Της Ιωάννας Παπαδοπούλου,
Η πρόσφατη έκρηξη της 4ης Αυγούστου 2020, στο λιμάνι της Βηρυτού, έφερε στη μνήμη του λαού του Λιβάνου τη δολοφονία του πρωθυπουργού, Ραφίκ Χαρίρι (Rafic Hariri). Το 2005, ο Χαρίρι σκοτώθηκε από μία δολοφονική επίθεση με εκρηκτικά, όταν η αυτοκινητοπομπή του ανατινάχτηκε από περισσότερο από έναν τόνο εκρηκτικών. Τη ζωή τους έχασαν άλλα 22 άτομα, εκ των οποίων οι 14 ήταν απλοί περαστικοί πολίτες, οι 7 ήταν υπεύθυνοι ασφαλείας του Χαρίρι, ενώ υπήρξαν και εκατοντάδες τραυματίες. Ανάμεσα στα θύματα βρισκόταν ο Bassel Fleihan, πρώην Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και φίλος του Χαρίρι, που απεβίωσε από τα βαριά εγκαύματά του, λίγες μέρες αργότερα. Η έκρηξη, που έλαβε χώρα απέναντι από το ξενοδοχείο St. George της Βηρυτού, δημιούργησε στο έδαφος έναν κρατήρα βάθους δέκα μέτρων και έγινε αντιληπτή σε ολόκληρη την πρωτεύουσα.
Ποιος ήταν ο Ραφίκ Χαρίρι και ποια τα αίτια της επίθεσης;
Ο Ραφίκ Χαρίρι ήταν εξέχων επιχειρηματίας και σουνίτης πρωθυπουργός του Λιβάνου, από το 1992, έως το 1998 και, έπειτα, από το 2000, έως και την παραίτησή του, το 2004. Λίγο πριν το θάνατό του ήταν ένας από τους 100 πιο πλούσιους ανθρώπους παγκοσμίως, γεγονός που οφειλόταν στις στενές σχέσεις του με τα δυτικά κράτη και τα κράτη του Κόλπου. Μάλιστα, τα οικονομικά του κέρδη αυξήθηκαν, λόγω της συνεργασίας που είχε με το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας και τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα που είχε αναλάβει, κατά την περίοδο της πετρελαϊκής ανάπτυξης. Η επιχειρηματική και πολιτική αναγνώριση του πρώην πρωθυπουργού ενισχύθηκε, παράλληλα, από τη φιλία του με τον πρώην Πρόεδρο της Γαλλίας, Ζακ Σιράκ (Jacques Chirac), το σημαντικό φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό του έργο στο Λίβανο, αλλά, κυρίως, την προσπάθειά του να ανοικοδομήσει το κράτος, ύστερα από τον 15ετή εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου (1975-1990). Επεξηγηματικά, η ατζέντα του Χαρίρι περιελάμβανε την μετεμφυλιακή ανασυγκρότηση του Λιβάνου, ως οικονομικού και εμπορικού κέντρου της Μέσης Ανατολής, επενδύοντας 10 δισεκατομμύρια δολάρια στις υποδομές της χώρας, στη διαπραγμάτευση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με το Ισραήλ και στον τερματισμό της τρομοκρατίας, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό του κράτους.
Επακόλουθο της εκρηκτικής επίθεσης της 14ης Φεβρουαρίου του 2005 ήταν οι πολιτικές αλλαγές στο Λίβανο, που οδήγησαν στην επονομαζόμενη «Επανάσταση των Κέδρων» (Cedar Revolution), καθώς και στην απόσυρση του συριακού στρατού από τη χώρα. Ωστόσο, ο διχασμός είχε επέλθει, δεδομένου πως ο Λίβανος είχε χωριστεί σε δύο αντίπαλες φατρίες, μία φιλοδυτική και μία προσκείμενη στη Συρία και στο Ιράν. Η Χεζμπολάχ, εξάλλου, ούσα μία σιιτική οργάνωση του Λιβάνου που έχει τη στήριξη του Ιράν, κατηγορήθηκε για τη συμμετοχή της στη δολοφονία του πρωθυπουργού. Απεναντίας, ο αρχηγός της οργάνωσης, Χασάν Νασράλα, έκανε λόγο για ισραηλινή συνωμοσία, που έχει στόχο να θέσει στο στόχαστρο τη Χεζμπολάχ.
Επιπρόσθετα, ο Ραφίκ Χαρίρι ετάφη στην Πλατεία των Μαρτύρων της Βηρυτού, που δημιουργήθηκε από τον ίδιο και εγκαινιάστηκε το 2008 από τον γιο του, Σαάντ Χαρίρι, που διατέλεσε μετέπειτα πρωθυπουργός του Λιβάνου. Στην κηδεία του παρευρέθηκαν 150.000 Λιβανέζοι, φωνάζοντας συνθήματα κατά της Συρίας, και κατηγορώντας τη για ανάμειξη στη δολοφονία.
Η απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου
Στις 18 Αυγούστου 2020, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης απάλλαξε από τις κατηγορίες τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ και τη Δαμασκό, ως προς τη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι. Η ετυμηγορία του Δικαστηρίου αναμενόταν νωρίτερα τον Αύγουστο, όμως καθυστέρησε, λόγω της έκρηξης της 4ης Αυγούστου στο λιμάνι. Η έρευνα της υπόθεσης, με κείμενο 2.600 σελίδων, και η δίκη διήρκεσαν 15 χρόνια και οι έρευνες έδειξαν πως η έκρηξη έγινε από άνδρα βομβιστή, του οποίου, όμως, δεν έγινε η ταυτοποίηση. Συγκεκριμένα, στο κατηγορητήριο βρίσκονταν οι Μουσταφά Αμίν Μπαντρεντίν, Σαλίμ Τζαμίλ Αγιάς, Χουσεΐν Χασάν Ονεϊσί και Ασαντ Χασάν Σαμπρά, ως μέλη της Χεζμπολάχ, για τη συμμετοχή τους στην τρομοκρατική ενέργεια δολοφονίας του Ραφίκ Χαρίρι. Στο πλαίσιο αυτό, οι εισαγγελείς χρησιμοποίησαν ηχογραφήσεις δορυφορικών τηλεφώνων, ώστε να επιχειρηματολογήσουν πως οι κατηγορούμενοι επόπτευαν προσεκτικά τις κινήσεις του Χαρίρι. Παρ’ όλα αυτά, υποστηρίχθηκε ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις που να συνδέουν τους κατηγορούμενους με την επίθεση. Εντέλει, ένοχος κρίθηκε ο Σαλίμ Αγιάς, για πέντε κατηγορίες σχετικές με την ενέργεια. O γιος του Χαρίρι, Σαάντ Χαρίρι, ανέφερε χαρακτηριστικά πως δεν επιδιώκει εκδίκηση, αλλά απόδοση δικαιοσύνης για την εγκληματική αυτή επίθεση.
Εν κατακλείδι, εξάγεται εύκολα το συμπέρασμα πως η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού πυροδότησε ένα κύμα εξεγέρσεων και βύθισε τη χώρα, εκ νέου, στο χάος. Έως και σήμερα, ο Λίβανος παραμένει ένα καζάνι που βράζει, καθώς η έκρηξη της 4ης Αυγούστου 2020, η αδυναμία δημιουργίας ισχυρών και ικανών κυβερνήσεων, η διαφθορά, αλλά και η γενικότερη αστάθεια στη Μέση Ανατολή, τον καθιστούν ένα πεδίο όπου η αβεβαιότητα και ο ανταγωνισμός θα συνεχίσουν να ηγεμονεύουν και να ταλανίζουν το λαό του.
Απόφοιτη του Τμήματος των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Πειραιώς, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις διεθνείς σχέσεις και στους τομείς ενέργειας. Κατά την διάρκεια των σπουδών της, έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις στα όργανα των Ηνωμένων Εθνών (MUN), στη διοργάνωση των εκδηλώσεων TEDx και μιλάει 3 ξένες γλώσσες.
