Της Βασιλικής Σέμκου,
Καταστροφές του περιβάλλοντος, οικονομικοί και κοινωνικοί πόλεμοι, διακρίσεις και ρατσισμός, όπως και πολλά άλλα γεγονότα, συνιστούν το έτος 2020, που, ωστόσο, συναντάται και σε πολλές αναφορές και προηγούμενων ετών. Οι κοινωνίες πλήττονται διαρκώς. Θα έλεγε κανείς ότι βρισκόμαστε σε μια εποχή, που οι ανθρώπινες αξίες έχουν αντικατασταθεί από οικονομικούς όρους και όρους εκμετάλλευσης. Τα δικαιώματα πλέον φαντάζουν είδη πολυτελείας, που μόνο όσοι διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα τα κατέχουν. Όποιος μπαίνει μπροστά και διεκδικεί, αποτελεί κίνδυνο, ανήκει σε συγκεκριμένες ομάδες και πολιτικές δράσεις και πρέπει να απομακρυνθεί άμεσα από τον δημόσιο βίο. Σε μια ιδανικά πλασμένη κοινωνία, ωστόσο, οι παραπάνω δράσεις διεκδίκησης των δικαιωμάτων και των αιτημάτων του λαού συνιστούν τον ακτιβισμό.
Η ανάλυση του ακτιβισμού αποτελεί μια πολύ μεγάλη σχολή σκέψης και μπορεί και έχει ωφελήσει στην κοινωνική δράση των ανθρώπων για τα δικαιώματά τους. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ακτιβιστών, που συνετέλεσαν σε αλλαγή του κόσμου και του τρόπου που σκέφτεται, είναι ο Μαχάτμα Γκάντι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Τζον Λένον κ.ά., άνθρωποι που πάλεψαν και μίλησαν για όσα πολλοί σιωπούν.
Ο όρος «ακτιβισμός» αποτελεί προϊόν γαλλικής προέλευσης, από την λέξη “activisme” και αποτελεί μια διαδικασία αρκετά διαδεδομένη, κυρίως σε χώρες, που υπάγονται στον δυτικό κόσμο και είναι δηλαδή πιο ανεπτυγμένες και πολιτισμένες και σε αυτές μπορεί ο καθένας να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του χωρίς επίκριση ή λογοκρισία, να διαδηλώσει, να διαμαρτυρηθεί και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Ωστόσο, δεν είναι δεδομένες αυτές οι δράσεις σε όλα τα έθνη, καθότι θα ήταν αδιανόητο, για παράδειγμα, να διαδηλώσει κάποιος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων σε μια καθαρά θρησκευτικά προσηλυτισμένη χώρα, με αυταρχικά πολιτεύματα, όπως οι αραβικές χώρες, διότι θα κινδύνευε ακόμα και με θάνατο. Έτσι, οδηγούμαστε σε μονομερή οπτική των πραγμάτων, σε ορισμένες χώρες, οι οποίες έχουν επιτρέψει την ύπαρξη εδάφους δράσης των επονομαζόμενων ακτιβιστών.
Ο ακτιβισμός, λοιπόν, κατά βάση αποτελεί μια μορφή διεκδίκησης, υπερασπίζεται ηθικές αξίες και αγωνίζεται να εξαλείψει κάθε είδους αδικία, επιζητά την κατοχύρωση για τα δικαιώματα άλλων ανθρώπων, την προστασία του περιβάλλοντος, την ισότητα μέσα σε κάθε κοινωνία, την ελευθερία του λόγου κ.λπ., με κίνδυνο, πολλές φορές, σύλληψης των ακτιβιστών, πρόκληση ζημιών και καταστροφών, τραυματισμούς και θερμά επεισόδια. Ο ακτιβισμός, ωστόσο, αφορά αρκετά κοινωνικά ζητήματα και εκφράζεται με τις εξής μορφές: α) ακτιβισμός για το περιβάλλον, β) ακτιβισμός για τα δικαιώματα των ζώων, γ) ακτιβισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δ) ακτιβισμός στην πολιτική, ε) οικονομικός ακτιβισμός και ακτιβισμός για τον ρατσισμό που αφορά φυλετικές, οικονομικές, κοινωνικές κ.λπ. διακρίσεις.
Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνονται οι δράσεις ακτιβισμού είναι οι υπαίθριες συναυλίες, οι πορείες, οι απεργίες, οι κινητοποιήσεις καθαρισμού, αναδάσωσης κ.λπ., που αποτελούν, ακόμα και σήμερα, την ύψιστη μορφή ελευθερίας λόγου και δράσης και τον πιο «γοητευτικό» τρόπο, να διεκδικήσει ο κάθε άνθρωπος αυτά που του ανήκουν. Όλοι οι αγώνες που γίνονται έχουν ως στόχο την κατοχύρωση είτε πρόκειται για τα δικαιώματα των γυναικών, των μαύρων, των ομοφυλοφίλων είτε πάλι την έκφραση της αγανάκτησης για καταστάσεις που δεν διορθώνονται χωρίς τον ανθρώπινο παράγοντα, όπως είναι σταδιακή καταστροφή, που προξένησε ο άνθρωπος στο περιβάλλον. Η ύπαρξη του ακτιβισμού και των εκφραστών του αποτελεί τη σύγχρονη πραγματικότητα. Σε τι μας ωφελεί όμως;
Η καταπάτηση των παραπάνω δικαιωμάτων, όσο και αν θεωρούμε ότι δεν υφίσταται και κυρίως όσο εσκεμμένα αποκρύπτεται ή δεν αναφέρεται, είναι μια κατάσταση, που προκαλεί όλα τα φαινόμενα κρίσης στο εσωτερικό των κοινωνιών. Με μόνιμο γνώμονα το κέρδος, τις εθνικές διαμάχες, τις πολιτικές καταπάτησης και εκμετάλλευσης του λαού, όλοι αγνοούν το προφανές. Ο άνθρωπος έχει τεθεί υποχείριο και εργαλείο. Το περιβάλλον είναι απλά ένα κομμάτι γης, πάνω στο οποίο ο καθένας μπορεί να κάνει απρόσκοπτα ό,τι θέλει και με όποιον τρόπο το επιθυμεί. Τα ζώα, αν είναι τυχερά, γίνονται κατοικίδια, αλλιώς και αυτά ακόμη είναι μέρος του κύκλου αυτού της εκμετάλλευσης. Οι δράσεις του ακτιβισμού είναι πάνω από όλα οι άνθρωποι του. Άνθρωποι ενωμένοι για έναν κοινό σκοπό, άνθρωποι για τους ανθρώπους που βάζουν τη φωνή και το σώμα τους μπροστά σε καθετί επικίνδυνο για την παρουσία της ανθρωπότητας. Χωρίς τον ακτιβισμό και τους αγώνες, δεν θα υπήρχε ελευθερία, δεν θα υπήρχαν ιδανικά και καλοί σκοποί και, σε ακραίο βαθμό, δεν θα υπήρχαν φωνές για όσους δεν έχουν.
Ο ακτιβισμός μάς είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητος. Τόσο ο καθένας ατομικά, αλλά και συλλογικά, έχει ανάγκη να διεκδικεί διαρκώς, καθότι τίποτα πλέον δεν είναι δεδομένο. Όλα καταρρίπτονται και όλα μεταβάλλονται. Μας έχουν μείνει μόνο οι άνθρωποι και η πίστη στη δύναμή τους. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, οι κοινοί αγώνες για τα δικαιώματά μας πρέπει να γίνουν ακόμα πιο κοινοί και να ακουστεί κάθε φωνή παιδιού, γυναίκας, άντρα, straight ή ομοφυλόφιλου, λευκού ή μαύρου, σε κάθε γωνιά, από κάθε ηλικία, καταγωγή, τάξη κ.λπ. Πέραν από τον ακτιβισμό, πολύ περισσότερο προς τον ανθρωπισμό.
Γεννήθηκε το 1997 στην Κατερίνη. Είναι τελειόφοιτη του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ και τα ενδιαφέροντα της βρίσκονται σε στενή σχέση με το αντικείμενο σπουδών της. Στον ελεύθερο της χρόνο ασχολείται με την ανάγνωση βιβλίων και την παρακολούθηση ταινιών με ιστορικό και βιογραφικό περιεχόμενο, ενώ φιλοδοξεί να ασχοληθεί με την επιστήμη της Ιστορικής Έρευνας σε μεταπτυχιακό και ακαδημαϊκό επίπεδο.
