Της Ερωφίλης Σμυρνιωτάκη,
Μετά την καταστροφική και πολύνεκρη έκρηξη, που ισοπέδωσε την περιοχή γύρω από το λιμάνι της Βηρυτού, που άφησε πίσω περισσότερους από 190 ανθρώπους νεκρούς, 6000 τραυματίες και περίπου 250.000 αστέγους, ο Λίβανος έγινε ένα καζάνι που βράζει. Οι συγκρούσεις στους δρόμους αποτέλεσαν καθημερινό φαινόμενο και το αίτημα των διαδηλωτών αφορούσε τη βασική -σάπια πλέον- πληγή της χώρας: τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος. Η πολιτική ηγεσία πετούσε το μπαλάκι της ευθύνης από τον έναν στον άλλον, μόνο εξοργίζοντας παραπάνω τον ταλαιπωρημένο λαό, που δεν είδε κανέναν από τους ηγέτες του να φτάνει στους κατεστραμμένους δρόμους για να στηρίξει τους ανθρώπους που έχασαν, μέσα σε μία στιγμή, την περιουσία τους ή και αγαπημένους τους ανθρώπους. Αυτός που είδαν, όμως, ήταν ο Εμμανουέλ Μακρόν, Πρόεδρος της Γαλλίας, που, μόλις δύο μέρες μετά την έκρηξη, κατέφθασε στην περιοχή και μίλησε με πληγέντες, επιπλήττοντας την πολιτική ελίτ. Μετά την αποχώρησή του, παραπάνω από 50.000 άνθρωποι ζητούσαν η περιοχή να επανέλθει υπό γαλλική εντολή, γεγονός μάλλον ειρωνικό, καθώς το καθεστώς αυτό ήταν που μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο επέβαλε στη χώρα -σε προσπάθεια προστασίας των χριστιανών της περιοχής- το σεχταριστικό πολιτικό σύστημα και αποτέλεσε βασικό αίτιο του εμφυλίου του 1975, κάτι που ακόμα προσπαθούν να αποτινάξουν.
Η χώρα για χρόνια έχει υπάρξει δέσμια ενός συστήματος που εξαρτάται από τους ηγέτες των σεκτών, που κληρονόμησαν την ισχύ τους, αλλά και ηγέτες της πολιτοφυλακής που, μετά το τέλος του εμφυλίου, το 1990, ανέλαβαν σημαντικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό. Το σύστημα λήψης αποφάσεων είναι σχεδόν μονίμως μπλοκαρισμένο, καθώς καμία απόφαση δε λαμβάνεται χωρίς ομοφωνία, σε βαθμό που πράξεις βίας συστηματικά έχουν χρησιμοποιηθεί ως μέσο πίεσης. Οι τρεις μεγαλύτερες σέκτες, οι σιίτες, οι σουνίτες (μουσουλμάνοι) και οι μαρωνίτες (χριστιανοί), ζητούν βοήθεια από δυνάμεις εκτός του κράτους για να υπερισχύσουν των αντιπάλων τους, ενώ χώρες όπως η Συρία, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία χρόνια μάχονται για επιρροή στην περιοχή. Αυτό το σύστημα φαίνεται τόσο βαθιά ριζωμένο, που ίσως η μόνη στιγμή που θα μπορούσε να αλλάξει είναι τώρα.
Τη Δευτέρα, 31η Αυγούστου, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, επισκέφθηκε ξανά τη Βηρυτό για τον εορτασμό των εκατό ετών από την ίδρυση του Λιβάνου, αλλά και με σκοπό να πιέσει τους ηγέτες των σεκτών να προχωρήσουν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος. Μόλις λίγες ώρες πριν την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου, όμως, είχε προηγηθεί μια σημαντική εξέλιξη: Μέσα σε μία προσπάθεια επίδειξης προόδου στην αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης -και πιθανής εξασφάλισης της διεθνούς βοήθειας- ανακοινώθηκε η επιλογή ενός νέου Πρωθυπουργού.
Το όνομα αυτού, Mustafa Adib. Διπλωμάτης, με διπλή υπηκοότητα (δεύτερη η γαλλική), έχει τελέσει πρέσβης του Λιβάνου στη Γερμανία και είχε στενή σχέση με τον πρώην πρωθυπουργό και δισεκατομμυριούχο, Najib Mikati, του οποίου έχει αποτελέσει σύμβουλος. «Η κυβέρνηση αυτή πρέπει να είναι μία κυβέρνηση τεχνοκρατών, που θα αντιμετωπίσει γρήγορα και αποτελεσματικά τις προκλήσεις που έπονται και θα κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη του λαού του Λιβάνου, εντός της χώρας αλλά και εκτός, καθώς και την εμπιστοσύνη της αραβικής και της διεθνούς κοινότητας», δήλωσε ο νέος πρωθυπουργός και αρνήθηκε να δεχτεί ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους, λέγοντάς τους ότι «τώρα είναι η ώρα για δουλειά, όχι για λόγια». Το όνομά του είχε ήδη συζητηθεί, κατά τη διάρκεια συνάντησης μεταξύ των πρώην πρωθυπουργών της χώρας, το σαββατοκύριακο. Συγκεκριμένα, τέσσερις πρώην πρωθυπουργοί, μεταξύ των οποίων ο Mikati και ο Saad Hariri, ηγέτης του μεγαλύτερου σουνιτικού μουσουλμανικού κόμματος της χώρας, τον πρότειναν για το αξίωμα. Σημαντικό είναι πως στις συζητήσεις αυτές, σύμφωνα με τα άτομα που συμμετείχαν, δεν επιζητούσαν ένα άτομο με πολιτική διαδρομή, αλλά κάποιον που, μέχρι στιγμής, δεν είχε διεκδικήσει πολιτικά αξιώματα στη χώρα, ένα φρέσκο πρόσωπο, χωρίς συνδέσεις με το διεφθαρμένο σύστημα. Η θέση του Adib διασφαλίστηκε με τη στήριξη του κόμματος του Hariri, “Future Movement”, το χριστιανικό κόμμα του προέδρου της χώρας, Michel Aoun, “Free Patriotic Movement” , αλλά και της Hezbollah.
Την Τρίτη, 1η Σεπτεμβρίου, ο Εμμανουέλ Μακρόν συναντήθηκε με τον πρόεδρο Aoun και, σε συνέντευξη τύπου στη Βηρυτό, επεσήμανε πως, αν η διαφθορά συνεχίσει αποτελεί τροχοπέδη για τις μεταρρυθμίσεις, είναι εφικτό να υπάρξουν κυρώσεις στοχευμένες στις κρατικές αρχές, σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. «Αυτό είναι μία απαίτηση, με περιθώριο έξι με οκτώ εβδομάδων», προσέθεσε. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, περιηγήθηκε σε περιοχές, όπου πλέον οι αρχές του Λιβάνου αποτελούν personae non gratae, μίλησε με ακτιβιστές και εξέφρασε την υποστήριξή του στα αιτήματά τους για ένα κράτος δικαίου, απαλλαγμένο από το σύστημα των σεκτών. Η δέσμευσή του στο λαό της Βηρυτού, πριν αναχωρήσει από τη χώρα, την Τετάρτη: «Δεν θα σας εγκαταλείψω».
Ένας άθλος περιμένει, λοιπόν, το Λίβανο, καθώς πρέπει να κατορθώσει να συγκροτήσει μία κυβέρνηση σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μια κυβέρνηση που θα είναι, μάλιστα, ικανή να φέρει εις πέρας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και να ξεφύγει από το μοτίβο της διαφθοράς. Τα δεδομένα κάνουν το στόχο αυτό να φαίνεται μάλλον αδύνατος, καθώς το σύστημα είναι πολύ βαθιά ριζωμένο, ίσως τόσο που μια νέα κυβέρνηση, εκλογές ή ακόμα και νέα πολιτικά κόμματα να μην είναι ικανά να το αποδυναμώσουν. Επιπλέον, στο παρελθόν η συγκρότηση κυβέρνησης ήταν μία αποστολή που διαρκούσε μήνες, όμως έχει ξεκαθαριστεί πως δεν πρόκειται η διεθνής κοινότητα να συνεχίσει να παρέχει μακροπρόθεσμη βοήθεια, χωρίς εγγυήσεις για διαφάνεια και υπευθυνότητα. Στην πραγματικότητα, η μάχη με το χρόνο είναι αυτή που θα κρίνει το μέλλον της χώρας, ενώ η οικονομική κρίση γονατίζει τους πολίτες, τα κρούσματα του κορωνοϊού αυξάνονται ραγδαία και η σταθερότητα του κράτους απειλείται.
Γεννημένη το 1999, φοιτά στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Όνειρό της είναι να εξερευνήσει τον κόσμο και τον εαυτό της όσο περισσότερο μπορεί. Μεγάλωσε ανάμεσα σε βιβλία και θεωρεί πως το διάβασμα διαμόρφωσε την προσωπικότητά της όσο τίποτα. Πέρα από τη σχολή της, τα φοιτητικά της χρόνια έχουν απασχολήσει ο εθελοντισμός, η μουσική, η εκμάθηση ξένων γλωσσών και τα συνέδρια προσομοιώσεων διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμών.
