Του Ραφαήλ Νικόλαου Μπελενιώτη,
Μέσα από το σύντομο διήγημα «Ο Χιλιαστής», ο εμβληματικός και εκλιπών Θεσσαλονικιός ποιητής, Ντίνος Χριστιανόπουλος, είχε σκιαγραφήσει τόσο έντονα και σπαρακτικά την τύχη ενός Χιλιαστή κληρωτού στρατεύσιμου, επειδή αρνήθηκε να πιάσει όπλο και συνάμα κατάφερε να αποτυπώσει την κουλτούρα αντιμετώπισης, που διέπνεε το ελληνικό κράτος, για μια σειρά δεκαετιών, απέναντι στους αρνητές στράτευσης.
Οι αντιρρησίες συνείδησης στην Ελλάδα αντιμετωπίσθηκαν, για ένα μεγάλο διάστημα, δίχως την απαιτούμενη σοβαρότητα και ακόμα χειρότερα υπέστησαν διώξεις, ταπεινώσεις και περιθωριοποιήσεις. Στη δεκαετία του 40’, οι αντιρρησίες είχαν να αντιμετωπίσουν, και κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, πολυετείς φυλακίσεις, τις δεκαετίες του 40’ και του 60’, στέρηση και περιορισμό σε πολλά δικαιώματά τους, μια κατάσταση που, εν τέλει, παγιώθηκε και συνεχίσθηκε ως και τις δεκαετίες του 80’-90’.
Ο αγώνας των Ελλήνων αντιρρησιών συνείδησης είναι εν πολλοίς άγνωστος στο ευρύ κοινό, ενώ και η ανάλογη ιστορική βιβλιογραφία ιδιαίτερα φτωχή. Σε αντίθεση με τις μεγαλειώδεις αντιπολεμικές και ειρηνιστικές συγκεντρώσεις στην Αμερική και την Ευρώπη τη δεκαετία του 60-70’, που μας έρχονται εύκολα στο συλλογικό θυμητικό, καμία ανάλογη εικόνα δεν θα μπορούσαμε εύκολα να ανακαλέσουμε για τα ελληνικά δεδομένα. Και όμως ο επίμονος αγώνας των Ελλήνων αντιρρησιών συνείδησης, ακόμα και σε ατομικό επίπεδο, η συνεχής και αμείωτη βοήθεια και πίεση των διεθνών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που επανειλημμένα είχαν καταδικάσει την Ελλάδα για τις πρακτικές αντιμετώπισης απέναντι στους αντιρρησίες, έφεραν σημαντικές νίκες, σε τοπικό επίπεδο. Κορυφαία στιγμή ήταν η θέσπιση της «εναλλακτικής πολιτικής κοινωνικής υπηρεσίας», µε τον νόµο του 2510/97, που τέθηκε σε ισχύ και είχε εφαρμογή μόλις το 1998.
Στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, για μια ακόμα φορά, δεν παρουσιάσθηκε καμία ένδειξη πως αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν υπαρκτά όντα μέσα στην κοινωνία. Ίσως, μπορούμε να κατανοήσουμε, πως, ελέω της αύξησης των εντάσεων και των γεωπολιτικών κινδύνων στην περιοχή, αποτελεί για τα στρατιωτικά επιτελεία σημαντικός παράγων η αύξηση της στρατιωτικής θητείας, όμως είναι αδιανόητο πως περνάνε «κάτω» από τα ραντάρ οι χιλιάδες Έλληνες πολίτες που καταγράφονται συνειδητά ως αντιρρησίες και βιώνουν μια χρόνια άδικη και άνιση μεταχείριση. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει αναγνωρίσει ρητά ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης προστατεύεται από το Άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περί ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Παλαιότερα, έχει κρίνει ότι με την υπαγωγή των υποθέσεων των Ελλήνων αντιρρησιών σε στρατοδικεία παραβιάζεται και το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Μέχρι στιγμής, οι Έλληνες αντιρρησίες βιώνουν μια τιμωριτική αντιμετώπιση, μιας και οι υποθέσεις τους υπάγονται σε στρατοδικεία και στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η εναλλακτική θητεία, δε, έχει αυξηθεί από τους δώδεκα μήνες, που ήταν, σε δεκαπέντε! Μόλις το 2015, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ είχε κρίνει ότι η διάρκεια 15 μηνών της εναλλακτικής θητείας, σε σύγκριση με τους εννιά μήνες, που καλούνται να υπηρετήσουν οι Έλληνες πολίτες και η πλειονότητα των στρατεύσιμων, είναι ξεκάθαρα τιμωριτική και αποτελεί μια εξόφθαλμη διάκριση. Ακόμα, η Ελλάδα παραβιάζει το Άρθρο 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.
Οι αγώνες των αντιρρησιών συνείδησης παραμένουν υπαρκτοί μέχρι και στις μέρες μας. Μια σειρά υποθέσεων αρνητών στράτευσης έχει αναδειχθεί σχετικά πρόσφατα από τη Διεθνή Αμνηστία και έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις ακόμα και στο εξωτερικό. Ουσιαστικά, οι νέοι αυτοί ακτιβιστές επιθυμούν να καταστήσουν σαφές ότι το δικαίωμα της άρνησης στράτευσης είναι σύμφυτο με τα ανθρώπινα δικαιώματα, με την ελευθερία σκέψης και συνείδησης και ως τέτοιο πρέπει να εκλαμβάνεται.
Η κυβέρνηση, μέσα στον παροξυσμό των εξελίξεων σε εθνικό επίπεδο, προκρίνει, όπως φαίνεται, τη λογική σκέψη και τις μετρημένες κινήσεις. Είναι καιρός, ίσως και ανάγκη, για να βρει τη δική της πορεία αποδοχής μέσα στην κοινωνία η αύξηση της στρατιωτικής θητείας, να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στις υποθέσεις των αντιρρησιών συνείδησης υπό το πρίσμα των αποφάσεων των διεθνών οργανισμών, αλλά και αποφάσεων της Ε.Ε και του ΟΗΕ. Αν η κυβέρνηση επιθυμεί την αύξηση της στρατιωτικής θητείας, οφείλει να επανεξετάσει το μείζον ζήτημα των αντιρρησιών υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου και να εργαστεί προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της νομοθεσίας στο πλαίσιο των συστάσεων των διεθνών οργάνων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πρέπει, επιτέλους, να σταματήσει ο κατατρεγμός ανθρώπων, μα και ο διασυρμός της χώρας, μέσα από καταγγελίες διεθνών οργανισμών και φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
