Της Μάρθας Λιάκου,
Τους τελευταίους μήνες η περίφημη φράση «ευπαθείς ομάδες» πρωταγωνιστεί στο λεξιλόγιό μας, υπενθυμίζοντάς μας καθημερινά τη βαρύτητα που πρέπει να αποδίδουμε στους ανθρώπους που τις απαρτίζουν. Είναι βέβαιο ότι η πολυπληθέστερη ευπαθής ομάδα περιλαμβάνει τους ανθρώπους της επονομαζόμενης τρίτης ηλικίας, μία κατηγορία που συχνά παραγκωνίζεται και περιθωριοποιείται. Η πραγματικότητα όμως διαψεύδει περίτρανα τη θεωρία και αποδεικνύεται τελικά ότι η συνεισφορά τους είναι όχι μόνο σημαντική αλλά και επιβεβλημένη. Η παγκόσμια υπενθύμιση έρχεται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου με την «Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων», η οποία υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1990, αποδίδοντας κατά αυτόν τον τρόπο φόρο τιμής στους ηλικιωμένους αλλά και επισημαίνοντας ταυτόχρονα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Πέρα από τις βιολογικές δυσκολίες που συναντούν οι ηλικιωμένοι σήμερα, που επιβαρύνουν εξίσου και την ψυχική τους υγεία, οι κοινωνικές παρωπίδες διευρύνουν το φάσμα της συνεχούς απαξίωσης που βιώνουν. Οι περικομμένες ή μειωμένες συντάξεις, η φτωχή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η απουσία αξιοπρεπών δομών φιλοξενίας καθιστούν την τρίτη ηλικία στη χώρα μας ως ανασταλτικό παράγοντα διαβίωσης. Ωστόσο, σε μία Ελλάδα που γερνάει η εμπιστοσύνη στην εμπειρία, τη γνώση και την φιλευσπλαχνία των ηλικιωμένων οφείλει να γίνει μοχλός κίνησης και για τις νεότερες γενιές.
Κι αυτό γιατί οι συμπολίτες της τρίτης ηλικίας διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στη σύγχρονη κοινωνία που προσπαθεί να οργανωθεί και να αποσυμπιεστεί οικονομικά και διαπροσωπικά. Αρχικά, συμμετέχουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και εν γένει της οικονομίας, καθώς αποτελούν μερίδα της αγοραστικής δύναμης ακόμα και αν τα έσοδα τους είναι θεωρητικά μικρότερα απ’ αυτά που είχαν όταν ήταν κομμάτι της εργασιακής. Ως ενεργά μέλη της κοινωνίας παίρνουν μέρος σε εθελοντικά προγράμματα ή δημοτικά δρώμενα, συμμετέχουν σε πολιτιστικούς συλλόγους και μέσω των ΚΑΠΗ επιδίδονται συνεχώς σε δραστηριότητες αλλάζοντας αισθητά την εικόνα εκείνη του απαθούς συνταξιούχου που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια. Η πολυτιμότερη συμβολή εντούτοις εντοπίζεται στην ανατροφή των εγγονιών τους και στη συνολική βοήθεια που προσφέρουν στην οικογένεια.
Η παραδοσιακή δομή της ελληνικής οικογένειας έχει θέσει σε υψηλό βάθρο το ρόλο των ηλικιωμένων μελών. Αντίστοιχα παραδείγματα είναι εμφανή στις περισσότερες χώρες της Μεσογείου, όπου με την οικονομική αστάθεια των τελευταίων ετών ολοένα και περισσότεροι γονείς στηρίζονται όχι μόνο για τη φροντίδα των παιδιών αλλά και για την ίδια την επιβίωση του νοικοκυριού τους στους παππούδες και τις γιαγιάδες. Ωστόσο, η βαθιά αξία της παρουσίας τους φαίνεται στα μικρά παιδιά παρά στους γονείς τους. Οι ηλικιωμένοι είναι άνθρωποι με εμπειρίες και ο καθένας από αυτούς κουβαλά μία προσωπική ιστορία που τον καθιστά ικανό να μεταλαμπαδεύσει στις νεότερες γενιές τη σοφία του και να επιλύει προβλήματα της καθημερινότητας, όταν αυτά προκύπτουν.
Επιπροσθέτως, οι ηλικιωμένοι είναι οι πλέον κατάλληλοι για τη διήγηση ιστοριών του παρελθόντος, γεγονός που βοηθά από τη μία τα παιδιά να δημιουργήσουν την αίσθηση της οικογενειακής ταυτότητας και από την άλλη τα ευαισθητοποιούν περισσότερο, αναπτύσσοντας το αίσθημα της εκτίμησης και του σεβασμού προς τους γηραιότερους. Είναι άλλωστε κοινώς αποδεκτό ότι τα περισσότερα παιδιά απολαμβάνουν τις στιγμές μαζί με τους παππούδες τους κι αυτό οφείλεται στην ανεκτικότητα, την αποδοχή, την υπομονή και τη θαλπωρή που εκείνοι προσφέρουν.
Αν αναλογιστούμε λοιπόν την τεράστια προσφορά τους τόσο στο οικογενειακό σύνολο όσο και στην κατασκευή μίας υγειούς κοινωνικής αλυσίδας, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε πως η παροχή μίας καλύτερης ποιότητας ζωής δεν αποτελεί προνόμιο αλλά επιβεβλημένη ανάγκη και θα βοηθήσουμε έτσι ώστε το παιδί που ζει μέσα τους να μην τους εγκαταλείψει ποτέ.
