Της Άννας-Μαρίας Μακρή,
Τη Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου ξεκίνησαν οι συζητήσεις του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ατζέντα του συμβουλίου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν τα ζητήματα της Λευκορωσίας, της Λιβύης και της Ανατολικής Μεσογείου, ζητήματα που απασχολούν ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Λευκορωσία, με τα πρόσφατα γεγονότα από την επανεκλογή Λουκασένκο, η Λιβύη με έναν πόλεμο δίχως τέλος και η Ανατολική Μεσόγειος, με πυρήνα την τουρκική αυθαιρεσία, είναι ζητήματα ενεργά και αποτελούν τους κόλπους των συζητήσεων στην παρούσα φάση. Σκοπός, να τεθούν και να δρομολογηθούν οι αποφάσεις στις οποίες πρόκειται να καταλήξουν τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Λευκορωσία
Το έντονο σκηνικό των διαδηλώσεων και της κρατικής καταστολής μετά την επανεκλογή Λουκασένκο, έφερε την Λευκορωσία στο επίκεντρο τους Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Το αυταρχικό φόντο της κατάστασης που επικρατεί μέχρι και σήμερα στο Μίνσκ, υποχρέωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας της να παρεμβαίνει σε καταστάσεις κρίσης εκτός της ΕΕ, να αναμειχθεί στην περιπέτεια της Λευκορωσίας, ανοίγοντας το ζήτημα των κυρώσεων σε βάρος των αυταρχικών τακτικών και προσώπων στη Λευκορωσία. Σε επίπεδο συζητήσεων στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ για τη Λευκορωσία, σκοπός είναι η στήριξη της κατάστασης και η επανεξέταση των σχέσεων ΕΕ και Λευκορωσικής Κυβέρνησης, έχοντας ως δεδομένο ότι ο Λουκασένκο δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμος Πρόεδρος από την ΕΕ.
Οι Υπουργοί λοιπόν, υποστηρίζουν έντονα τον λαό της Λευκορωσίας και το αίτημα του για ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές, τονίζοντας όμως πως επιδιώκουν την διεξαγωγή ενός εθνικού διαλόγου για την επίλυση της υφιστάμενης κρίσης και όχι κάποιο μυστικό σχέδιο παρέμβασης της ΕΕ σε εσωτερικές υποθέσεις. Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από όλους τους διεθνείς εταίρους να μην παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Λευκορωσίας, χωρίς όμως να φύγουν από το πλευρό του λαού. Να σημειωθεί, πως η περίπτωση της Λευκορωσίας σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το αν η ΕΕ παρεμβαίνει κατά πολύ σε εσωτερικές υποθέσεις ενός κράτους μέλους της και κατά πόσο προβλέπεται μια τέτοια παρέμβαση. Σε απάντηση του ο Ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ γύρω από τέτοιες απορίες, που κυκλοφορούν στον αέρα εντός και εκτός ΕΕ, αναφέρει πως το να υποστηρίζει η ΕΕ το δικαίωμα του λαού της Λευκορωσίας για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί παρέμβαση, αλλά διασφάλιση του πυρήνα και της ταυτότητας της ΕΕ.
Σχετικά με το ζήτημα των κυρώσεων συζητήθηκε από τους Υπουργούς, αλλά δεν ήταν δυνατόν να ληφθεί κάποια απόφαση, καθώς δεν υπήρξε ομοφωνία και το ζήτημα παραπέμφθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεσμεύτηκε όμως το συμβούλιο για την επιβολή περιοριστών μέτρων. Παράλληλα, με τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων ΕΕ και Λευκορωσίας, συζητήθηκε ένα πλάνο πρόσθετης χρηματοδοτικής στήριξης στην κοινωνία των πολιτών και στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, σε μια ένδειξη περιφρούρησης των δημοκρατικών αντανακλαστικών της χώρας.
Λιβύη
«Προσεκτικά» αισιόδοξο ήταν το κλίμα σχετικά με τη Λιβύη, γεγονός που αφορμάται από τη θετική ορμή που διαμόρφωσε η κατάπαυση του πυρός, που πράγματι ενθαρρύνει τα δεδομένα για τη δράση της ΕΕ. Η κατάσταση στη Λιβύη περιγράφεται σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Fayez Al-Serraj ως μια πορεία εξόδου από την κρίση.
Οι κύριες προτεραιότητες όπως αυτές τέθηκαν στο Συμβούλιο, έχουν να κάνουν με την επίτευξη μιας μόνιμης και βιώσιμης συμφωνίας για την κατάπαυση του πυρός, την άρση του πετρελαϊκού εμπάργκο σε ολόκληρη τη Λιβύη και την επανέναρξη του πολιτικού διαλόγου. Επιπλέον, το Συμβούλιο ενέκρινε νέες κυρώσεις σε βάρος όσων υπονομεύουν την ειρήνη και την ασφάλεια στη Λιβύη, μέσω της παραβίασης του εμπάργκο όπλων και της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Από τη κουβέντα επίσης, δεν θα έλειπε και η αξιολόγηση της πρόσφατης επιχείρησης IRINI στην εφαρμογή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ.
Από το Συμβούλιο τέλος επικυρώθηκε η απόφαση για κυρώσεις προς 3 εταιρίες που ενέχονται σε παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων που είχε κηρύξει ο ΟΗΕ, απόφαση που εμφανώς κατέκρινε η Τουρκία τη στιγμή που ανάμεσα στις 3 αυτές εταιρίες συγκαταλέγεται και μία τουρκική. Οι επιβαλλόμενες κυρώσεις, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ταξιδιωτική απαγόρευση και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων για τα φυσικά πρόσωπα και τις νομικές (και μη) οντότητες. Οι νέες αυτές αποφάσεις, αποτελούν επικύρωση και συνέχεια των κυρώσεων που ήδη ο ΟΗΕ είχε επιβάλλει, σε μια προσπάθεια ισχυροποίησης τους.
Ανατολική Μεσόγειος
Η πάγια προκλητική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο κυριαρχεί στη ατζέντα των συζητήσεων του Συμβουλίου. Η ένταση με πορεία διαρκώς κλιμακούμενη, θέτει στο επίκεντρο του Συμβουλίου ενόψει της επικείμενης Συνόδου, τη γειτονική Τουρκία. Το συμβούλιο αναγνωρίζει την εξόφθαλμη επιθετικότητα της Τουρκίας, καταδικάζοντας έτσι τις μονομερείς ενέργειες από πλευράς της, αλλά και την κινητικότητα πολεμικών πλοίων στην περιοχή. Έτσι, τέθηκε ως εξαιρετική ανάγκη η αποκλιμάκωση των κινήσεων της Τουρκίας στην περιοχή, κινήσεις οι οποίες μεταφράζονται ως ένταση και προκλητικότητα, με τους υπουργούς εξωτερικών της ΕΕ να καλούν σε διάλογο και διαπραγμάτευση, από τη στιγμή που η επιδείνωση στις σχέσεις με την Τουρκία προοικονομεί μακροπρόθεσμες στρατηγικές συνέπειες για το σύνολο της ΕΕ. Παρόλα αυτά, ως θετικό δείγμα χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ η αποχώρηση του Oruç Reis.
Εμφατικά στο τραπέζι των συζητήσεων μπαίνουν νέες κυρώσεις για την Τουρκία, ιδίως αν η κατάσταση δεν αποκλιμακωθεί και η Τουρκία δεν συμμορφωθεί στις ευρωπαϊκές υποδείξεις. Η Γαλλία στέκεται αλληλέγγυα τόσο προς την Ελλάδα, όσο και προς την Κύπρο, ενώ παράλληλα και ο ίδιος ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Κλεμέντ Μπόν εντοπίζει την κίνηση κατευνασμού στην ανατολική Μεσόγειο με την παρουσία του Oruç Reis στην Κύπρο όμως να μην αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Το κλίμα των συζητήσεων δείχνει τις διαθέσεις της ΕΕ για έναν υγιή πολιτικό διάλογο με την Τουρκία προς αποφυγή λοιπών εντάσεων. Άλλωστε σκοπός της ένωσης είναι η επίλυση διαφωνιών με το πιο διπλωματικό και ειρηνικό τρόπο.
