Του Σταύρου Λουκά,
Την 1η Μαρτίου 2013 το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα «Εργάνη» ξεκίνησε και επίσημα να λειτουργεί. Το ΟΠΣ «Εργάνη» διασυνδέεται με το ΟΠΣ ΟΑΕΔ και το ΟΠΣ ΕΦΚΑ, πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ, και από 1/3/2013 έχει μπει για τα καλά στη ζωή των επιχειρήσεων. Το σύστημα «Εργάνη» δημιουργήθηκε για την αποτελεσματική καταπολέμηση της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, για τη σημαντική μείωση του γραφειοκρατικού και διοικητικού βάρους για τις επιχειρήσεις και, τέλος, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Επίσης, αποτελεί ένα εργαλείο συλλογής στατιστικών δεδομένων, το οποίο έχει τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματά του. Κάποια από τα πλεονεκτήματα είναι ότι αποτυπώνονται οι ροές μισθωτής απασχόλησης, δηλαδή πόσες προσλήψεις και απολύσεις γίνονται ανά πάσα στιγμή, σε κάθε κλάδο και επάγγελμα, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ένα από τα σοβαρά μειονεκτήματα είναι ότι τα έντυπα χρειάζονται πολλές φορές παραπάνω πληροφορίες, για στατιστικούς λόγους, από όσες πρέπει, κάνοντας χρονοβόρα τη διαδικασία για τις επιχειρήσεις και τα λογιστήρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από την έναρξη λειτουργίας του «Εργάνη», κάθε εργοδότης που απασχολεί εργαζόμενο με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου, είναι υποχρεωμένος, πλέον, να υποβάλλει στο σύστημα τις ανάλογες πληροφορίες για την ηλεκτρονική υποβολή αναγγελίας πρόσληψης, πίνακα προσωπικού, αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού, καταγγελίας σύμβασης αορίστου χρόνου, βεβαίωσης-δήλωσης για συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου, σύμβασης Μερικής Απασχόλησης και Εκ Περιτροπής Εργασίας και Επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και πολλών άλλων εντύπων που προστέθηκαν τα επόμενα χρόνια.
Σίγουρα το ΟΠΣ «Εργάνη» έφερε μια επανάσταση στην αγορά εργασίας, αν σκεφτεί κανείς ότι πριν το 2013, για να γίνει μια πρόσληψη έπρεπε ο εργοδότης, ή ο εξουσιοδοτημένος λογιστής του, να πάει στον αντίστοιχο ΟΑΕΔ και να καταθέσει χειρόγραφα την πρόσληψη και στη συνέχεια στο ΣΕΠΕ, για να καταθέσει το πίνακα προσωπικού. Υπήρχε βέβαια και το «πορτοκαλί βιβλίο», ώστε σε περιπτώσεις που δεν είχε προλάβει ο εργοδότης να υποβάλει στις αντίστοιχες υπηρεσίες τα απαραίτητα έγγραφα, να μπορεί να το κάνει μετά, αλλά αυτό είναι άλλη πονεμένη ιστορία, καθώς πολλοί εργοδότες είχαν βρει τρόπους, ώστε να εκμεταλλεύονται αυτή τη διαδικασία. Καταλαβαίνετε πόσο χρονοβόρα ήταν αυτή η διαδικασία και το κόστος που αυτή δημιουργούσε για τις επιχειρήσεις. Βέβαια, τα δεδομένα, τότε, ήταν διαφορετικά, καθώς στους κλάδους που επικρατούσε ανομία και εισφοροδιαφυγή και χωρίς το τρομακτικό πρόστιμο των 10.500€ για ανασφάλιστη εργασία, λίγοι ήταν αυτοί που πραγματικά τηρούσαν ακριβώς τη νομοθεσία.
Με το ΟΠΣ «Εργάνη», λοιπόν, τα παραπάνω άλλαξαν, οι εργοδότες, πλέον, έπρεπε να αναγγείλουν, αποκλειστικά και μόνο, ηλεκτρονικά τις υποβολές για τις προσλήψεις και, πάντα, πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο. Σε συνδυασμό με το πρόστιμο των 10.500€ για την ανασφάλιστη εργασία, που ξεκίνησε το 2013, το «Εργάνη» κατάφερε, σε ένα μεγάλο βαθμό, να αλλάξει τις κακές συνήθειες των εργοδοτών. Δυστυχώς, όμως, πάλι βρέθηκαν τρόποι εκμετάλλευσης και τα προβλήματα στο ΟΠΣ «Εργάνη» ήταν πολλά και η αντιμετώπιση αυτών αργούσε, καθώς φαινόταν πως το σύστημα λειτουργούσε περισσότερο για στατιστικούς λόγους. Μερικά παραδείγματα εκμετάλλευσης ήταν η δυνατότητα υποβολής οικειοθελούς αποχώρησης χωρίς την υπογραφή του εργαζόμενου, η μη ταυτοποίηση των στοιχείων, όπου γινόταν πρόσληψη με άλλο ΑΦΜ και διαφορετικά στοιχεία εργαζόμενων, η δυνατότητα υποβολής οικειοθελούς αποχώρησης με 8 ημερολογιακές ημέρες και αρκετά άλλα, πολλά εκ των οποίων διορθώθηκαν, όμως με πολύ μεγάλη καθυστέρηση και πολλά άλλα να συνεχίζουν έως σήμερα.
Όσοι επιτόπιοι έλεγχοι και να γίνονταν από τις ελεγκτικές αρχές, όσα πρόστιμα και να καταλογίζονταν, η λογική παρέμενε και παραμένει ακόμα και σήμερα η ίδια, η μερική απασχόληση είναι εδώ και κυριαρχεί χρόνια στην αγορά εργασίας. Οι εργοδότες εισφοροδιαφεύγουν και αντίστοιχα οι εργαζόμενοι φοροδιαφεύγουν, αφού, πολλές φορές, αρκετοί δέχονται να δηλώνονται για αυτούς μικρότερα ωράρια εργασίας, άρα και μικρότερος μισθός, και να παίρνουν τη διαφορά κάτω από το τραπέζι, ώστε να κερδίζουν από τυχόν κοινωνικά επιδόματα και από τον καταλογισμό μικρότερου φόρου. Έτσι, ακόμα και πρόστιμο να καταλογιζόταν στους εργοδότες, το κέρδος τους και πάλι είναι μεγαλύτερο, καθώς τα πρόστιμα για τέτοιες περιπτώσεις είναι μικρότερα. Με αυτόν τον τρόπο, γλιτώνουν το μεγάλο πρόστιμο των 10.500€ και, ουσιαστικά, αν δεν τους γίνει και ποτέ επιτόπιος έλεγχος, δεν έχουν και κανένα πρόβλημα.
Στα τέλη του 2019 είχαμε την πρώτη αναφορά του «Εργάνη ΙΙ» από τον ψηφιακό πατέρα του «Εργάνη», Γιάννη Βρούτση. Μιλώντας σε συνέδριο ο υπουργός, Γιάννης Βρούτσης, ανακοίνωσε την αναβάθμιση και την ολοκλήρωση του συστήματος «Εργάνη». Σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, το νέο ΟΠΣ «Εργάνη ΙΙ» θα αποτελέσει ένα ψηφιακό άλμα στο μέλλον και θα είναι μια τομή στη σχέση πολιτείας, επιχειρήσεων και εργαζομένων, υποστηρίζοντας, παράλληλα, τη νέα ανταγωνιστική τροχιά της ελληνικής οικονομίας.
Όπως είπε, θα βασίζεται στους παρακάτω άξονες προτεραιότητας:
- Στην ενοποίηση των επιμέρους λειτουργιών, καθώς και στην ενσωμάτωση νέων ψηφιακών λειτουργιών, όπως το ψηφιακό ωράριο και την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας.
- Στην κωδικοποίηση και την απλοποίηση του σχετικού νομοθετικού και κανονιστικού περιεχομένου.
- Στην ενίσχυση των επιχειρησιακών και αναλυτικών δυνατοτήτων του για την παροχή ολοκληρωμένης πληροφόρησης στους κοινωνικούς εταίρους, τα ερευνητικά κέντρα και την πολιτεία.
- Στη βελτίωση της διαλειτουργικότητάς του με άλλες κρίσιμες βάσεις δεδομένων της πολιτείας, ιδίως δε του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), για τη ριζική αντιμετώπιση παθογενών συμπεριφορών, όπως η αδήλωτη, η υποδηλωμένη και η ανασφάλιστη εργασία.
- Στην αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και τη μείωση του κόστους συμμόρφωσης των εργοδοτών.
Προ ολίγων ημερών, ο κ. Βρούτσης επανήλθε, ενημερώνοντας την Ολομέλεια ότι στην επικείμενη μεταρρύθμιση για τα εργασιακά θα συμπεριληφθεί το «Εργάνη ΙΙ» και το ψηφιακό ωράριο, που θα καταγράφει μέχρι και τα δευτερόλεπτα του εργασιακού χρόνου.
Καλώς δεχούμενο, λοιπόν, το νέο σύστημα, αλλά θα πρέπει πέρα από τη συνεχή πρόσθεση νέων ηλεκτρονικών εντύπων και υποχρεώσεων για τους εργοδότες, οι αρμόδιοι να δουν και την πλευρά των επιχειρήσεων, καθώς το «Εργάνη», πέρα από την προαναφερθείσα επανάσταση, έχει φέρει και την επανάσταση στην ηλεκτρονική γραφειοκρατία. Θα πρέπει άμεσα να επαναπροσδιοριστούν αρκετά έντυπα και διαδικασίες, καθώς πρέπει και το «Εργάνη» να προσαρμόζεται στις συνεχείς αλλαγές της αγοράς και να εξελίσσεται σύμφωνα με τους τεχνολογικούς ρυθμούς που αρμόζουν στο έτος που ζούμε.
