Της Φαίης Φωτιάδου,
Από τον Joseph Nicephore Niépce, Γάλλο εφευρέτη, και τον συνεργάτη του Louis Daguerre, Γάλλο ζωγράφο και ιδρυτή της Νταγκεροτυπίας ή Δαγκεροτυπίας, η φωτογραφία ξεκίνησε απλώς ως μια εμπορική τεχνική απεικόνισης, με μοναδικό σκοπό το κέρδος από τα λαϊκά θεάματα ψευδαισθήσεων.
Ενώ αρχικά θεωρήθηκε απειλή προς την τέχνη της ζωγραφικής, στη συνέχεια αποδείχθηκε ένα πολύτιμο εργαλείο για την διαμόρφωση μιας διαφορετικής ματιάς, υπό την οποία η σύνθεση στους καμβάδες θύμιζε περισσότερο ρεαλιστική, με σημαντική την «αποτύπωση της πραγματικότητας, το πάγωμα της κίνησης, το σταμάτημα της ζωής σε ορισμένες στιγμές», χαρακτηριστικά του πρώιμου Ιμπρεσιονισμού. Στις μέρες μας, η έννοια της φωτογραφίας, αντί να παρουσιάζεται ως απεικόνιση της πραγματικότητας, φαίνεται να αποτελεί ένα έργο, μέσα από το οποίο έχουμε την δυνατότητα να μεταφέρουμε όχι απαραίτητα αυτά που βλέπουμε, αλλά κυρίως αυτά που αισθανόμαστε σε εικονική μορφή. Από τη φύση της, το αιωνίως εφήμερο είναι το κέντρο του ενδιαφέροντος της, κάνοντας πολλούς να πασχίζουν να ανάγουν το εφήμερο στοιχείο στη σφαίρα του διαχρονικού. Το «τώρα», το φευγαλέο, το στιγμιότυπο αποτυπώνονται στον φακό χάρη στην αντίληψη του φωτογράφου. Ο απόλυτος χρόνος και ο απόλυτος χώρος εξαφανίζεται, ενώ η φαντασία συμπληρώνει τις πληροφορίες που λαμβάνουμε.
«Η φωτογραφία δεν είναι τίποτα άλλο από συναισθήματα. Στην πραγματικότητα φωτογραφίζεις το ίδιο σου το είναι χωρίς καμιάν Ιθάκη στον ορίζοντα παρά τις εμπειρίες που αποκομίζεις από τον κόσμο.» – Ανδρέας Βασιλείου
Μία φωτογραφία ή μία σειρά φωτογραφιών μπορεί να αποκαλύψει πολλές πτυχές του εαυτού μας. Το γόητρο του συγκεκριμένου μέσου, δηλαδή η μοναδικότητα, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται κανείς τον κόσμο μέσα από τη δική του διάθεση και ερμηνεία, ο υποκειμενισμός που το διακατέχει, καθιστά την φωτογραφία ένα αξιόλογο όχημα αυτογνωσίας. Η αίσθηση της προσωπικής ταυτότητας που συντίθεται μέσα από μια προσωπική συλλογή φωτογραφικών εμπειριών, οδηγεί στην αυτοκατανόηση και τελικά στην αυτοαποδοχή. Έτσι επιτυγχάνεται ευκολότερα η επικοινωνία, πρώτα με τον ίδιο μας τον εαυτό και έπειτα με τον έξω κόσμο. Ακολουθώντας αυτό το υπόδειγμα, ο καθένας μπορεί να θέσει τρία βασικά ερωτήματα στον εαυτό του, κρατώντας τις φωτογραφίες του στα χέρια.
Γιατί φωτογραφίζω;
Ποιος είναι ο στόχος μου;
Τι λένε οι φωτογραφίες μου για μένα;
Κατά τη σύνθεση μιας φωτογραφίας, ο καλλιτέχνης έχει τη δυνατότητα να εκφράσει μια ιδέα ή κάποιο έντονο συναίσθημα, θετικό ή αρνητικό, είτε να τονίσει ένα μήνυμα. Μπορεί να δώσει ξεκάθαρες συγκεκριμένες πληροφορίες ή να αφήσει ανοιχτά παράθυρα για την αποκρυπτογράφηση από τον εκάστοτε «αναγνώστη» της λήψης, βάση των δικών του ιδεών και εμπειριών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα έργα του Αμερικανού καλλιτέχνη της Video-Art, Bill Viola, όπου στόχος είναι να «αφυπνίσει στον θεατή εικόνες κρυμμένες στο ασυνείδητο». Η οθόνη γίνεται ένας «νοητός καθρέφτης των συναισθημάτων του». Καταφέρνει να «υπνωτίσει» το πλήθος και ύστερα να το ξυπνήσει, περνώντας κάθε φορά το μήνυμά του περί της πνευματικής αναγέννησης, τονίζοντας τη φυσική σχέση των ανθρώπων με τα τέσσερα στοιχεία της γης. Για τον ίδιο, μαθαίνουμε μέσα από τα έργα του την ανησυχία, τον τρόμο και τελικά την αποδοχή του ανθρώπινου προορισμού που δεν είναι άλλος από τον σωματικό θάνατο.
Κατανοούμε πως η φωτογραφία, σε ένα βαθύτερο επίπεδο, αντικατοπτρίζει τον κόσμο που κρύβεται μέσα στους ανθρώπους. Αντανακλά τις βαθιές τους επιθυμίες, τα κρυφά απωθημένα, την λαχτάρα της εξερεύνησης της ίδιας μας της σκιάς. Με τη χρήση οπτικών εφέ, με το παιχνίδι με το φως και τις σκιές του αντικειμένου, η εικόνα αποκτά υπόσταση, οι συμβολισμοί προσδίδουν μια ιδιαίτερη μορφή δημιουργίας. Η επιθυμία προσωπικής έκφρασης μέσω της τέχνης της φωτογραφίας, όπως και κάθε μορφής της, αποτελεί ίσως την απάντηση στο αδιέξοδο της προσωπικής εσωτερικής αναζήτησης.
«Πάντα με ενδιέφερε πολύ η φωτογραφία. Έχω κοιτάξει περισσότερες φωτογραφίες από πίνακες. Επειδή ο ρεαλισμός τους είναι δυνατότερος από την ίδια την πραγματικότητα» – Francis Bacon
Αξιόλογοι ζωγράφοι όπως ο Francis Bacon ή και ο Pablo Picasso αναγνωρίζουν τη σημαντικότητα και τη συμβολή της φωτογραφίας στην εξέλιξη της τέχνης και το βλέμμα του καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα, γνωστοί συγγραφείς απαντούν πως η τέχνη της φωτογραφίας δεν έχει να κάνει με μια «ψυχρή μηχανική συσκευή. Μπορεί να είναι μια προέκταση του μυαλού και της καρδιάς». (John Steinbeck, Αμερικανός συγγραφέας).
Πρόκειται για μία χιλιοειπωμένη φράση που, όμως, κρύβει μέσα της μια κοινώς αποδεκτή αλήθεια. Μια φωτογραφία μπορεί να κρύβει πολλές ιστορίες, χιλιάδες συναισθήματα και αμέτρητα μηνύματα. Η ανθρώπινη ζωή είναι γεμάτη από εικόνες, στιγμιότυπα που καταγράφονται και χαράζονται στην μνήμη μας σαν φωτογραφίες. Δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε πως, όπως υποστηρίζει και ο σοφός λαός, μια εικόνα είναι ίση με χίλιες λέξεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Bright, S. (2011). Art Photography Noe.
- photographylife. (2020, Απρίλιος 11). Ανάκτηση από Introduction to photography, The Global Language
- Βιωματικό Φωτογραφικό Εργαστήριο. (2017). Η Φωτογραφία ως μέσο δημιουργικής αυτογνωσίας.
- Ιστορία της Τέχνης, Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Βιβλίο Μαθητή. (2017). Στο Π. Ινστιτούτο, Ρεαλισμός, Ιμπρεσιονισμός (σσ. 225-242). Εκδόσεις «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
- Ιστορία της Τέχνης, Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Βιβλίο Μαθητή. (2017). Στο Π. Ινστιτούτο, Μετά-μοντερνισμός. Η δεκαετία του 1990 (σσ. 347-364). Εκδόσεις «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
- Μαθιουδάκης, Β. (2017, Αύγουστος 6). efsyn. Ανάκτηση από Η φωτογραφία είναι συναίσθημα: https://www.efsyn.gr/nisides/119699_i-fotografia-einai-synaisthima
- Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια της Τέχνης. (χ.χ.). Στο E. C. Munro, Η Τέχνη στον 19ο αιώνα (σσ. 220-248). Εκδόσεις Κωνστ. Π. Καλλιγά.
Γεννήθηκε στην Βέροια το 2001. Είναι απόφοιτη ΕΠΑΛ, στο τμήμα Εφαρμοσμένων Τεχνών και Καλλιτεχνικών Εφαρμογών. Σπουδάζει στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Το πάθος της για την αρθρογραφία την οδήγησε στο Δημοτικό Συμβούλιο της Βέροιας ανάμεσα σε επιλεγμένους μαθητές, καθώς της χάρισε και μια θέση στην Βουλή των Εφήβων ως Παρατηρήτρια στην ΚΓ’ Σύνοδο. Στόχο έχει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την δημοσιογραφία και το φωτορεπορτάζ, ενώ στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται ερασιτεχνικά με την φωτογραφία και τη συγγραφή.
