Της Παρή Στεφανή,
«Ένα τέλος, μια αρχή». Με αυτόν τον τίτλο ο –πλέον «σκέτο»– Ανδρέας Κονάνος συνοδεύει το κείμενο το οποίο δημοσίευσε στη σελίδα του στο Facebook, ανακοινώνοντας την παραίτησή του. Δεν αποτελεί πια κληρικός ο άνθρωπος, ο οποίος ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει γίνει γνωστός όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Ο άνθρωπος με τους χιλιάδες ακόλουθους στα social media και τους επίσης χιλιάδες αναγνώστες των βιβλίων του…
Στο διαδικτυακό του μήνυμα μιλά για περισσότερη «ανοιχτοσύνη, ευρύτητα και ελευθερία». Τι σημαίνει αυτό; Μήπως ασφυκτιούσε στο ράσο και στην εκκλησία; Τα ερωτήματα είναι πολλά. Τον λόγο –ή τους λόγους– παραίτησης δεν τους γνωρίζουμε. Οι υποθέσεις όμως, όπως είναι φυσικό, πληθαίνουν με τον καιρό.
Πολλοί είναι εκείνοι που ασπάζονται την άποψη ότι ίσως να επέλεξε το ράσο για άλλους σκοπούς, με κυριότερο την αυτοπροβολή. Τι ήταν ο Ανδρέας Κονάνος τελικά; Είναι αποδεκτό ένας αρχιμανδρίτης να διαφημίζει μανιωδώς τα βιβλία του; Να δίνει συμβουλές, ιδιαίτερα σε νέους, που θα ταίριαζαν περισσότερο στο στόμα ενδεχομένως ενός ψυχολόγου παρά ενός θεολόγου; Ας μην ξεχνάμε πως παράλληλα εκτελούσε και χρέη συμβούλου διατροφής, όπως και… youtuber! Συμβαδίζουν όλα αυτά μεταξύ τους στο πρόσωπο ενός ιερέα; Και αν ναι, μέχρι ποιο σημείο; Δεν υπάρχει κάποιο όριο; Ή όλα είναι ανεξέλεγκτα;
Η διαδικτυακή του ανάρτηση στα μάτια πολλών δίνει την αίσθηση της έναρξης μιας καινούριας καριέρας. Από πότε όμως τέτοιες αποφάσεις εξωτερικεύονται με τέτοια περηφάνια μέσω social media; Είναι διαφορετικό να αποχωρείς από την ιεροσύνη και διαφορετικό το να το προβάλλεις θριαμβευτικά με μια βαρύγδουπη ανακοίνωση συνοδεία, μάλιστα, φωτογραφίας με λευκό πουκάμισο. Ως προς τι όλο αυτό; Βγάζω το μαύρο ράσο και φορώ συμβολικά ένδυμα λευκό, συνώνυμο του φωτός, της «ανοιχτοσύνης», της «ευρύτητας» και της «ελευθερίας», λέξεις που ο ίδιος χρησιμοποιεί στο κείμενό του; «Και τώρα προχωράω παρακάτω. Φεύγω από κληρικός». Όταν φεύγεις από κληρικός, όχι, δεν προχωράς παρακάτω. Την παρακαταθήκη της Χάριτος, κάθε ιερέας από την ώρα της χειροτονίας του κι έπειτα, δεν τη λαμβάνει περιστασιακά. Η ιεροσύνη δεν είναι σχέση εργασιακή–υπαλληλική, που ξεκινά με την πρόσληψη και τελειώνει με την απόλυση ή με μια απλή παραίτηση. Και το κυριότερο, δεν προβάλλεις τόσο θριαμβευτικά και περήφανα την αποτυχία σου ως ιερέας. Και χρησιμοποιώ τη λέξη «αποτυχία», γιατί επιτυχημένος είναι ο κληρικός που μέχρι το τέλος της ζωής του υπηρετεί πιστά και αδιάλειπτα το λειτούργημά του. Η ιεροσύνη δεν είναι κάτι εύκολο. Ειδικά για κάποιον αρχιμανδρίτη. Οι στερήσεις πολλές, το ίδιο και οι περιορισμοί και οι πειρασμοί. Εάν έχεις αποτύχει στο να ανταπεξέλθεις στις συνθήκες αυτές, δεν υπάρχει λόγος να δέχεσαι τόσα «μπράβο» και «συγχαρητήρια». Όλα αυτά δε σημαίνουν φυσικά ότι ο Ανδρέας Κονάνος θα έπρεπε να είναι αλάνθαστος και αναμάρτητος. Από τη στιγμή που για τους δικούς του λόγους αποφάσισε να παραιτηθεί, ορθώς έπραξε. Καλύτερη η παραίτηση από μια ενδεχόμενη καθαίρεση. Δεν είναι όμως κατόρθωμα. Καλύτερη η ταπείνωση από την αυτοπροβολή.
Με πολλά από τα παραπάνω συμφωνώ. Έχω ακούσει ομιλίες του Ανδρέα Κονάνου δια ζώσης και έχω διαβάσει βιβλία του. Ήταν περιζήτητος στις ενορίες. Πολλοί θα ζήλευαν το επικοινωνιακό του χάρισμα. Οι ομιλίες του αποτελούσαν βάλσαμο και παρηγοριά για πιστούς και άπιστους. Στην αρχή, είχαν κατά βάση θεολογικό βάθος. Για αυτόν ακριβώς το λόγο είχε ξεχωρίσει στα μάτια μου. Σταδιακά όμως, άρχισαν να αποκτούν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα. Για αυτό, μάλιστα, λέγεται ότι διακόπηκε η συνεργασία του με τον ραδιοφωνικό σταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας: λόγω της αλλοίωσης του ευαγγελικού μηνύματος με προσωπικό λόγο. Οι απόψεις που προέβαλλε ειδικά τον τελευταίο καιρό ήταν εξαιρετικά φιλελεύθερες. Όπως ανέφερα και πριν, θα ταίριαζαν περισσότερο στο στόμα ενός ψυχολόγου παρά ενός θεολόγου. Πόσο μάλλον ενός αρχιμανδρίτη. Αρκεί να παρακολουθήσει κάποιος τα βίντεο που ανέβαζε –και συνεχίζει να δημοσιεύει– στο YouTube. Μερικοί από τους τίτλους τους: «Χώρισα, μα η ζωή συνεχίζεται», «Μην αυτομαστιγώνεσαι», «-1,5 κιλό», «Μην τρελαίνεσαι», «Μη βιαστείς να χωρίσεις», «Να έχεις πρόγραμμα». Δεν αντιλέγω. Τα λόγια του επιβοηθητικά για πολλούς. Το ζήτημα είναι όμως εάν ταιριάζουν στο στόμα ενός ιερέα. Το ερώτημα είναι: μήπως ο Ανδρέας Κονάνος είχε αρχίσει να απογυμνώνει το λόγο του από τις θεολογικές προεκτάσεις που θα έπρεπε να έχει ο λόγος ενός αρχιμανδρίτη; Για αυτό ακριβώς πολλοί μίλησαν για μετουσίωσή του από ιερέα σε «life coach». Όποιος έχει παρατηρήσει ενδελεχώς τα προφίλ του στα social media θα έχει σίγουρα δει πως με τον καιρό έκανε όλο και περισσότερες «εκπτώσεις», πιθανότατα για να προσελκύσει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Ενδεχομένως να σφάλλω για το σκοπό του, η αλήθεια είναι όμως πως η ουσία δεν είναι να έρθει ο Θεός στα μέτρα τα δικά μας. Εμείς πρέπει να προσπαθούμε να φτάσουμε το ακατόρθωτο, να πλησιάσουμε δηλαδή όσο το δυνατόν περισσότερο στον Θεό. Δε γίνεται να κάνουμε μια Εκκλησία που να αρέσει σε όλους. Πιθανότατα ο Ανδρέας Κονάνος να έπεσε σε αυτά τα σφάλματα. Κανείς δε γνωρίζει απόλυτα τις σκέψεις και τα κίνητρα των ενεργειών του. «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω». Επειδή όμως πρόκειται για δημόσιο πρόσωπο με τεράστια απήχηση σε νέους και μεγαλύτερους, δικαιολογείται πλήρως το να έχει ο καθένας τη δική του άποψη. Ειδικά από τη στιγμή που ο ίδιος δημοσιοποίησε την απόφασή του σε Facebook, Instagram και YouTube.
Πολλοί είναι εκείνοι που προβάλλουν το επιχείρημα: «Ποιος ξέρει τι θα είδε στο χώρο της Εκκλησίας και αποχωρίστηκε τα ράσα». Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης όμως παραβλέπουν το ότι ακόμη κι αν είναι έτσι τα πράγματα, όποιος αγαπά το Θεό μένει και υπομένει. Σε όλους τους χώρους υπάρχουν –ας μου επιτραπεί η έκφραση– «βρομιές». Στην ιατρική, στη νομική, στην εκπαίδευση. Παντού. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι ο άνθρωπος πρέπει να παραιτείται. Εάν αγαπάς να σώζεις ζωές, δεν παραιτείσαι από γιατρός, επειδή ορισμένοι λαμβάνουν «φακελάκια». Εάν αγαπάς τη εκπαίδευση δεν παραιτείσαι από δάσκαλος επειδή ορισμένοι δεν τιμούν το λειτούργημά τους. Εάν αγαπάς τον Θεό, μην τον εγκαταλείπεις. Φυσικά ο καθένας έχει τον Θεό μέσα του. Ο ιερέας όμως δεν Τον έχει απλώς μέσα του. Έχει επιλέξει να αφιερώσει τη ζωή του σε Εκείνον. Σαφώς και οποιοσδήποτε ιερέας μπορεί να αλλάξει γνώμη και να επιλέξει να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Ανδρέας Κονάνος. Καλύτερα κάποιος να παραιτηθεί παρά να υπηρετεί τον Θεό έχοντας υποπέσει σε σφάλματα που δεν ταιριάζουν στο πρόσωπο ενός ιερέα ή έχοντας λάβει αποφάσεις που δε συμβαδίζουν με την ιδιότητα του κληρικού. Το θεωρώ και πιο τίμιο να συνεχίσει χωρίς το ράσο. Σε καμία περίπτωση όμως δε χωρούν σε τέτοιες περιπτώσεις διατυμπανισμοί και πομπώδεις δηλώσεις που διχάζουν και σκανδαλίζουν τους πιστούς. Δεν πιστεύω ότι ο Ανδρέας Κονάνος είχε τέτοια πρόθεση. Δεν αδικώ όμως και εκείνους που πιστεύουν ότι διέθετε ενδεχομένως έναν εγωισμό ή μια έπαρση που σίγουρα δε συμβαδίζει με την ιδιότητα του αρχιμανδρίτη.
Το σίγουρο είναι πως η ιστορία θα δείξει το τι επιδιώκει να κάνει από εδώ και στο εξής ο Ανδρέας Κονάνος. Τα ράσα, όπως δήλωσε ο ίδιος, δεν τα πετά, αλλά απλώς τα αποχωρίζεται και τα ευγνωμονεί, καθώς του προσέφεραν μοναδικές θεανθρώπινες στιγμές τις συνολικά δύο δεκαετίες κατά τις οποίες αποτέλεσε κληρικός. Από τη στιγμή που τα βιβλία, τα βίντεό του στο YouTube και οι αναρτήσεις του αποτελούν παρηγοριά για πολλούς δεν έχει κανένα λόγο να σταματήσει τη δράση του. Όπως ανέφερα και πριν, πολλοί θα ζήλευαν το επικοινωνιακό του χάρισμα, και δικαίως. Οι αντιρρήσεις όσων επέκριναν τα λόγια του είναι δικαιολογημένες από τη στιγμή που ο ίδιος διέθετε την ιδιότητα του κληρικού και είχε ξεχωρίσει για την ενεργό παρουσία του στο διαδίκτυο, στο χώρο της συγγραφής αλλά και της διατροφής. Διαφωνώ όμως με όσους αποδοκιμάζουν την απόφασή του να παραιτηθεί. Πιστεύω πως θα ήταν τουλάχιστον υποκριτικό να υπηρετεί τον Θεό χωρίς να το επιθυμεί πλέον. Θα ήταν σίγουρα ανήθικο. Η ένστασή μου βρίσκεται ακριβώς στη δημοσίευση της απόφασής του συνοδεία φωτογραφίας και σε ορισμένα σημεία του κειμένου του.
«Δόξα τω Θεώ που υπάρχουν κληρικοί, αγνοί παπάδες, που αγωνίζονται για τη σωτηρία του ποιμνίου τους! Υπάρχουν, ναι, και είναι πολλοί, οι περισσότεροι, που μας παρηγορούν με τις θεϊκές διδαχές, που μας εμπνέουν με την καθάρια ζωή τους και η χριστιανική τους ψυχή αποτελεί πρότυπο για το λαό του Θεού. Δε χάθηκε το παν επειδή πρόδωσε τον Χριστό ένας ακόμη σύγχρονος Ιούδας!». Τα λόγια του Σωτήρη Τζούμα, επικοινωνιολόγου και εξ απορρήτων του Μακαριστού Χριστόδουλου, αποτελούν κοφτερό μαχαίρι. Αποκαλεί τον Ανδρέα Κονάνο σύγχρονο Ιούδα που πρόδωσε τον Χριστό. Αυτό που σκέφτομαι όμως, είναι πως όλοι είμαστε εν δυνάμει Ιούδες. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν πρόκειται να προδώσει τον Χριστό. Τόσο σίγουρος ήταν ο Απόστολος Πέτρος, ο οποίος εν τέλει Τον αρνήθηκε τρεις φορές. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις, τις αποφάσεις και τις αμαρτίες του. Και ο Θεός αγκαλιάζει όποιον μετανιώνει αληθινά. Όσον αφορά το θέμα του Κονάνου, ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του. Κανείς όμως δεν ξέρει τα πάντα και δεν μπορεί άλλωστε να τα γνωρίζει. Όλοι είμαστε εν δυνάμει Ιούδες, κανείς όμως Θεός!
Έχει γεννηθεί το 2000 και ζει στον Πειραιά. Από το 2018 είναι φοιτήτρια στη Νομική Σχολή Αθηνών. Μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και Τουρκικά. Έχει παρακολουθήσει μεγάλο αριθμό συνεδρίων και εκδηλώσεων σε σχέση με το αντικείμενο των σπουδών της. Επιπλέον φέρει συμμετοχές σε ρητορικούς αγώνες ως διαγωνιζόμενη, αλλά και ως κριτής. Αγαπάει τη λογοτεχνία, τη μουσική και τον χορό. Η αγαπημένη της φράση είναι «Φτάσε όπου δεν μπορείς!» του Νίκου Καζαντζάκη.
