Της Αλεξάνδρας Σελίμη,
Το επάγγελμα του μουσικού και γενικότερα τα καλλιτεχνικής φύσεως επαγγέλματα θεωρούνται από τα πλέον γοητευτικά και δημιουργικά. Και πράγματι είναι πολύ όμορφο να δουλεύεις για χάρη μίας από τις πιο αγαπητές τέχνες. Ώστοσο, όπως κάθε τι που από χόμπι γίνεται δουλειά, χάνει μέρος της γοητείας του. Επίσης, όπως κάθε τι στη ζωή, για να έχει κανείς μια επιτυχή πορεία στο επάγγελμά του, χρειάζεται πολλή προσπάθεια, επιμονή και πολύς αγώνας. Πόσο μάλλον σε επαγγέλματα που ο ανταγωνισμός είναι υψηλός, όπως στο χώρο της μουσικής. Όταν λοιπόν κι εγώ αποφάσισα να ακολουθήσω τον δρόμο αυτό, δεν ήξερα -όπως και κανείς άλλωστε, πριν έρθει ο ίδιος αντιμέτωπος με την πραγματικότητα- τις δυσκολίες, αλλά και μερικές πικρές ίσως αλήθειες που έπρεπε να αποδεχτώ. Όπως ότι…
Η μουσική είναι ακριβή ασχολία. Από τα μουσικά βιβλία, τα δίδακτρα και τις σπουδές καταλαβαίνει κανείς πως η μουσική δεν είναι από τα φθηνά χόμπι. Όταν, λοιπόν, ένα παιδί θέλει να αρχίσει μουσική, ένα ορισμένο σταθερό οικογενειακό εισόδημα αποτελεί προϋπόθεση. Όταν, δε, τίθενται επαγγελματικοί στόχοι, ότε και καθίσταται απαραίτητη η παρακολούθηση σεμιναρίων και μαθημάτων πανεπιστημιακού επιπέδου, τα έξοδα αυξάνονται. Ώστοσο, όταν έρχεται η ώρα της αμοιβής των ίδιων των σπουδαστών, η πραγματικότητα δεν είναι πάντα ευχάριστη. Η αλήθεια είναι ότι όσον αφορά τουλάχιστον τον τομέα της μουσικής εκτέλεσης, στην Ελλάδα δε μπορεί να ζήσει κανείς μόνο με τα έσοδα από τις συναυλίες. Συνεπώς, θα πρέπει να παραδίδει και μαθήματα, προκειμένου να κερδίζει ένα σταθερό εισόδημα.
Οι μουσικές σπουδές έχουν μεγάλη διάρκεια. Οι σπουδές στη μουσική, ειδικά στον τομέα της κλασικής μουσικής αποτελούνται από πολλές βαθμίδες και από πολλές εξετάσεις, για να φτάσει κανείς στην απόκτηση ενός πτυχίου ή μίας οποιασδήποτε πιστοποίησης ενός ανώτερου επιπέδου. Αυτό σημαίνει πολλές ώρες διαβάσματος, πολλές θυσίες, χρόνια αφοσίωσης και τη συνειδητοποίηση και αποδοχή ότι δεν υπάρχει χώρος για άλλη σοβαρή ενασχόληση. Οι σπουδαστές, επίσης, πρέπει να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι το ωδειακό πτυχίο ενδεχομένως να μην αναγνωριστεί στο εξωτερικό, αλλά και με την ιδέα της αναχώρησης προς αυτό για πανεπιστημιακές σπουδές στις μουσικές ακαδημίες, πράγμα το οποίο προσθέτει κι άλλα χρόνια στην πορεία για μία επιτυχή μουσική καριέρα.
Το επάγγελμα του μουσικού είναι μοναχικό. Όπως είπαμε προηγουμένως, η ενασχόληση με τη μουσική προϋποθέτει πολλές ώρες διαβάσματος. Αυτό σημαίνει σε πολλές περιπτώσεις πως οι σπουδαστές μουσικής «ζούμε» στις αίθουσες των μουσικών σχολών και των ωδείων. Αυτές, όμως, οι ώρες που αφιερώνουμε για την προσωπική μας εξέλιξη, συχνά αφαιρούν χρόνο από την κοινωνική ζωή και μας φέρνουν μπροστά σε διλήμματα, τα οποία συνήθως κλείνουν σε θυσίες του προσωπικού μας χρόνου. Επιπλέον, στη σολιστική καριέρα, οι μουσικοί καλούνται να πραγματοποιήσουν συναυλίες εκτός της βάσης τους και περιοδείες, πράγμα που προσθέτει στα παραπάνω και τον ταξιδιωτικό χρόνο. Μόνο στην περίπτωση σχημάτων και ορχηστρών, οι μουσικοί δεν νιώθουν τόση «μοναξιά». Ωστόσο, και πάλι περνούν αρκετό χρόνο μακριά από την οικογένεια και τους κοντινούς τους ανθρώπους.
Το μουσικό επάγγελμα μπορεί να γίνει «επίπονο». Και τι εννοούμε με αυτό; Πολλοί μουσικοί θα αντιμετωπίσουν σε κάποια φάση της ζωής τους μυϊκά προβλήματα. Η κακή στάση σώματος στο διάβασμα, το κουβάλημα οργάνων, η περιττή ένταση στους μυς στο παίξιμο, η υπέρχρηση των χεριών, η λάθος τεχνική είναι μερικές μόνο από τις αιτίες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα χέρια, τον αυχένα και την πλάτη. Πολλές φορές τα προβλήματα αυτά μπορούν να πάρουν χρόνιο χαρακτήρα και να μας βασανίζουν για αρκετό καιρό, με αποτέλεσμα να τραβάνε πίσω την εξέλιξή μας.
Τέλος, το να είσαι μουσικός συνοδεύεται από πολλά ταμπού. Ένα ακόμη αναγκαίο -αλλά καθόλου αναγκαίο- κακό που έρχεται μαζί με το επάγγελμα του μουσικού είναι η αντιμετώπιση από τον εξωμουσικό κόσμο. Οι φορές που άκουσα «Ναι καλή η μουσική, αλλά τι θα κάνεις με τη ζωή σου;» είναι αμέτρητες. Μία μεγάλη μερίδα του πληθυσμού -μιλώντας πάντα σε τοπικό επίπεδο- δεν θεωρεί τη μουσική «πραγματικό» επάγγελμα. Άλλες αντίστοιχες πεποιθήσεις είναι ότι «η μουσική είναι μία εύκολη δουλειά», «η μουσική δε θέλει σπουδές» και πολλά άλλα, που εκτός από μη ρεαλιστικά, είναι απαξιωτικά προς τη δουλειά και το έργο μας.
Βέβαια, πρέπει να πούμε πως όλα αυτά δεν αποτελούν γενικό κανόνα. Μπορεί κανείς να βρει ποιοτικά και ταυτόχρονα οικονομικά μαθήματα μουσικής ή να μην αντιμετωπίσει κανένα μυϊκό πρόβλημα. Επίσης, υπάρχουν είδη της μουσικής με περισσότερο εμπειρικό χαρακτήρα και όχι τόσο ακαδημαϊκό, αλλά και μουσικοί που εργάζονται σταθερά για ελληνικό κοινό ή και για συγκεκριμένα μαγαζιά, πράγμα που βγάζει τις περιοδείες εκτός του προγράμματος. Όλα αυτά διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος που αντιπροσωπεύει ο κάθε μουσικός, αλλά και με την κάθε περίπτωση μεμονωμένη.
Κλείνοντας, πιστεύω πως όλοι οι μουσικοί θα συμφωνήσουν σε μία αλήθεια, η οποία αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη όλων σχετικά με το επάγγελμά τους. Κι αυτή είναι πως στην τελική αξίζουν όλα. Οι μόχθοι, οι αγωνίες, οι απογοητεύσεις, αλλά και οι χαρές, οι επιτυχίες, οι διακρίσεις, όλος ο μαραθώνιος -γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι μουσικοί δεν απέχουν πολύ από τους αθλητές- αξίζει σε κάθε του σπιθαμή. Το να είσαι μουσικός σε οδηγεί σε αυτοπραγμάτωση μέσω της προσωπικής έκφρασης. Όταν παίζεις μουσική, γίνεσαι αγωγός μίας πολιτισμικής παράδοσης ή και καινοτομίας που ξεκινά από την πένα του συνθέτη και μετά από πολλές επεξεργασίες, πρόβες και συζητήσεις, φτάνει σε ένα κοινό που αδημονεί να θαυμάσει τη τέχνη σου. Στη μουσική, η σκληρή δουλειά πάντα ανταμείβεται και δεν υπάρχει τίποτα πιο ικανοποιητικό από το να βλέπεις προσπάθειες ζωής να σε οδηγούν σε μεγάλες μουσικές σκηνές και χώρους συναυλιών.
