Πορτογαλίας αλλάζει και, επομένως, αναγνωρίζει τα αιτήματα του ΟΗΕ, τα οποία αφορούσαν στην ανακήρυξη της χώρας σε αυτόνομη κι αυτοδιοικούμενη, κηρύττοντας, έτσι, κατά κάποιο τρόπο την ανεξαρτησία της. Έναν χρόνο αργότερα, το 1975, η διάσπαση του λαού έγινε εμφανής, καθώς άλλοι τάχθηκαν υπέρ της ανεξαρτησίας από την Πορτογαλία και άλλοι υπέρ της προσάρτησης στην Ινδονησία. Μετά την επίσημη απόσυρση της Πορτογαλίας, η Ινδονησία εισβάλλει στο κράτος.

Το 1976, η Ινδονησία επιχειρεί και προσαρτεί το Ανατολικό Τιμόρ ως δική της επαρχία, την 27^η, συνολικά. Η αναγνώρισή της από τον ΟΗΕ δεν έγινε ποτέ. Έως και το 1998, προσπάθειες από τα Ηνωμένα Έθνη καταβάλλονταν, ώστε να λυθεί το ζήτημα, με επίκληση συνελεύσεων, αλλά και παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Από το 1999 έως και την 20^η Μαΐου του 2002, οπότε και το Ανατολικό Τιμόρ «κέρδισε» την ανεξαρτησία του, μεσολάβησαν πολλά γεγονότα. Τα σημαντικότερα εξ αυτών, σε συνάρτηση με τον ΟΗΕ, ήταν η ίδρυση του UNAMET, για την επίλυση του ζητήματος, τον Αύγουστο του 1999, οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου, η παροχή στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στο Ανατολικό και Δυτικό Τιμόρ, λόγω ξεσπάσματος διαμάχης, η καταδίκη 17 στρατιωτικών κινημάτων των στρατευμάτων της Ινδονησίας για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και οι επίσημες -νόμιμες πλέον- εκλογές της χώρας.

Η περίπτωση της Ινδονησίας

Στις 28 Σεπτεμβρίου του 1950, η Ινδονησία, η μεγαλύτερη νησιωτική χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, με πρωτεύουσα τη Τζακάρτα, έγινε το 60^ο κράτος-μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Βασικά προβλήματα της χώρας ήταν, φυσικά, τα αποικιοκρατικά κατάλοιπα και οι καταστροφικές συνέπειες της πενίας και του λιμού, που εξάντλησαν σημαντικά τη χώρα.

Ως προς τη σχέση της με τον ΟΗΕ, η Ινδονησία έχει επιδείξει το καλύτερο της πρόσωπο, εγκαθιδρύοντας και πρωτοπορώντας με το Bandung Conference of Asian-African States. Υπηρέτησε, ακόμη, ως μέλος για πρώτη φορά στο Συμβούλιο Ασφαλείας τις χρονιές 1975- 1976. Υπηρέτησε και ως επικεφαλής της Ομάδας 77, το 1998.

Λίγο πιο πρόσφατα, επέβλεπε τις διαδικασίες του συνεδρίου των Ηνωμένων Εθνών στο Μπαλί, το Δεκέμβρη του 2007. Θεωρείται από τον ίδιο τον ΟΗΕ μια χώρα που έχει σημειώσει εξαιρετική πρόοδο, με πολύ ευσυνείδητους πολίτες, ειδικά σε περιβαλλοντολογικά ζητήματα.

Το 1963, η Ασφάλεια του ΟΗΕ επέβλεπε την ομαλή μετάβαση του Δυτικού Ιριάν, Παπούα Νέα Γουινέα από τον ολλανδικό στον ινδονησιακό νόμο. Σε γενικές γραμμές, μεγάλο μέρος της παρέμβασης του ΟΗΕ στην Ινδονησία καλύπτεται από όσα έχουν γραφεί για το Ανατολικό Τιμόρ.

Αξιοσημείωτο είναι, ωστόσο, πως το 1965, η Ινδονησία, ως απάντηση στην κήρυξη της Μαλαισίας ως μη μόνιμου κράτους-μέλους του ΟΗΕ και εξαιτίας των διαφορών τους, ζήτησε να αποσυρθεί από τον Οργανισμό, το οποίο, τελικά, δεν έκανε ποτέ, αλλά περισσότερο το ανακοίνωσε σαν κίνηση διαμαρτυρίας.

Ενδεικτικές Πηγές

• Peacekeeping.un.org. (n.d.). The United Nations and East Timor – A chronicle. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/en/mission/past/etimor/Untaetchrono.html
• Peacekeeping.un.org. (n.d.). Timeline of UN Peacekeeping, Case of Indonesia. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/en/indonesia
• Permanent Mission Of The Republic Of Indonesia To The United Nations. (n.d.). Indonesia and the United Nations. Διαθέσιμο σε: https://kemlu.go.id/newyork-un/en/pages/indonesia___the_united_nations_/1002/etc-menu
• United Nations. (n.d.). Cambodia. Διαθέσιμο σε: https://cambodia.un.org/en/about/about-the-un