Της Μαριάτζελας Δημητροπούλου,
Ιθαγένεια είναι ο δημοσίου δικαίου δεσμός ενός ατόμου προς την πολιτεία, στο λαό της οποίας αυτός ανήκει. Περικλείεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα κάθε πολιτείας, όπως ορίζεται στο άρθρο 1 της Χάγης του 1930 και στο άρθρο 29ΑΚ για το ελληνικό δίκαιο. Και στην παρούσα συγκυρία ανατρέχουμε στον ορισμό της ιθαγένειας, καθώς το Υπουργείο Εσωτερικών προωθεί την απόκτησή της με γραπτό σύστημα εξέτασης.
«Πανελλαδικές» γραπτές εξετάσεις θα περνούν οι αλλοδαποί που επιθυμούν να πολιτογραφηθούν Έλληνες, να αποκτήσουν δηλαδή την ελληνική ιθαγένεια, σύμφωνα με το σχετικό νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που έχει τεθεί σε διαβούλευση έως και τις 10 Σεπτεμβρίου. Οι εξετάσεις θα πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο.
Εφόσον επιτύχουν στις εξετάσεις για την πιστοποίηση των γνώσεών τους στη Γλώσσα, στη Γεωγραφία και στην Ιστορία, δηλαδή καταφέρουν να συγκεντρώσουν το 80% της μέγιστης δυνατής βαθμολογίας, οι αλλοδαποί αποκτούν «Πιστοποιητικό επάρκειας γνώσεων για πολιτογράφηση» και έχουν δικαίωμα να καταθέσουν αίτηση πολιτογράφησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη συμμετοχή τους στις εξετάσεις, οι αλλοδαποί θα καταβάλλουν εξέταστρα 250 ευρώ. Οι θεματικές ενότητες εξετάζονται μέσω τυχαίας επιλογής από τράπεζα θεμάτων τριακοσίων (300) τουλάχιστον ερωτήσεων, η οποία τηρείται με μέριμνα και ευθύνη της γενικής γραμματείας Ιθαγένειας. Η τράπεζα θεμάτων είναι ελεύθερα προσβάσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω του ιστότοπου του υπουργείου Εσωτερικών. Για τους αιτούντες που έχουν ξεπεράσει το 67ο έτος ή δεν μπορούν να συμμετέχουν λόγω διαγνωσμένης δυσκολίας σε γραπτές εξετάσεις, προβλέπεται προφορική διαδικασία.
Από τις εξετάσεις απαλλάσσονται όσοι έχουν φοιτήσει επιτυχώς σε λύκειο της χώρας που ακολουθεί το υποχρεωτικό ελληνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης ή έχουν αποφοιτήσει από ελληνικό ΑΕΙ ή έχουν αποκτήσει μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σπουδών από ελληνικό ΑΕΙ. Το μέχρι σήμερα ισχύον σύστημα απόδοσης της ιθαγένειας είχε ως αποτέλεσμα να παρατηρούνται καθυστερήσεις στην πολιτογράφηση αλλογενών αλλοδαπών, οι οποίοι, βάσει της έως τώρα νομοθεσίας, καλούνταν στο τελικό στάδιο να δώσουν συνέντευξη σε μια Επιτροπή για να διαπιστωθεί η καλή γνώση και χρήση της γλώσσας μας, αλλά και οι γνώσεις που διαθέτουν πάνω στην ελληνική ιστορία, πολιτισμό και πολιτικούς θεσμούς, εκτός των άλλων στοιχείων που πιστοποιούνται στη διάρκεια της συνέντευξης (π.χ. ο βαθμός κοινωνικής και οικονομικής ένταξης στη ζωή της χώρας του αιτούντος ή οι λόγοι για τους οποίους ζητάει να γίνει Έλληνας πολίτης).
Αυτή τη στιγμή, λειτουργούν 19 Επιτροπές σε όλη τη χώρα, οι οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις σημερινές ανάγκες, αφού συνεδριάζουν το πολύ δύο φορές το μήνα. Πολλές φορές δε οι συνεδριάσεις αναβάλλονται, καθώς συμμετέχουν στελέχη από διάφορους φορείς. Αυτές οι καθυστερήσεις συμπαρασύρουν το σύνολο των αιτημάτων, αφού οι ίδιοι υπάλληλοι καλούνται να το αξιολογήσουν.
Ρίχνοντας μια πρώτη ματιά στο νομοσχέδιο που έχει τεθεί σε διαβούλευση, θα διαπιστώσουμε ότι διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και η ισοτιμία στη διαδικασία πολιτογράφησης αλλοδαπών ως Έλληνες πολίτες, καθώς θα εφαρμόζεται ένα ενιαίο σύστημα εξέτασης για όλους, με κοινά θέματα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις Πανελλαδικές εξετάσεις, επεκτείνοντας έτσι την διαφάνεια και την αμεροληψία και σε αυτό τον τομέα του δημόσιου βίου. Η πολιτογράφηση αλλογενών αποτελεί μια ιδιαίτερη διαδικασία που απαιτεί τη γνώση της ελληνικής γλώσσας σε επίπεδο που να εξασφαλίζει ότι ενδιαφερόμενος που θα γίνει Έλληνας πολίτης θα χειρίζεται τη γλώσσα σε βαθμό τέτοιον, που τον καθιστά ικανό να συμμετέχει αυτόνομα στα κοινωνικά και κυρίως στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Το να γίνει κάποιος Έλληνας πολίτης, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα, θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθεί επαρκώς σε όσα προβλέπονται από το Σύνταγμα.
Εξαιτίας, λοιπόν, της τόσο ζωτικής σημασίας και του καταλυτικού ρόλου που διαδραματίζει η διαδικασία αυτή στην απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας και κατ’ επέκταση, στην ένταξη στην κοινωνικοοικονομική και πολιτική ζωή της χώρας νέων Ελλήνων πολιτών, οι χειρισμοί πρέπει να είναι «λεπτοί» και να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή. Για αυτό, καλό είναι να εξεταστεί διεξοδικά το ζήτημα αυτό, τι συνέπειες θα επιφέρει και πόσο ωφέλιμο θα είναι εν τέλει. Θα επιτελέσει το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε ή θα φέρει τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα; Αυτά είναι εύλογα ερωτήματα που πρέπει όλους να μας απασχολήσουν και να μας προβληματίσουν.
Eν κατακλείδι, δεν αποτελεί λύση ούτε να εξυμνούμε, ούτε να κατακεραυνώνουμε το συγκεκριμένο σύστημα Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να δούμε πώς θα λειτουργήσει και έπειτα να γίνουν οι απαιτούμενες παρεμβάσεις.
