Της Αρετής Δανδάκη,
Μια έκφραση ευρέως γνωστή στον κόσμο της εργασίας και ειδικότερα στις εργαζόμενες γυναίκες είναι το «μισθολογικό χάσμα», το οποίο φέτος εορτάζεται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στις 18 Σεπτεμβρίου (Διεθνής Ημέρα Ισότητας των Αμοιβών). Ως μισθολογικό χάσμα, ορίζεται η διαφορά μεταξύ των ετήσιων αποδοχών ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Ωστόσο, παρά το γεγονός πως η αρχή της ίσης αμοιβής για εργασία θεσμοθετήθηκε το 1957 με τη Συνθήκη της Ρώμης, 63 χρόνια μετά, λίγες είναι οι βελτιώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε αυτόν τον τομέα.
Το χάσμα των αμοιβών αντικατοπτρίζει μια σειρά στερεοτύπων που έχουν ριζώσει στις αντιλήψεις των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Οι γυναίκες για παράδειγμα, παραμένουν ακόμα συνδεδεμένες με τις οικιακές ασχολίες, ταυτόχρονα με την τάση που τις θέλει να εγκαταλείπουν οι ίδιες την εργασία τους ώστε να φροντίσουν τα παιδιά ή κάποιο συγγενικό πρόσωπο. Αυτό συνεπάγεται μια παύση, μερική ή ολική στην αγορά εργασίας, γεγονός που δεν τους επιτρέπει να επανέλθουν ομαλά στον εργασιακό χώρο, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το μέγεθος της αμοιβής τους. Επιπλέον, δεν λαμβάνουν ίσες εργασιακές ευκαιρίες σε θέσεις ισχύος και δεν προωθούνται με την ταχύτητα των ανδρών (λιγότερο από το 6% των γυναικών κατέχουν θέση CEO), δείχνοντάς μας πως οι θέσεις ηγεσίας και ευθύνης είναι ανδρική υπόθεση.
Πιο συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το μισθολογικό χάσμα διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η Εσθονία πρωτοστατεί με ένα ποσοστό της τάξης του 25,6% (Eurostat). Στην Ελλάδα ανέρχεται στο 12,5%, ενώ στην Κύπρο στο 13,7%. Τα ποσοστά φανερώνουν τους κινδύνους που ενδέχεται να προκληθούν μελλοντικά, καθώς αν δεν «κοπεί» η ψαλίδα, οι γυναίκες θα οδηγηθούν στην φτώχεια, την εξαθλίωση ή τον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς δεν θα έχουν την ευκαιρία αποταμίευσης, επένδυσης και συνταξιοδοτικής ισότητας.
Η χώρα μας, δυστυχώς κατέχει αρνητική πρωτιά σε καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων, σχετικά με την παραβίαση εργασιακών δικαιωμάτων, αμοιβής και ευκαιριών, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη μιας πιο ουσιαστικής και δυναμικής προσπάθειας μείωσης των ανισοτήτων. Εντούτοις, μια από τις προσπάθειες καταπολέμησης της ανισότητας ήταν η υποχρεωτική ποσόστωση των φύλων στα ψηφοδέλτια των κομμάτων. Οι γνώμες διίστανται αναφορικά με αυτό το νομοσχέδιο, καθώς από άλλους θεωρείται ντροπιαστική για τις γυναίκες η ανάγκη ψήφισης ενός νομοσχεδίου για μια αυτονόητη ισότητα εργασιακών ευκαιριών ανάμεσα στα δύο φύλα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως αποτελούσε τον μοναδικό τρόπο εξασφάλισης μιας τυπικής τουλάχιστον ισοτιμίας στον εργασιακό χώρο. Ακόμη, μετά την περίοδο της κρίσης, η θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας φαίνεται βελτιωμένη και τούτο, διότι οι πολιτικές λιτότητας και η μεγάλη απώλεια θέσεων εργασίας σε ανδροκρατούμενες θέσεις, ενίσχυσαν την ανάγκη των γυναικών για συμβολή στο νοικοκυριό, λόγω της κατακόρυφης πτώσης των εισοδημάτων. Παρόλα αυτά δεν είναι ιδανικό η θέση της γυναίκας στον εργασιακό κόσμο, να ενισχύεται μόνο σε περιπτώσεις κρίσεων και ταραχών, καθώς τότε θα μιλάμε για εργασιακό μεσαίωνα, χωρίς «χαραμάδα» προόδου.
Συνοψίζοντας, δεν είναι λίγα τα σχέδια δράσης, οι συστάσεις και οι νομοθεσίες όσον αφορά την ισότητα των φύλων και των αμοιβών. Σε κάθε περίπτωση, είναι αναγκαίος ο συμβολικός αλλά πραγματικός αγώνας άμβλυνσης των επαίσχυντων αυτών ποσοστών εν έτει 2020, προς μια επένδυση όχι απλώς στο «φαίνεσθαι» των ποσοστών, αλλά της ουσιαστικής και στην πράξη εφαρμογής της αρχής της ισότητας των φύλων και των αμοιβών. Ας είναι λοιπόν η 18η Σεπτεμβρίου μια ημέρα σκέψης, στοχασμού και κυρίως δράσης.
