Της Σοφίας Μηλιοπούλου,
Πόλεμος. Μια σύντομη λέξη με μεγάλη διάρκεια και ακόμα μεγαλύτερο νόημα. Στο πέρας της ιστορίας σάρωσε ολόκληρο τον κόσμο. Ιμπεριαλισμός, τρομοκρατία, διεκδίκηση ελευθερίας, τα αιτία είναι αναρίθμητα. Το ίδιο είναι και τα θύματα. Καταστροφές μνημείων, πόλεων, προσφυγιά, πείνα, θάνατος. Ο ΟΗΕ, από την ίδρυσή του, προσπαθεί να διαγράψει τη μαύρη αυτή λέξη από τις άσπρες σελίδες των βιβλίων ή -έστω- να προσφέρει καλύτερες συνθήκες στην ήδη δυσχερή κατάσταση. Εξ’ ου και οι ειρηνευτικές αποστολές, που γίνονται με πρωτοβουλία του, για την αποτροπή του πολέμου και τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό ήταν και το έργο του σε τρεις από τις χώρες του Περσικού κόλπου, Ιράν, Ιράκ και Κουβέιτ, αλλά και στη γείτονα Συρία.
Ιράν
Ο πόλεμος μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ αποτέλεσε μάστιγα, για σχεδόν μια δεκαετία, όχι μόνο για τα αντικρουόμενα στρατόπεδα, αλλά και για τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία επιδίωξαν τον τερματισμό, από το ξέσπασμά του, το 1980. Η πρώτη ομάδα επιθεώρησης ιδρύθηκε το 1984, με εντολή τη διερεύνηση επιθέσεων κατά των αμάχων, γνωστή ως εκεχειρία στον «πόλεμο των πόλεων», με διάρκεια 9 μηνών, χωρίς, δυστυχώς, να αποφέρει κάποιο αποτέλεσμα. Κατόπιν του ψηφίσματος 619 του Συμβουλίου Ασφαλείας, στις 9 Αυγούστου 1988, ιδρύθηκε η United Nations Iran-Iraq Military Observer Group (UNIIMOG), απαρτιζόμενη από 400 παρατηρητές, για να επιβεβαιώσει, να εποπτεύσει και διασφαλίσει την ανακωχή του πυρός, που επιτεύχθηκε με το ψήφισμα 598 του 1987. Οι ομάδες πραγματοποιούσαν καθημερινά περιπολίες, τόσο από το έδαφος, όσο και από τον αέρα, ενώ οι προσπάθειές τους απέδωσαν αποτελέσματα, παρά τα προβλήματα που αναδύθηκαν με την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ. Αυτή επηρέασε σημαντικά τη δράση της UNIIMOG, πράγμα που οδήγησε στον περιορισμό της και στην αποκλειστική λειτουργία της στο Ιράν. Παρ’ όλα αυτά, οι σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ιράκ ήταν φιλικές και συνεργατικές, γεγονός που οδήγησε και στον τερματισμό της αποστολής, στις 28 Φεβρουαρίου του 1991. Η ειρήνη μεταξύ των δυο χωρών εδραιώθηκε, η UNIIMOG επιτέλεσε το έργο της και μέχρι το τέλος του 1992 καταργήθηκαν όλα τα γραφεία της.
Κουβέιτ
Μετά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, στις 2 Αυγούστου του 1991, το Συμβούλιο Ασφαλείας επέβαλλε κυρώσεις στον εισβολέα και εξουσιοδότησε τις χώρες που συνεργάστηκαν με τη νόμιμη κυβέρνηση του Κουβέιτ να αποκαταστήσουν τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, που είχαν κλονιστεί, λόγω του πολέμου. Έτσι λοιπόν, διεξήχθησαν αεροπορικές και πεζικές επιθέσεις εναντίον του Ιράκ, το οποίο υποχώρησε και δέχτηκε την κατάπαυση του πυρός. Στις 9 Απριλίου του 1991, με την απόφαση 689 του Συμβουλίου Ασφαλείας, ιδρύθηκε η United Nations Iraq-Kuwait Observation Mission (UNIKOM), με 300 στρατιώτες να έχουν την ευθύνη για την επιτήρηση της αποστρατικοποιημένης ζώνης, την αναφορά εχθροπραξιών και την αποτροπή παραβιάσεων των συνόρων των χωρών. Δύο χρόνια αργότερα, η δράση της αποστολής επεκτάθηκε με το ψήφισμα 806, το οποίο οδήγησε τον αριθμό των στρατιωτών να ανέλθει σχεδόν στους 4000 και επέτρεψε τη φυσική τους δράση, σε περίπτωση παραβιάσεων ή τυχόν συγκρούσεων. Οι εργασίες της UNIKOM, σε γενικές γραμμές, καρποφόρησαν, καθώς εκτελέστηκαν κατά γράμμα και προσέφεραν ηρεμία. Μολαταύτα, η δράση της ανεστάλη το 2003, λόγω κινδύνων που μείωσαν το αίσθημα ασφαλείας στην περιοχή. Η αποστολή έριξε αυλαία στις εργασίες της στις 6 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, με τον τότε Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να δηλώνει πως «Τα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να είναι περήφανα για την δράση της UNIKOM».
Ιράκ
Η σχέση του ΟΗΕ με το Ιράκ κρατάει πολλά χρόνια, καθώς, ήδη από το 1955, ο οργανισμός λειτουργεί πληθώρα προγραμμάτων και δημιουργεί ανάλογα γραφεία για τη δράση τους. Το 2003, ωστόσο, μετά την εισβολή στο Ιράκ από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, την Αυστραλία και την Πολωνία, με σκοπό τον αφοπλισμό των όπλων μαζικής καταστροφής, την απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσεΐν και τη λήξη της τρομοκρατίας, κρίθηκε αναγκαία η United Nations Assistance Mission for Iraq (UNAMI). Ιδρύθηκε με το ψήφισμα 1500 του Συμβουλίου Ασφαλείας, κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης του Ιράκ. Ο ρόλος της πολιτικής αυτής αποστολής, ο οποίος, μάλιστα, ενισχύθηκε το 2007, ήταν να συμβουλεύει και να παρέχει βοήθεια στην ιρακινή κυβέρνηση, να προωθεί τον πολιτικό διάλογο με τους γείτονες, την ειρηνική συμβίωση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κατορθώματα της UNAMI είναι αξιοσημείωτα, εφόσον συνέβαλλε στη δημιουργία νέου Συντάγματος, το 2005, συντόνισε την ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια που στάλθηκε στη χώρα, βοήθησε σε έξι εθνικές εκλογές και, από το 2017, προσήγαγε αρκετά μέλη του ISIS, που διέπραξαν εγκλήματα στο Ιράκ. Η αποστολή ανανεώνεται και αναθεωρείται ετησίως, με το τελευταίο ψήφισμα να είχε ισχύ ως τις 30 Μαΐου του 2020 και να μετρά σχεδόν 330 υπαλλήλους σε διεθνές επίπεδο και και πάνω από 470 σε εθνικό.
Συρία
Το 2011, η Συρία υπέστη θύμα αναταραχών, ως απόρροια ενός ευρύτερου κύματος εξεγέρσεων, που απάρτιζαν, τη γνωστή μέχρι τώρα, Αραβική Άνοιξη. Οι διαδηλώσεις αυτές, εναντίον της καταπίεσης, της λογοκρισίας και της καταστρατήγησης των δικαιωμάτων, δεν άργησαν να διαδοθούν και στη χώρα του Άσαντ, αποκτώντας τη μορφή ένοπλων συγκρούσεων, με απώτερο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησής του και την απομάκρυνση του ιδίου. Στον εμφύλιο πόλεμο, λοιπόν, που ξεκίνησε στις 15 Μαρτίου του 2012, με επίκεντρο τη Δαμασκό και το Χαλέπι, υπήρξαν 4 εμπλεκόμενα μέρη. Πρώτον, οι Συριακές Ένοπλες Δυνάμεις, υπό τις εντολές του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ, με υποστήριξη από το Ιράν, τη Ρωσία και τη Χεζμπολάχ. Δεύτερον, η αντιπολίτευση των ανταρτών με τον ελεύθερο συριακό στρατό και μια ομάδα Τζιχαντιστών, έχοντας πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά και υλικοτεχνικά μέσα από ΗΠΑ, Τουρκία, Γαλλία, Ολλανδία, Βρετανία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ. Τρίτον, Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, υπό την ηγεσία Κούρδων και, τέλος, το ISIS. Ο ΟΗΕ, αξιολογώντας την κατάσταση και τη συνεχή επιδείνωσή της, αποφάσισε να ιδρύσει, στις 21 Απριλίου του 2012, την United Nations Supervision Mission in Syria (UNSMIS), με το ψήφισμα 2043 του Συμβουλίου Ασφαλείας, αποσκοπώντας στην καθοριστική παύση κάθε είδους ένοπλης βίας, από όλες τις πλευρές. Τη διοίκηση της ειρηνευτικής αποστολής ανέλαβε ο στρατηγός από τη Νορβηγία, Ρόμπερτ Μουντ, μέχρι τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, καθώς τα ηνία, έως το τέλος της, κατείχε ο Σενεγαλέζος υπολοχαγός Μπαμπακάρ Γκάι. Στο UNSMIS συμμετείχαν 278 στρατιωτικοί παρατηρητές, διαμελισμένοι σε αρχηγεία που είχαν δημιουργηθεί σε συριακές πόλεις και 121 πολιτικούς για τη διαχείριση των αναδυόμενων υποθέσεων. Εντούτοις, η ολοένα και κλιμακούμενη βία, η έλλειψη ασφαλείας και οι ανθρώπινες απώλειες σταδιακά οδήγησαν σε αναστολή της αποστολής, ενώ ο τερματισμός της επήλθε στις 19 Αυγούστου, χωρίς να έχει καθιερωθεί μια διαρκής ειρήνη. Ο πόλεμος συνεχίστηκε και επεκτάθηκε από το ISIS, αφήνοντας στο διάβα του αναρίθμητα θύματα και κατεστραμμένες πόλεις. Χημικά όπλα, βόμβες, πύραυλοι, αύξηση εγκληματικότητας κατέστησαν πλέον αδύνατη τη ζωή στη χώρα, δημιουργώντας, παράλληλα, ανεξέλεγκτα κύματα προσφύγων.
Ειρήνη. Μια σύντομη λέξη, με μεγάλη διάρκεια και ακόμα μεγαλύτερο νόημα. Στο όνομά της έχουν χαθεί -άξια θα λέγαμε- πολλοί. Πώς να μην την επιθυμεί και να την αναζητά κανείς, όταν, κατά την ύπαρξή της, το μέλλον είναι ευοίωνο; Οι ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ, αποτελούμενες από πολυάριθμους υπαλλήλους και εθελοντές, είτε επιτυχημένες, είτε όχι, προβάλλουν την μαζική κραυγή του κόσμου για ζωή, για ειρήνη! Αυτό έγινε και στον Περσικό Κόλπο. Οι προσπάθειες ενάντια της αδικίας και του πολέμου πάντα αποδίδουν, αρκεί να υπάρχει ισχυρή θέληση και ηθικό. Ίσως και κάποια οικονομική βοήθεια…
Ενδεικτικές Πηγές
- Peacekeeping.un.org. (n.d.). Iran-Iraq UNIIMOG Background. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/sites/default/files/past/uniimogbackgr.html.
- Peacekeeping.un.org. (n.d.). Iraq/Kuwait- UNIKOM- Background. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/mission/past/unikom/background.html.
- Peacekeeping.un.org. (n.d.). United Nations Supervision Mission in Syria. Διαθέσιμο σε: https://peacekeeping.un.org/en/mission/past/unsmis/.
- United Nations Iraq. (n.d.). United Nations Assistance Mission for Iraq. Διαθέσιμο σε: http://www.uniraq.com/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=943&lang=en.
