Της Ερωφίλης Σμυρνιωτάκη,
Η Δημοκρατία του Νοτίου Σουδάν αποτελεί το πιο «καινούριο» διεθνώς αναγνωρισμένο κυρίαρχο κράτος στον κόσμο. Η οικονομία του είναι μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες στον κόσμο, κυρίως λόγω της ταραγμένης πολιτικής κατάστασης των περασμένων ετών και της διαφθοράς. Ωστόσο, το κράτος διαθέτει πλούσια αποθέματα σε φυσικούς πόρους, όπως είναι το πετρέλαιο, ο χαλκός, το ασήμι, ο χρυσός και τα διαμάντια.
Το Νότιο Σουδάν διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην υποσαχάρια Αφρική και τα πέμπτα μεγαλύτερα στην αφρικανική ήπειρο. Μάλιστα, το πετρέλαιο αποτελεί, μαζί με τον πρωτογενή τομέα, βασικό πυλώνα για την οικονομία της χώρας, σε βαθμό μάλιστα οικονομικής εξάρτησης από αυτό. Οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούν σχεδόν το σύνολο των εξαγωγών της χώρας και αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% του ΑΕΠ. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι η οικονομική ανάπτυξη από την αγορά πετρελαίου δεν αντανακλάται παρά ελάχιστα στο βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της χώρας, καθώς τα εισοδήματα του μεγαλύτερου μέρους των νοικοκυριών εξαρτώνται από τη γεωργία και την κτηνοτροφία ενώ ο πετρελαϊκός κλάδος δεν απασχολεί μεγάλο αριθμό γηγενών. Τα κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου διαμοιράζονται κυρίως εντός των ορίων της διεφθαρμένης ελίτ και των ξένων επιχειρήσεων που βρίσκονται στην περιοχή.
Η θέση του πετρελαίου ως ένας από τους κεντρικότερους παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης για τη χώρα είναι προβληματική, καθώς οι τιμές του πετρελαίου είναι ιστορικά ασταθείς. Επιπλέον είναι γνωστή η δυσκολία του Νότιου Σουδάν στην εξαγωγή του πετρελαίου μέσω των αγωγών του Σουδάν και οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο κρατών με επίκεντρο τον πετρελαϊκό τομέα. Η παρουσία των τεράστιων κοιτασμάτων, σε συνδυασμό με τις προαναφερθείσες εγγενείς αδυναμίες του ενεργειακού τομέα της χώρας και την έλλειψη υποδομών για τη διαχείριση του πετρελαίου εντός του Νοτίου Σουδάν, έχει προσελκύσει ξένες εταιρίες, κυρίως ασιατικές, όπως οι Malaysia’s Petronas, India’s ONGC Videsh και η China National Petroleum Corporation. Η εμπλοκή τους συχνά αποτελεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα για το κράτος, ενώ θεωρείται πως οι ίδιες οι εταιρίες έχουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, τροφοδοτήσει τη βία στη χώρα, ενώ από κάποιους θεωρούνται συνένοχες σε εγκλήματα πολέμου.
Το Νότιο Σουδάν υποφέρει επίσης περιβαλλοντικά από την εξόρυξη πετρελαίου. Η ατμοσφαιρική μόλυνση και η μόλυνση των υδάτινων πόρων έχουν οδηγήσει σε αυξανόμενα προβλήματα υγείας και εκ γενετής προβλήματα μεταξύ των πολιτών της χώρας, καθώς και προβλήματα στον κλάδο της κτηνοτροφίας. Η κυβέρνηση από τις αρχές του 2020 συμφώνησε να ξεκινήσει μία διαδικασία αξιολόγησης της μόλυνσης από την παραγωγή πετρελαίου με στόχο τον εντοπισμό των κύριων προβλημάτων και την αντιμετώπισή τους στο μέλλον, όμως η πανδημία έβαλε προσωρινά φρένο σε αυτή την πρωτοβουλία. Το group “Hope for Humanity Africa” απευθύνθηκε στο Δικαστήριο Ανατολικής Αφρικής με στόχο να επιβληθεί παύση εξερεύνησης κοιτασμάτων και εξαγωγών, ενώ εκκρεμεί ακόμα μία υπόθεση που διεκδικεί αποζημίωση εκ μέρους κοινοτήτων που έχουν επηρεαστεί από την περιβαλλοντική μόλυνση από τις εταιρίες και την κυβέρνηση. Βέβαια, η σημασία των εξαγωγών πετρελαίου για την οικονομία αποτελεί έναν παράγοντα που φαίνεται να αποτρέπει την κυβέρνηση αλλά και τις επιχειρήσεις να λάβουν δραστικά μέτρα, μέχρι τουλάχιστον να έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουν μία δεσμευτική απόφαση.
Την περίοδο αυτή, ο COVID-19 έχει επηρεάσει σημαντικά τις τιμές πετρελαίου και κατά συνέπεια η οικονομική ανάπτυξη για το Νότιο Σουδάν αναμένεται να πέσει στο 4,9% για το 2020, σε σύγκριση με το 11,3% του 2019, και στο 3,2% για το 2021. Η μείωση της παραγωγής αυτό το χρονικό διάστημα ξεκάθαρα απειλεί τις πιθανότητες ανάπτυξης της χώρας. Πριν την πανδημία, το Νότιο Σουδάν εξόρυσσε 190.000 bpd, ενώ πλέον εξορύσσει μόνο 120.000 bpd. Ωστόσο, αναμένεται από τις κρατικές αρχές η είσοδος νέων επενδυτών στην αγορά πετρελαίου, μόλις περάσει η κρίση, που θα αναζωογονήσουν την οικονομία. Είναι άλλωστε ο μόνος τρόπος να επιβιώσει μια οικονομία τόσο εξαρτημένη από αυτό τον κλάδο και να μην κυλήσει η χώρα σε μία βαθύτερη οικονομική κρίση.
Ενδεικτικές Πηγές
- Country risk of South Sudan: Economy. Societe Generale. (2020). Retrieved from here.
- Economy in South Sudan. South Sudan Peace Portal. Retrieved from here.
- Energy Security in South Sudan: Potentials and Challenges. Turkish Journal of Political Science. (2020). Retrieved from here.
- South Sudan Overview. World Bank. Retrieved from here.
- Chol, J. (2016). The Reality of Petroleum Resource Curse in South Sudan: Can this be avoided?. Retrieved from here.
- Ding, S., Wyett, K., & Werker, E. South Sudan: The Birth of an Economy. MIT Press Journals. Retrieved from here.
- Katona, V. (2020). South Sudan Struggles To Boost Its Oil Production. Oil Price. Retrieved from here.
- Okech, F. (2020). Clouds of Black Smoke Darken South Sudan’s Growing Oil Profits. Bloomberg. Retrieved from here.
- Okech, F. (2020). Oil spills in South Sudan prompt move to block China’s exports. BNN Bloomberg. Retrieved from here.
- Reed, E. (2020). South Sudan sets scene for recovery – News for the Oil and Gas Sector. Energy Voice. Retrieved from here.
- Takpiny, B. (2020). Pandemic, slump in oil prices derail South Sudan revival plan. Anadolu Agency. Retrieved from here.
