Της Δανάης Νεστορίδου,
Η εμφάνιση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού (Covid-19), και οι κατακλυσμιαίες αλλαγές που συμβαίνουν παγκοσμίως σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, έπληξαν ιδιαίτερα την αγορά εργασίας. Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουν και να περιορίσουν την εξάπλωση της νόσου, έκριναν απαραίτητη την θέσπιση νέων μέτρων. Με την επιβολή του lockdown, πολλές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να διακόψουν τη δραστηριότητά τους, με αποτέλεσμα αρκετοί εργοδότες να στραφούν στην απόλυση εργαζομένων από τον χώρο απασχόλησής τους, εξαιτίας της τρέχουσας οικονομικής κρίσης.
Αλλαγή των δεδομένων στο χώρο της εργασίας
Σε σύντομο χρονικό διάστημα, εργοδότες και εργαζόμενοι κλήθηκαν να εφαρμόσουν νέες πρακτικές ή και να αναστείλουν ακόμη, τις επιχειρηματικές και επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Όσοι εργαζόμενοι συνέχισαν να απασχολούνται, ήρθαν αντιμέτωποι με την κοινωνική αποστασιοποίηση που επιβλήθηκε, η οποία ανέδειξε την τηλεργασία ως τον νέο τρόπο απασχόλησης. Στις περιπτώσεις που αυτή δεν ήταν δυνατή, λόγω της ανάγκης της φυσικής παρουσίας των προσώπων, οι εργαζόμενοι παρέμεναν στην οικία τους και οι συμβάσεις εργασίας τους τελούσαν σε αναστολή, συχνά λαμβάνοντας κάποιο επίδομα αναπλήρωσης του εισοδήματος. Ωστόσο, αν και η εξ’ αποστάσεως εργασία (στις περιπτώσεις που αυτή ήταν δυνατή), προσπάθησε να επιλύσει τα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία, η ομαλή και ασφαλής επιστροφή των εργαζομένων, πρωτοστάτησε στο τραπέζι των ευρωπαϊκών συζητήσεων.
Τον Απρίλιο, και ενώ οι περισσότερες χώρες άρχιζαν σταδιακά να χαλαρώνουν τα μέτρα των lockdown, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δημιούργησε μια ομάδα αντιμετώπισης του κορωνοϊού σε πολιτικό επίπεδο και παρουσίασε τα σχέδια μιας «σθεναρής και στοχευμένης απάντησης της Ε.Ε με σκοπό τη στήριξη των χωρών εταίρων». Στο πνεύμα αυτό, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), εξέδωσε οδηγίες για το χώρο εργασίας κατά την περίοδο της κρίσης του Covid-19, αλλά και για την εξασφάλιση της ασφαλής επιστροφής των εργαζομένων στο χώρο εργασίας. Ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχει καταστεί απολύτως σαφές ότι η προστασία και η προώθηση της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία είναι υψίστης σημασίας…οι παρούσες οδηγίες…θα βοηθήσουν εργοδότες και επιχειρήσεις να διαχειριστούν την επιστροφή στην εργασία και να παράσχουν πρακτικές συμβουλές στο προσωπικό τους.».
Καθοδήγηση από την Ε.Ε
Καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό, οι εργαζόμενοι να μπορούν να επιστρέψουν σε ένα περιβάλλον που θα τους δημιουργεί ασφάλεια και εμπιστοσύνη, ώστε να μην επηρεάζεται η απόδοσή τους. Οι κατευθυντήριες γραμμές από την Ε.Ε, περιλαμβάνουν παραδείγματα γενικών μέτρων τα οποία, ανάλογα με τις εκάστοτε εργασιακές συνθήκες, μπορούν να βοηθήσουν τους εργοδότες να εξασφαλίσουν έναν υγιές και ασφαλή εργασιακό χώρο, και σε αυτά ενσωματώνονται σύνδεσμοι για εθνικές πληροφορίες σε συγκεκριμένους τομείς και επαγγέλματα. Για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή ενημέρωση και να καλυφθούν όλοι οι τομείς, η τριμερής συμβουλευτική επιτροπή για την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας και η επιτροπή ανωτέρων επιθεωρητών εργασίας, βοήθησε στην κατάρτιση των οδηγιών. Οι οδηγίες, καλύπτουν τα εξής θέματα:
- Εκτίμηση επικινδυνότητας και κατάλληλα μέτρα (ελαχιστοποίηση της έκθεσης στον COVID-1, επανέναρξη των επαγγελματικών δραστηριοτήτων μετά από περίοδο αναστολής λειτουργίας, αντιμετώπιση του υψηλού ποσοστού απουσιών, διαχείριση των εργαζομένων που εργάζονται από το σπίτι)
- Συμμετοχή των εργαζομένων
- Φροντίδα των εργαζομένων που είναι άρρωστοι
- Σχεδιασμός και άντληση διδαγμάτων για το μέλλον
- Διατήρηση καλής ενημέρωσης
- Πληροφορίες για τομείς και επαγγέλματα
Ανάλυση των οδηγιών της Ε.Ε
Ο εντοπισμός και η επικαιροποίηση της διαδικασίας εκτίμησης των κινδύνων αποτελεί θέμα πρωτεύουσας σημασίας, τόσο στο φυσικό όσο και στο ψυχοκοινωνικό εργασιακό περιβάλλον. Οι εργοδότες, έχουν καθήκον να ενημερώνουν άμεσα τους εργαζομένους τους, καταρτίζοντας σχέδια δράσης των απαραίτητων μέτρων και έχοντας επίγνωση για όλους τους κινδύνους που μπορούν να τους επηρεάσουν. Εάν ο χώρος εργασίας έχει παραμείνει κλειστός, για κάποιο χρονικό διάστημα, για λόγους που σχετίζονται με τον κορωνοϊό, οφείλει να καταρτιστεί σχέδιο για την επιστροφή στο χώρο εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τη διασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας. Ανάλογη, θα πρέπει να είναι και η αντιμετώπιση σε εργαζόμενους που είτε απουσιάζουν γιατί βρίσκονται σε καραντίνα για προληπτικούς λόγους, είτε επειδή έχουν νοσήσει από τον Covid-19. Στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι έχουν νοσήσει σοβαρά, το διάστημα αποκατάστασης, ενδέχεται να επιμηκυνθεί μετά την θεραπεία τους.
Στο πλαίσιο κοινωνικής αποστασιοποίησης που έχει ληφθεί από αρκετά κράτη μέλη της Ε.Ε, οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται να εργαστούν από το σπίτι τους, εάν και εφόσον το επιτρέπει η εργασία τους. Η EU-OSHA προτείνει διαθέσιμες συμβουλές για την διατήρηση της ισορροπίας και τη δυνατότητα ομαλής προσαρμογής του οικιακού περιβάλλοντος, καθώς αυτό ποικίλει ανάλογα με τους πόρους και τα μέσα του εκάστοτε εργαζόμενου. Η θέσπιση υγιεινών ορίων μεταξύ της εργασίας και του ελεύθερου χρόνου, αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας, καθώς και η διατήρηση καλής επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα μεταξύ των εργαζομένων. Η Ε.Ε κρίνει σημαντικό να καταρτιστούν σχέδια εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος στον εργασιακό χώρο, σε περίπτωση κρίσης αναστολής της λειτουργίας και επανέναρξης των δραστηριοτήτων στο μέλλον.
Τα διάφορα επαγγέλματα στον τομέα της εργασίας, εμφανίζουν διαφορετική επικινδυνότητα. Οι εργαζόμενοι που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο είναι, μεταξύ άλλων, όσοι εργάζονται στον τομέα της υγειονομικής και κατ’ οίκον περίθαλψης, στον κλάδο της εστίασης, των λιανικών πωλήσεων, στην αποκομιδή απορριμμάτων, στις δυνάμεις ασφαλείας και στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.
Καθώς αρχίζει η χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις επιστρέφουν σταδιακά στους κανονικούς ρυθμούς τους. Η συλλογική δράση της Ε.Ε, έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση της κρίσης και των νέων δυναμικών που έχουν δημιουργηθεί, εκδίδοντας σημαντικές πληροφορίες που θα απαντήσουν σε ερωτήματα εργοδοτών και εργαζομένων για τη διαχείριση της επαναλειτουργίας και επιστροφής στο χώρο εργασίας και θα εξασφαλίσουν το ασφαλές περιβάλλον σύμφωνα με τους κανόνες και τις οδηγίες της. Μολαταύτα, η κρίση που δημιούργησε η τρέχουσα πανδημία, έχει δημιουργήσει ένα νέο status quo στον τομέα της εργασίας, το οποίο μπορεί να εξυπηρετήσει επιχειρηματίες και εργοδότες που αναζητούν οικονομικότερους τρόπους λειτουργίας των επιχειρήσεών τους. Η εργασία εξ’ αποστάσεως αποτελεί άραγε μια προσωρινή υποχρεωτική επιταγή ή τον νέο τρόπο διαμόρφωσης των μελλοντικών επιχειρήσεων;
Γεννήθηκε το 2000, στην Αθήνα. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων. Συμμετέχει ενεργά σε συνέδρια, προσομοιώσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα, καθώς και ασχολείται με τον εθελοντισμό. Όνειρο της, είναι να συμβάλλει ώστε ο κόσμος να γίνει λιγάκι καλύτερος, να ταξιδέψει και να έρθει σε επαφή με διαφορετικούς ανθρώπους και κουλτούρες.
