Της Κατερίνας Κάκου,
Παραδοσιακά, το ξεκίνημα μιας ερωτικής σχέσης εξαρτιόταν από την εγγύτητα μεταξύ δύο ανθρώπων και παρέμενε εξαρτώμενη από την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται μια αύξουσα δημοτικότητα των dating apps, οι οποίες αν και ξεκίνησαν με επίκεντρο την gay κοινότητα πολύ γρήγορα κέρδισαν έδαφος επεκτεινόμενες στο 70% των κινητών παγκοσμίως. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Tinder, το οποίο λανσαρίστηκε το 2012 με σκοπό την διευκόλυνση του ξεκινήματος νέων, δυνητικά ερωτικών σχέσεων και αποτέλεσε την εναρκτήρια λίθο σε ριζικές αλλαγές στο τοπίο της αγοράς και στον τρόπο ζευγαρώματος. Είναι όλα αυτά μόδα που θα περάσει, φαινόμενο αποξένωσης ή απλώς ένας νέος τρόπος να φλερτάρουμε, να γνωριζόμαστε, να τα φτιάχνουμε;
Είναι αδιαμφησβήτητο το γεγονός πως η τεχνολογία αποτελεί πλέον συνώνυμο της καθημερινότητας μας και ήταν φυσικό επακόλουθο να διεισδύσει και στον τομέα των ερωτικών σχέσεων. Ουκ ολίγοι είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως μέσω των dating apps δημιουργείται μια νέα κουλτούρα που απαιτεί την ελάχιστη προσπάθεια για την κατάκτηση ενός συντρόφου και καλλιεργεί την λογική της εφήμερης συνεύρεσης. Ο νέος τρόπος αυτός αναζήτησης του έτερου ήμισυ, κατά πολλούς, είναι σωτήριος, καθώς επιλέγουν τον άνθρωπο με τον οποίον θα μιλήσουν τσεκάροντας το προφίλ του και τα ενδιαφέροντα του, ενώ άμα δεν τους κινεί το ενδιαφέρον «σκρολάρουν» στον επόμενο. Η διαδικασία αυτή όπως υποστηρίζουν είναι εύκολη, γρήγορη και λιγότερο χρονοβόρα, καθώς το διαδίκτυο σε σχέση με την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία δίνει την δυνατότητα μέσω του Live chatting σε καινούριες γνωριμίες και φλερτ, όπου δεν υπάρχουν αναστολές, αμηχανία, φόβος, ντροπή και περαιτέρω το απρόσωπο του όλου πράγματος αποτελεί πολύτιμο αρωγό για πειραματισμούς. Επιπλέον, πολλοί είναι αυτοί που αποθεώνουν τον γραπτό λόγο και υποστηρίζουν πως τους βγάζει από τη δύσκολη θέση της Live επικοινωνίας και τους κάνει να φαίνονται πιο σίγουροι, γεμάτοι αυτοπεποίθηση και απελευθερωμένοι, όντας φυσικά πεπεισμένοι ότι κατά αυτόν τον τρόπο θα γνωρίσουν τον έρωτα τους.
Σε ερωτικό επίπεδο ζούμε στην «techno-sexual» εποχή, και βιώνουμε το λεγόμενο «παράδοξο της επιλογής». Το παράδοξο της επιλογής έγκειται στο ότι έχουμε σαν άνθρωποι και χρήστες του δικτύου μια φαινομενική προσβασιμότητα σε άφθονες επιλογές και μία ευκολία επικοινωνίας που μας δίνει μία πλασματική αίσθηση ελέγχου. Όμως, όσο περισσότερες επιλογές έχουμε, τόσο περισσότερες είναι οι συναισθηματικές προσδοκίες και τόσο χαμηλότερη τελικά η ποιότητα της συναισθηματικής επαφής. Το online dating είναι ελεγχόμενο, καθώς το άτομο ελέγχει πόσες και τι είδους πληροφορίες θα δώσει, παίρνει τον χρόνο του και ελέγχει καλά τις απαντήσεις του χάρη στον γραπτό λόγο και ανάμεσα στους δύο βασικούς εαυτούς που έχει το άτομο, τον αυθεντικό και τον ιδεατό, τελικά στο διαδίκτυο επικοινωνεί με τον ιδεατό.
Αυτό εντείνει τη δική μας εσωτερική σύγκρουση, γιατί ενδοψυχικά ο δικός μας ιδεατός εαυτός, «η περσόνα μας» συγκρούεται με τον αυθεντικό, αυτόν που κουβαλά τις ανασφάλειες, τον αρνητισμό για κάποια χαρακτηριστικά μας που δε μας αρέσουν. Αυτή η διάσπαση του εαυτού μας εντείνει πολύ το άγχος για τη στιγμή της πρώτης συνάντησης. Στην επικοινωνία μέσω διαδικτύου, ο άνθρωπος έχει την τάση να παραμερίζει ελαττωματικά στοιχεία του εαυτού και να προβάλλει τα χαρακτηριστικά που νομίζει ότι ο άλλος συνομιλητής του θα εγκρίνει. Αντιθέτως και παρά το πόσο ακονισμένα είναι τα κριτήριά μας, χάρη στη συνεχή τριβή με τα social media- από κοντά υπάρχει η γλώσσα του σώματος, το βλέμμα και δεν μπορεί εύκολα ο καθένας να παρουσιάσει και να υποδυθεί ό,τι θέλει. Τέλος, λόγω του ότι για καιρό επικοινωνούμε με τον ιδεατό εαυτό τού άλλου ατόμου, διογκώνονται πολύ και οι προσδοκίες μας για το πώς είναι ο άλλος στην πραγματικότητα κι αν η προσωπικότητα που ενστερνίζεται στο διαδίκτυο συμπίπτει με την αληθινή.
Μπορούν όμως οι άνθρωποι να ερωτευτούν μέσα από μία οθόνη;
Ο έρωτας, το πιο όμορφο και ταυτόχρονα πιο περίπλοκο βιολογικά και ψυχολογικά συναίσθημα του ανθρώπου καρποφορεί με την αλληλεπίδραση δυο ατόμων και ανθίζει με την έλξη και την σφοδρή επιθυμία. Η πρώτη γνωριμία, η πρώτη συνάντηση, η πρώτη ματιά και οι ατελείωτες συζητήσεις είναι αυτά που φέρνουν πιο κοντά -μεταφορικά και κυριολεκτικά- τους ανθρώπους και είναι και αυτά που χαράζονται στην μνήμη των ανθρώπων και καθορίζουν τις μετ’ έπειτα σχέσεις τους, τόσο στο φιλικό πόσο μάλλον και στο ερωτικό κομμάτι. Η παρείσφρηση του διαδικτύου και των νέων τρόπων γνωριμίας αλλοιώνουν σημαντικά τον προϋφιστάμενο παραδοσιακό τρόπο γνωριμιών, φλερτ και θεμελίωσης των ανθρωπίνων σχέσεων. Ορισμένοι δέχονται ότι το φλερτ μέσω διαδικτύου δεν είναι επίφοβο με την προϋπόθεση πάντα ότι δεν θα αρκεστούν στο online chatting, αλλά θα επεκταθούν και σε μία offline επικοινωνία, ενώ άλλοι τάσσονται υπέρ της άποψης ότι δεν είναι εφικτό να αποκτήσεις ενδιαφέρον για ένα άτομο το οποίο δεν έχεις συναντήσει από κοντά. Το σίγουρο πάντως είναι ένα: Έρωτας εν στενή έννοια δεν υφίσταται μέσω dating apps για τον απλούστατο λόγο ότι μέσω της οθόνης κυριαρχεί η εικόνα. Όμως η αίγλη του ανθρώπου δεν συντίθεται μόνο από το «φαίνεσθαι», συντίθεται κυρίως από το «είναι», δηλαδή από την κίνηση μας, τον τρόπο που μιλάμε, την αύρα μας, τα ηθικοπνευματικά μας χαρακτηριστικά, τις ατέλειές μας, τις συνήθειες μας κ.ο.κ. Έτσι λοιπόν, το συναίσθημα που κάποιος μπορεί να αισθανθεί για κάποιον με τον οποίο συνομιλεί μέσω dating app και το οποίο αισθάνεται ως «έρωτας», στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο από ασφάλεια, σιγουριά, αυτοπεποίθηση, οικειότητα και αποδοχή, συναισθήματα που επιδίωκε εξαρχής, όταν κατέφυγε σε αυτόν τον τρόπο γνωριμίας.
Όσο κι αν κερδίζεις χρόνο, όσο κι αν είσαι άνθρωπος της τεχνολογίας, όσο κι αν σε δυσανασχετεί η διαπροσωπική επικοινωνία και καταφεύγεις σε προσωρινές και βραχύβιες εύκολες λύσεις, η φυσική επαφή και επικοινωνία εκτός του ότι είναι αναπόφευκτες είναι και βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου. Εξάλλου, τα βλέμματα είναι αυτά που κερδίζουν στο τέλος, όσα apps και να υπάρχουν, όσα matches και να έχεις…
Όπως εύστοχα μας παραθέτει το αρχαιοελληνικό ρητό «από του οράν το εράν», δηλαδή «από τα μάτια πιάνεται ο έρωτας».
