Του Μιχάλη Τιάκα,
«Το μέλλον της Γερμανίας βρίσκεται σε μια γενική ειρηνική τάξη που ενώνει τους λαούς και τα έθνη της ηπείρου με μια ελευθερία που όλοι μπορούμε να απολαύσουμε. Αυτό που η ευρωπαϊκή διάσταση σημαίνει για εμάς είναι η εθνική ενότητα και η ευρωπαϊκή ενοποίηση».
Αυτά ήταν τα λόγια του Γερμανού καγκελάριου, Helmut Kohl, στην ιστορική ομιλία του στη Δρέσδη, λίγες ώρες προτού πέσει το τείχος του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1989. Οι μήνες που ακολούθησαν αποτέλεσαν τομή στη σύγχρονη γερμανική και ευρωπαϊκή ιστορία, αφού ένα έθνος 80 εκατομμυρίων ανθρώπων επανενώθηκε μετά από τέσσερις δεκαετίες. Η επανένωση της Γερμανίας τον Οκτώβριο του 1990 χαρακτηρίστηκε ως θρίαμβος της δημοκρατίας και εγγύηση της πολιτικής σταθερότητας.
Μέχρι τις μέρες μας, τριάντα χρόνια μετά, η Γερμανία ως σύνολο παρέμεινε σταθερή και ρεαλιστική. Πρωταγωνίστησε στην επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την ανατολή, αλλά και στη δημιουργία του κοινού νομίσματος. Μέσω του ηγετικού της ρόλου, τροφοδότησε μια σταθερή οικονομική ανάπτυξη σε όλη την Ευρώπη. Παρ’ όλα αυτά, όταν η περίοδος των παχειών αγελάδων παρήλθε και η Ένωση αντίκρυσε τον κίνδυνο της αποδόμησης, η στάση της Γερμανίας απέκλινε από το πνεύμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι πολιτικές της χαρακτηρίστηκαν περισσότερο από αδράνεια παρά από ηγετική αυτοπεποίθηση.
Η κρίση χρέους του 2010 αντιμετωπίστηκε ως ένα σύνολο επιμέρους εθνικών κρίσεων για το οποίο υπεύθυνες, σύμφωνα με την Γερμανία, ήταν οι δημοσιονομικά ασυγκράτητες χώρες του νότου. Η λιτότητα που επιβλήθηκε, έκτοτε, ξεπέρασε τις οικονομικές και απέκτησε, κυρίως, πολιτικές σκοπιμότητες. Τελικά, το φάρμακο χορηγήθηκε όχι από την ίδια, αλλά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έκανε «ό,τι χρειάστηκε» για να σώσει τις τράπεζες και το ευρώ.
Στη μεταναστευτική κρίση, μετά το 2015, η Γερμανία ακολούθησε μια ασυνεπή τακτική που δυσανασχέτησε αρκετούς από τους εταίρους της. Αρχικά, δέχτηκε να ανοίξει τα σύνορά της σε 1 εκατομμύριο μετανάστες από τη Συρία, ενώ στη συνέχεια, παρατηρώντας την άνοδο της ακροδεξιάς, συμφώνησε με την Τουρκία, ώστε να τους κρατήσει εκτός Ένωσης.
Ως προς τα ελληνοτουρκικά, μια διαμάχη με σαφείς, θεωρητικά, ευρωπαϊκές προεκτάσεις, η Γερμανία τηρεί μια απογοητευτική θέση ίσων αποστάσεων. Ναι μεν αποτρέπει την ένοπλη σύγκρουση, ωστόσο υποδεικνύει μια ανοχή στην αμφισβήτηση των ευρωπαϊκών συνόρων. Με αυτόν τον τρόπο, δεν επιτυγχάνεται πνεύμα συνεργασίας. Ούτε καν συνοχής.
Παρ’ όλα αυτά, η ισχυρή χώρα της Ευρώπης εξέπληξε την κοινότητα, όταν συμφώνησε στο ταμείο των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανάκαμψη από τις συνέπειες του κορωνοϊού. Η ίδια η καγκελάριος Merkel, από κοινού με τον Γάλλο πρόεδρο Macron, συμφώνησε το μεγαλύτερο μέρος του ποσού να διατεθεί στις πληγείσες χώρες με τη μορφή χορηγήσεων και όχι ως χρέος. Η πανδημία φαίνεται να καταφέρνει αυτό στο οποίο η κρίση του ευρώ απέτυχε. Οι εύπορες χώρες του βορρά αρχίζουν να κατασκευάζουν ένα πολιτικό πλαίσιο αλληλεγγύης προς τις χώρες του νότου. Το ταμείο μπορεί μεν να καθυστερήσει, ωστόσο παραμένει ένα αισιόδοξο σημάδι ότι η Γερμανία αντιλαμβάνεται την ανάγκη της για μια ισχυρή και πρωτίστως ενωμένη Ευρώπη. Προκειμένου η Ένωση να επιβιώσει στο διεθνές στερέωμα, θα χρειαστεί τη συνοχή και τη στήριξη που πρώτη η Γερμανία μπορεί να εξασφαλίσει. Κάθε κράτος-μέλος έχει το ρόλο του και η Γερμανία φαίνεται επιτέλους να αναλαμβάνει τις ευθύνες του δικού της.
