Του Νικηφόρου Δρακούλη,
Σε όλη την ιστορία των Η.Π.Α., ένα δίλημμα, το οποίο ταλάνιζε κάθε προεδρία, ήταν αυτό της απομόνωσης ή της συμμέτοχης στα διεθνή δρώμενα, του παρεμβατισμού ή μη. Ο πρόεδρος Franklin D. Roosevelt, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά από μεγάλες διαμάχες στο εσωτερικό της χώρας, πήρε την απόφαση να δώσει στους Συμμάχους αναγκαία τρόφιμα και εξοπλισμό, ώστε να αντέξουν την επέλαση των Ναζί. Από τότε, όλες οι κυβερνήσεις των Η.Π.Α. όχι μόνο παίρνουν μέρος σε διεθνείς διακρατικές συμφωνίες, αλλά και προσπαθούν σχεδόν πάντα να είναι αυτοί που ηγούνται αυτών των συμφωνιών.
Έτσι και ο πρόεδρος Obama έδειχνε αποφασισμένος να προωθήσει τη διπλωματία και τις αγαστές συνθήκες μεταξύ των χωρών ανακοινώνοντας στις κυβερνήσεις του πλανήτη, ήδη από τον νικητήριο λόγο του, μετά τις εκλογές του 2008, ότι “our stories are singular but, our destiny is shared, and a new dawn of American leadership is at hand”. Η αναζήτηση πολυμέρειας από την κυβέρνηση Obama ήταν και είναι προφανής: από την υπογραφή της New START (συνθήκη για τη μείωση των στρατηγικών όπλων) με τη Ρωσία και της JCPOA (συνθήκη για την αποφυγή δημιουργίας πυρηνικών οπλών από το Ιράν) σε συνεργασία με άλλες μεγάλες δυνάμεις, μέχρι τη Συμφωνία του Παρισιού για τη κλιματική αλλαγή, έδειξε τη προθυμία του Obama να συνεργαστεί ουσιαστικά σε ένα μεγάλο εύρος θεμάτων. Επομένως, φυσικά γεννιέται το ερώτημα, πώς από έναν πρόεδρο που δήλωσε πως “Multilateralism regulates hubris” και μια μεγάλη κληρονομία εξωστρεφούς εξωτερικής πολιτικής, η Αμερική απέκτησε έναν ηγέτη, που, εν μέρει, εξελέγη σε μια πλατφόρμα απομονωτισμού και διαφωνίας με την πλειονότητα των διεθνών συμφωνιών των Η.Π.Α. Είναι γεγονός ότι μεγάλο μέρος του Αμερικανικού λαού υποστηρίζει πως εμπορικές συνθήκες, όπως η NAFTA (Συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των χωρών της Βόρειας Αμερικής), αδικούν τους εργαζόμενους και τα προϊόντα της Αμερικής και οδηγούν σε μαζική έξοδο επιχειρήσεων προς εύρεση φθηνότερου εργατικού δυναμικού και πρώτων υλών.
Αυτή την αγανάκτηση εκμεταλλεύτηκε ο Donald Trump ως υποψήφιος, έχοντας ταχθεί εναντίων αυτών των συνθηκών, που είχαν πλήξει κυρίως τις εργοστασιοποιημένες Πολιτείες του Βορρά (Rustbelt), γεγονός που του έδωσε προβάδισμα σε αυτές τις κρίσιμες Πολιτείες στις εκλογές. Παράλληλα, ο Trump άσκησε ηχηρή κριτική και σε συμφωνίες που αφορούν τον αφοπλισμό, την κλιματική αλλαγή, αλλά και Διεθνείς Οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας πως δείχνουν μια αδύναμη Αμερική και υπονομεύουν την εθνική της κυριαρχία. Η “America First” ατζέντα του Trump κέρδισε αρκετούς αναποφάσιστους ψηφοφόρους το 2016, με τον Πρόεδρο πλέον Trump να λαμβάνει δράση κατά των πολυμερών συνθηκών αποσύροντας τις Η.Π.Α. όχι μόνο από τις, επί εποχής Obama, υπογεγραμμένες συνθήκες (Συμφωνία Παρισίου, JCPOA, Trans-Pacific Partnership), αλλά και από συμφωνίες, όπως η Open Skies Treaty (επιτρέπει σε χώρες να παρακολουθούν και να μαζεύουν πληροφορίες για τον στρατό και τον εξοπλισμό άλλων χωρών), η Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty (αφοπλιστική συνθήκη) και άλλες. Η απροθυμία του εν ενεργεία Προέδρου των Η.Π.Α. προς την πολυμέρεια είναι προφανής και από την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από οργανώσεις, όπως η UNESCO, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και εν μέσω της πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και από τις απειλές εναντίον άλλων κρατών, καθώς και κατά του ιδίου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Βέβαια, ένα βήμα προς την αντίθετη κατεύθυνση ήταν η έναρξη των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία με τη Βόρειο Κορέα το 2018, οι οποίες, αν και δεν καρποφόρησαν, δεν παύουν να συνιστούν μια προσπάθεια αναζήτησης πολυμέρειας από τη κυβέρνηση Trump. Συνοψίζοντας, ο Obama, και κατ’ επέκταση ο Biden, αφού οι δυο μοιράζονται παρόμοια εξωτερική πολιτική, οραματίζονται μια ενεργή συμμετοχή των Η.Π.Α. στο διεθνές προσκήνιο, με σκοπό να δρουν ως διαιτητής στα περισσότερα θέματα του πλανήτη. Εν αντιθέσει, ο Trump ακολουθεί μια πολιτική “America First” εκφράζοντας σκεπτικισμό, όσον αφορά την πολυμέρεια και τη διεθνή συνεργασία.
Όσο η Κίνα και η Ρωσία προσπαθούν να εκθρονίσουν τις Η.Π.Α. για τον τίτλο της μεγαλύτερης δύναμης στον κόσμο, η Αμερική θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε ένα πιο εξωστρεφές και συνεργατικό μοντέλο διπλωματίας ή μια νοοτροπία που βασίζεται στο “America First”. Ποια νοοτροπία από τις δύο θα πείσει τον Αμερικανικό λαό πως μπορεί να κρατήσει τη χώρα στην -πολυπόθητη- θέση της μεγαλύτερης υπερδύναμης στον κόσμο, θα φανεί την 3η Νοεμβρίου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump has pulled out of international agreements before. Here’s a list., Boston Globe
- Is American Multilateralism in Decline?, Scholar Princeton.edu
- Trump Signals Shift from Obama’s Focus on Multilateralism, Voa News
