Της Ιωάννας Παπαδοπούλου,
Ως ένα από τα πιο αιματηρά τρομοκρατικά χτυπήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει χαρακτηριστεί η υπόθεση Λόκερμπι (Lockerbie), που στοίχισε τη ζωή σε 270 ανθρώπους. Πριν 32 χρόνια, το Boeing 747 εκτελούσε τη διηπειρωτική πτήση 103 της αεροπορικής εταιρίας Pan American από το αεροδρόμιο Heathrow του Λονδίνου, κατευθυνόμενο προς το αεροδρόμιο John F. Kennedy της Νέας Υόρκης. Η ανατίναξη της πτήσης έγινε από βομβιστικό υλικό τοποθετημένο στον χώρο των αποσκευών και, ειδικότερα, εντός ενός ραδιοκασετόφωνου, που βρισκόταν σε μια ασυνόδευτη αποσκευή. Συγκεκριμένα, η συντριβή έγινε 38 λεπτά μετά την απογείωση, σε ύψος 31.000 πόδια πάνω από την πόλη Λόκερμπι της Σκωτίας. Ανάμεσα στα θύματα βρίσκονταν 243 επιβάτες, 16 άτομα του πληρώματος του αεροσκάφους και 11 κάτοικοι της σκωτσέζικης πόλης. Μάλιστα, παρόλο που οι επιβάτες προέρχονταν από 21 χώρες, η πλειοψηφία ήταν Αμερικανοί πολίτες, που επέστρεφαν για τις ημέρες των Χριστουγέννων, γεγονός που όξυνε το φόβο περί τρομοκρατικών ενεργειών εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Η ευθύνη της τρομοκρατικής επίθεσης
Το 1991, δύο μέλη της Λιβυκής Κυβέρνησης του Μουαμάρ Καντάφι (Muammar Gaddafi) κατηγορήθηκαν για την ανατίναξη του αεροσκάφους στην πόλη Λόκερμπι. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ζήτησε από τη Λιβύη την παράδοση των δύο δραστών, την παραχώρηση αποζημιώσεων στις οικογένειες των θυμάτων, καθώς και τον τερματισμό της διεθνούς τρομοκρατίας. Ο Καντάφι, ωστόσο, αρνήθηκε τους όρους του Συμβουλίου και το 1992 του επιβλήθηκαν κυρώσεις, απαγορεύοντας όλες τις πτήσεις στο λιβυκό έδαφος και παγώνοντας τα λιβυκά κεφάλαια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο ίδιο πλαίσιο ανατροπής του σκηνικού, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλλαν εμπάργκο κατά του Ιράν και της Λιβύης, με τη νομοθεσία “Iran and Libya Sanctions Act”. Μεταξύ άλλων, προβλεπόταν η επιβολή κυρώσεων σε οποιονδήποτε βοηθούσε τη Λιβύη να αναπτύξει τους πετρελαϊκούς της πόρους, όπως και τις αεροπορικές και οπλικές δυνατότητές της.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1999, η Λιβύη έκανε στροφή και παρέδωσε τους δύο κατηγορούμενους της τραγωδίας. Οι συνεχείς πιέσεις από τα Ηνωμένα Έθνη, αλλά κυρίως ο οικονομικός αποκλεισμός, είχαν λυγίσει το κράτος, του οποίου βασικό έσοδο ήταν οι πετρελαιοπηγές, τις οποίες, λόγω του εμπάργκο, δεν μπορούσε να εκμεταλλευτεί. Επεξηγηματικά, ο Αμπντέλ Μπάσετ Αλ Μεγκράχι (Abdel Basset Ali Αl-Megrahi), ως Λίβυος πράκτορας και υπεύθυνος ασφαλείας των Λιβυκών αερογραμμών και ο Λαμίν Φίμα (Lamen Khalifa Fhimah), που εργαζόταν στο αεροδρόμιο της Μάλτας, κρίθηκαν ένοχοι. Μάλιστα, ο Αλ Μεγκράχι κατηγορήθηκε πως αγόρασε στη Μάλτα το εκρηκτικό υλικό και, ως εκ τούτου, το 2001, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Ο συγκατηγορούμενός του αθωώθηκε από το Ολλανδικό Δικαστήριο, όπου πραγματοποιήθηκε η δίκη αμφότερων.
Το 2003, ο Καντάφι ανέλαβε επίσημα την ευθύνη της τρομοκρατικής ενέργειας, χωρίς, όμως, να αποδεχτεί την ενοχή του. Στην πραγματικότητα, προσπαθούσε να αποκαταστήσει τις σχέσεις της Λιβύης με τις δυτικές χώρες, αποδεχόμενος την παραχώρηση αποζημιώσεων εκατομμυρίων δολαρίων στις οικογένειες των θυμάτων. Ως απόρροια, οι κυρώσεις προς την Τρίπολη άρθηκαν και οι διπλωματικές σχέσεις εξομαλύνθηκαν.
Το 2009, η κυβέρνηση της Σκωτίας ενέκρινε την απελευθέρωση του Αλ Μεγκράχι από τη φυλακή για ανθρωπιστικούς λόγους, επειδή έπασχε από καρκίνο σε κρίσιμο στάδιο, και εν τέλει, απεβίωσε τρία χρόνια αργότερα. Η υποδοχή του στη Λιβύη ήταν ανάλογη ενός ήρωα, όπως χαρακτηρίστηκε, γεγονός που πυροδότησε ένα νέο κύμα οργής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εξάλλου, σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 2010, η απελευθέρωσή του οφειλόταν κατά κύριο λόγο στα πετρελαϊκά συμφέροντα των μεγάλων βρετανικών εταιριών, που είχαν βλέψεις για το πιο πλούσιο σε κοιτάσματα κράτος της Αφρικής.
Πράγματι, ο Καντάφι, μετά το 2003 και την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, είχε αντιληφθεί πως η παραμονή του στην εξουσία θα γινόταν μόνο αν η Λιβύη συνέπλεε με τις τάσεις της διεθνούς κοινότητας. Στην υπόθεση αυτή, έως και σήμερα, δεν έχουν απαντηθεί βασικά ερωτήματα. Τα σενάρια αιτιότητας της βομβιστικής επίθεσης παραμένουν πολλά, περιλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, την Ιρανική ή/και την Παλαιστινιακή ανάμειξη. Άλλωστε, η αθωότητα του Αλ Μεγκράχι υποστηρίζεται τόσο από την οικογένειά του, όσο και από κάποιους συγγενείς των θυμάτων, χωρίς, όμως, να έχει αποδειχθεί. Οι συνεχείς βίαιες συγκρούσεις, που ξέσπασαν το 2011, μετά το θάνατο του Καντάφι, δυσχεραίνουν τις έρευνες και κατά συνέπεια δεν μπορεί να δοθεί μία καθοριστική απάντηση στη δικαστική υπόθεση.
Απόφοιτη του Τμήματος των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Πειραιώς, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις διεθνείς σχέσεις και στους τομείς ενέργειας. Κατά την διάρκεια των σπουδών της, έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις στα όργανα των Ηνωμένων Εθνών (MUN), στη διοργάνωση των εκδηλώσεων TEDx και μιλάει 3 ξένες γλώσσες.
