Της Σοφίας Σιδερίδου,
Μάνα, μαμά, μητέρα, μανούλα… ή όπως αλλιώς μπορεί να την αποκαλείς. Ένας ρόλος σπουδαίος, που σε κάποιες γυναίκες ήρθε από επιλογή, σε άλλες από τύχη, σε κάποιες με πολύ κόπο, ενώ σε άλλες πιο εύκολα. Η μητρότητα έχει μέσα της κάτι μεγαλειώδες, κάτι απόλυτο και βαθιά ουσιαστικό, κάτι που δεν συγκρίνεται και δύσκολα περιγράφεται. Αποκτάς τον τίτλο από τη μια στιγμή στην άλλη και ακόμα κι αν είχες εννιά μήνες να προετοιμαστείς για αυτόν σου το ρόλο, όταν ξεκινάς το καινούριο ταξίδι βαδίζεις στα χαμένα. Τρομαχτικά δύσκολος ρόλος, γεμάτος αντιφατικές στιγμές, τη μια ευτυχισμένες και την άλλη δύσκολες. Γιατί αυτός ο ρόλος δεν μαθαίνεται με την ανάγνωση ενός φυλλαδίου, ούτε καν με τη μελέτη ατελείωτων βιβλίων. Χτίζεται μέρα με τη μέρα, βήμα βήμα.
Όταν καμιά φορά προσπαθεί κάποιος να περιγράψει καταστάσεις που αφορούν την μητρότητα, έχω ακούσει το «δεν μπορώ να ξέρω, γιατί δεν είμαι μαμά». Σίγουρα θα ισχύει σε ένα βαθμό και δεν είμαι εγώ αυτή που θα το αναιρέσει τελείως… τουλάχιστον μέχρι όντως να γίνω μαμά και η ίδια, και να μπορώ δίκαια να συγκρίνω αυτά που ήξερα και αυτά που έμαθα.
Επομένως, ξεκινάμε τονίζοντας ότι δεν είμαι μαμά η ίδια. Θα ήθελα, όμως, να προσθέσω μια ακόμα παράμετρο στο «Δεν μπορώ να ξέρω, γιατί δεν είμαι μαμά»: «Ίσως και να μπορώ να ξέρω, γιατί είμαι κόρη».
Δεν είμαι εδώ για να μειώσω το ρόλο της μαμάς. Αυτό δεν θα το καταφέρει ποτέ κανείς. Απλώς αξίζει να αναπτύξουμε την ιστορία αυτή λίγο παραπάνω για να δούμε και την άλλη πλευρά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι σχέσεις γενικά, πόσο μάλλον μητέρας-κόρης είναι αμφίδρομες, και τη σύνδεση της μάνας με την κόρη την έχει και η κόρη προς τη μάνα.
Πράγματι η μαμά όταν βλέπει το παιδί της ευτυχισμένο νιώθει μια ευτυχία μοναδική, ξεχωριστή και πιο έντονη. Όταν το βλέπει να πονάει, κλαίει το μέσα της, σπαράζει και εύχεται να μπορούσε με έναν μαγικό τρόπο να πάρει αυτή όλον τον πόνο. Είναι περήφανη και κάθε κύτταρό της χειροκροτεί και ζητωκραυγάζει για κάθε του επιτυχία και κατόρθωμα. Αυτά όλα τα απόλυτα βαθιά συναισθήματα δεν σας τα περιγράφω ως απλή αφήγηση ιστοριών που έχω ακούσει να περιγράφουν μητέρες. Σας τα περιγράφω ως κόρη! Και οι κόρες διαβάζουν τα μάτια των μανάδων τους, αντιλαμβάνονται το μέσα τους, νιώθουν την υπομονή και την επιμονή τους σε κάθε στιγμή και αισθάνονται όλο αυτό το βουβό χείμαρρο συναισθημάτων.
Τα δακρυσμένα από συγκίνηση μάτια της μαμάς για την δική μας ευτυχία, τα βουβά εσωτερικά κλάματα και ξεσπάσματα πίσω από μια κλειστή πόρτα νοσοκομείου, το πλατύ χαμόγελο που συνοδεύεται από μια ξεχωριστή λάμψη τη στιγμή που αγγίζουμε τους στόχους μας και πολλά πολλά άλλα, αρκούν καμιά φορά για να αισθανθούμε και να καταλάβουμε. Οι στιγμές που επιμένει σε κάτι παρά την κούραση της, οι στιγμές που μας μαλώνει για να μάθουμε, ακόμα κι αν η ίδια πονάει περισσότερο για αυτόν τον καβγά και οι στιγμές που ξεπερνάει τον εαυτό της για να καταφέρουμε εμείς κάτι, σκιαγραφούν γλαφυρά την μητρότητα και βοηθούν να αντιληφθούμε όλο αυτό που νιώθει. Ξέρετε… τελικά τα μάτια μιας μάνας, χαρούμενα, πονεμένα, νευριασμένα ή κουρασμένα, τα δάκρυα, τα συνοφρυωμένα φρύδια της, και κυρίως το χαμόγελό της «μιλούν» διαφορετικά στην κόρη από ό,τι σε κάθε τρίτο και αρκούν για να ξέρουμε τι θα πει μαμά. Όχι γιατί έχουμε γίνει μαμάδες, αλλά απλώς γιατί έχουμε χαρίσει αυτόν τον τίτλο στις δικές μας μαμάδες.
Πριν λίγες μέρες, με αφορμή την πρώτη μέρα στον παιδικό σταθμό για την μικρή μου ανιψιά, η μαμά μου ξετύλιξε την εμπειρία της όταν έστελνε εμένα και την αδερφή μου πρώτη φορά στο σχολείο. Παρότι, λοιπόν, έχω δει τα κάγκελα του σχολείου μόνο από τη μέσα πλευρά, ακούγοντας και παρακολουθώντας τη μαμά μου ένιωσα έντονα πώς είναι να κάθεσαι και από την απ’ έξω πλευρά και να ακούς το παιδί σου να κλαίει κλείνοντας την καγκελόπορτα. Έχοντας το προνόμιο να μεγαλώνω με μια μαμά που αισθάνεται έντονα, και τα καλά και τα κακά, ίσως και να μπορώ να ξέρω… γιατί είμαι κόρη!
Απόφοιτη του τμήματος Νομικής του ΑΠΘ. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Βέλγιο και κάνει πρακτική στο Human Rights Centre του Πανεπιστημίου της Γάνδης. Παράλληλα, συμμετέχει στη Νομική Κλινική του ίδιου Πανεπιστημίου, που σε συνεργασία με τη SAR (Ιnternational Νetwork of institutions and individuals), ασχολείται με την ακαδημαϊκή ελευθερία στην Τουρκία, και αντίστοιχες υποθέσεις που βρίσκονται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αρθρογραφεί για επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα.
